Fel y dywed ein cynnig, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru i fabwysiadu dull mwy cymesur ac wedi'i dargedu o fynd i'r afael â'r coronafeirws yng Nghymru. Maent yn datgan bod eu gweithredoedd yn seiliedig ar gyngor y grŵp cynghori technegol, ond er bod datganiad y grŵp ar 2 Rhagfyr yn cydnabod ymdrechion y diwydiant i greu amgylcheddau sy'n ddiogel rhag COVID, mae'n canolbwyntio yn lle hynny ar gamau gorfodi yn erbyn y gyfran fach iawn o safleoedd lletygarwch yng Nghymru sy'n torri'r cyfyngiadau. Felly, er bod ymyriadau wedi'u targedu o'r fath yn gweithio, mae Llywodraeth Cymru yn defnyddio dull bras a llym o weithredu.

Fel y clywsom yng ngrŵp trawsbleidiol mis Hydref ar gwrw a'r dafarn, mae tafarndai yng Nghymru mewn cyfnod anodd tu hwnt. Mae eu hyder i fasnachu yn fregus iawn, mae nifer eu staff eisoes wedi gostwng dros chwarter yn ystod y pandemig, maent yn hyderus bod rheolaethau COVID ar waith yn eu hadeiladau, ac mae angen i lunwyr polisi edrych ar y dystiolaeth sy'n dangos mor isel yw cyfraddau heintio COVID-19 mewn safleoedd trwyddedig. Fel y dywedodd Sefydliad Tafarnwyr Prydain y mis hwn,

Roedd ein tafarndai ymhlith lleoliadau lletygarwch a groesawodd 60 miliwn o ymwelwyr yr wythnos yn ddiogel drwy gydol yr haf, heb unrhyw effaith amlwg ar gyfraddau heintio cenedlaethol. Yna, creodd mis Medi storm berffaith i dafarndai...  gyda thafarndai a lletygarwch yn cael eu beio'n annheg.

Wrth siarad yn y Cyfarfod Llawn bedair wythnos yn ôl, tynnais sylw at arolwg twristiaeth gogledd Cymru ar effaith cyfyngiadau symud ar y sectorau twristiaeth, lletygarwch, manwerthu a hamdden a'u cadwyni cyflenwi yng ngogledd Cymru, a ganfu y byddai 39 y cant o fusnesau twristiaeth, lletygarwch, manwerthu a hamdden yng ngogledd Cymru'n rhoi'r gorau i fasnachu pe bai unrhyw gyfyngiadau symud cenedlaethol neu leol pellach. Pwysleisiais eu galwad ar Lywodraeth Lafur Cymru i ymgysylltu'n ystyrlon, yn rhanbarthol ac yn lleol â busnesau cyn gosod rhagor o gyfyngiadau symud—ac eto cawsant eu hanwybyddu.

Ar ôl ymyriadau blaenorol y Prif Weinidog, Cymru oedd yr unig ran o'r DU lle nad oedd heintiau'n gostwng ar ddiwedd mis Tachwedd. Yr wythnos diwethaf, anfonwyd llythyr agored at y Prif Weinidog gan Gyngor Busnes Gogledd Cymru Mersi a'r Ddyfrdwy ar ran dros 150 o fusnesau ledled gogledd Cymru. Fel y dywed, fel busnesau ledled Cymru a'r DU ehangach,

Mae ein busnesau... wedi... buddsoddi cryn dipyn o amser ac arian i wneud eu lleoliadau a'u busnesau'n ddiogel rhag Covid ac mae'n ymddangos nad oes enghreifftiau'n bodoli o dystiolaeth uniongyrchol fod cysylltiad rhyngddynt ag unrhyw raddau sylweddol o drosglwyddiad Covid-19.... Yn yr ychydig ddyddiau ers cyhoeddi cyfyngiadau ychwanegol yng Nghymru, bu'n rhaid i nifer fawr o fusnesau ganslo archebion gwerth degau o filoedd o bunnoedd iddynt, gan ddileu unrhyw obaith gwirioneddol o ffynhonnell olaf o refeniw ar ddiwedd blwyddyn drychinebus, gan ddisgwyl rhagor o'r un peth ar gyfer y misoedd i ddod.

Mae llythyr gan gyfreithiwr sy'n cynrychioli busnes lletygarwch yn nodi bod busnesau mewn ardaloedd gwledig yn cael eu rhoi dan anfantais oherwydd gwrthodiad Llywodraeth Cymru i ystyried system haenau neu fesurau mwy lleol i ymladd COVID-19 a'i reoli. Ysgrifennodd Cynllun Gwylio Tafarndai Gorllewin Conwy at y Prif Weinidog, ac rwy'n dyfynnu:

Mae eich penderfyniad diweddaraf i gadw tafarndai Cymru ar agor heb ganiatáu i ni weini alcohol yn jôc llwyr nad yw'n gwneud unrhyw synnwyr. Mae'r ffaith eich bod wedi cael caniatâd, wedi eich annog hyd yn oed, i wneud hyn yn ffiaidd.

Dywedodd tafarndai yn Wrecsam a Sir y Fflint fod gweithredoedd y Prif Weinidog yn cyfleu'r neges i'r cyhoedd, 'Peidiwch ag yfed yng Nghymru i achub bywydau, ond teithiwch i Loegr ychydig dros y ffin oddi wrthym, am beint a sglodion yn lle hynny, gan amddifadu economi Cymru ar adeg niweidiol o'r flwyddyn a'i drosglwyddo i economi Lloegr.' Fel y dywedodd un, y broblem yw'r strategaeth o dargedu lletygarwch yn ei gyfanrwydd, ac rydym wedi rhoi cymaint o amser, arian a phwyslais ar gadw pellter cymdeithasol, glanweithdra a goruchwyliaeth. Fel y dywedodd un arall, ac rwy'n dyfynnu:

Mae Llywodraeth Mr Drakeford wedi colli cysylltiad, yn anghyson ac yn ymylu ar unbennaeth.

Dyfyniadau a gafwyd gan feddygon yw fy sylwadau terfynol. Meddygon a wnaeth y sylwadau hyn:

Bydd rheoleiddio cynyddol gaeth nad yw'n seiliedig ar dystiolaeth yn dieithrio'r rhai sy'n deall yr angen am rai cyfyngiadau a newidiadau i fywyd am gyfnod, ac yn eu hannog i anwybyddu'r cyfyngiadau.

Un arall:

Gwyliais y diweddariad y prynhawn yma. Am ddatganiad di-fflach, anwybodus ac yn amlwg wedi arfer gwneud esgusodion. A oes gan Lywodraeth Cymru gynllun?

Ac:

Yn hytrach na chosbi pobl weithgar, mae angen i'r Prif Weinidog wrando ar eu galwadau ac adolygu ei fesurau didrugaredd ar frys cyn y bydd hi'n rhy hwyr arnynt.

Meddygon sy'n dweud hyn wrthyf.