Hoffwn innau hefyd ddiolch i bawb dan sylw: y Gweinidog, y Cadeirydd, holl aelodau ein pwyllgor, y clercod a phawb sydd wedi cyfrannu mor feddylgar ac angerddol wrth ddarparu tystiolaeth i'n pwyllgor. 

Mae Bil Cwricwlwm ac Asesu (Cymru) yn nodi'r gwaith cyntaf o ddatblygu cwricwlwm penodol ar gyfer Cymru. Mae'n rhaid cyfaddef fy mod i, ar y dechrau, yn amheus iawn o'r cwricwlwm hwn ac yn negyddol iawn yn ei gylch. Fodd bynnag, wrth eistedd ar y pwyllgor addysg a gwrando ar dystiolaeth, rwy'n teimlo erbyn hyn fy mod i'n dawel fy meddwl ynghylch fy mhryderon, er bod un neu ddau yn dal ar ôl. Ond o ran egwyddorion cyffredinol y Bil cwricwlwm ac asesu, rwy'n teimlo'n wirioneddol gyffrous dros ein plant a'n pobl ifanc yng Nghymru eu bod yn cael y cyfle i ymwneud â chwricwlwm a fydd, yn fy marn i erbyn hyn, yn eu paratoi'n well o lawer ar gyfer y byd go iawn. 

Bydd llai o ragnodi i raddau o'r hyn y mae'n rhaid i ysgolion ei addysgu, heb unrhyw raglenni astudio, ac rwy'n croesawu'r hyblygrwydd hwn, ond ar yr un pryd, mae angen lefel o gysondeb ar draws ysgolion, ac fe amlinellais hyn a'i drafod yn y pwyllgor, i sicrhau bod lefelau y mae'n rhaid eu cyrraedd a'u haddysgu ar draws ysgolion, fel bod, fel y dywedodd Lynne Neagle yn gynharach, tegwch a chydraddoldeb mewn addysg ar draws ein hysgolion. Y peth olaf yr ydym ni eisiau ei wneud yw tynnu sylw at yr anghydraddoldebau ymddangosiadol sydd eisoes yn bodoli ar hyn o bryd. Ac, fel y dywedodd Lynne Neagle, mae'n gwbl angenrheidiol ein bod ni'n monitro'r safonau hynny a chynnwys yr hyn sy'n cael ei addysgu, yn enwedig yn ystod y cyfnod ymsefydlu, pan gyrhaeddwn ni'r pwynt hwnnw, ac mae hynny'n rhan hanfodol ohono. 

Yn ogystal â'r pedwar diben a chwe maes dysgu a phrofiad, mae'r Bil yn sefydlu tri sgil trawsgwricwlaidd, sef llythrennedd, rhifedd a chymhwysedd digidol. Rwy'n croesawu'r ffaith y bydd plant bellach yn ymgymryd â phrosiectau fel dechrau eu busnes eu hunain, a fydd yn addysgu mathemateg, Saesneg a phynciau eraill iddyn nhw yn gyffredinol ac yn adeiladol, gyda phobl yn gweld sut i ddefnyddio egwyddorion sylfaenol y pynciau hyn yn y byd go iawn. 

Mae hefyd yn gwneud addysg cydberthynas a rhywioldeb, a chrefydd, gwerthoedd a moeseg, yn elfennau gorfodol yn ogystal â'r Gymraeg a'r Saesneg. Mynegwyd pryderon ynglŷn â'r ddau fater hyn. Mae fy mab yn mynychu ysgol yr Eglwys yng Nghymru, a oedd drwy ddewis, gan fy mod i'n credu'n gryf fod y gwerthoedd sy'n dod allan o'r ysgol honno, sy'n digwydd bod yn ysgol yr es innau iddi, mor, mor dda ac mae'n dysgu—. Mae'n fachgen bach mor ddeallus ac mae wedi dod yn ôl gyda dealltwriaeth a pharch at bob crefydd, ac rwyf mor falch ohono am hynny ac rwy'n falch o'r ysgol am ddarparu'r math hwnnw o addysg iddo. Felly, rwy'n credu bod y cwricwlwm presennol, o ran addysg grefyddol, yn cyflawni ar hyn o bryd yn fy marn i ac yn fy mhrofiad i. Rwyf yn gweld yr holl ddadleuon heddiw, ac nid wyf yn mynd i fynd drostyn nhw oherwydd byddan nhw'n cael eu trafod yn helaeth heddiw gan bobl sy'n gwybod llawer mwy na mi mewn gwirionedd. Ond rwy'n pryderu bod y Bil yn nodi nad oes hawl i neilltuo o addysg crefydd, gwerthodd a moeseg. Mae'n rhywbeth rwy'n dal i fod yn anghyfforddus yn ei gylch, yn fy mrwydr gyson yn fy mhen rhwng hawliau'r rhiant a hawliau'r plentyn, a pha un ddylai fod flaenaf, mewn gwirionedd. Nid yw'n ddu a gwyn, ond mae mor bwysig ein bod yn cael hynny'n iawn a bod pawb yn ei gefnogi.

Bwriedir i addysg cydberthynas a rhywioldeb gael ei haddysgu ar draws y cwricwlwm i gefnogi iechyd a lles corfforol, meddyliol ac emosiynol. Dyma oedd fy mhryder mwyaf i yn ei gylch, pan oeddwn i'n wynebu'r cwricwlwm hwn i ddechrau. Roeddwn i'n amheus iawn ar y dechrau ac yn anghyfforddus â'r syniad bod fy mab 10 oed yn cael ei addysgu am gydberthynas a rhywioldeb ar y math hwnnw o lefel. Ond ar ôl clywed y dystiolaeth a gwrando ar bobl drwy gydol proses y pwyllgor o graffu ar hyn, rwyf bellach yn gyfforddus â'r hyn y byddai fy mab o bosibl yn cael ei addysgu yn ei gylch. Mae'n cael ei gyfeirio at ba oedran yr ydych chi. Ac mae mor bwysig bod ein plant hefyd yn dysgu am yr hyn sy'n iawn a'r hyn sy'n amhriodol mewn cydberthynas a phethau felly, a'r effaith enfawr y bydd hynny'n ei chael ar gam-drin plant a phethau o'r fath, wrth symud ymlaen. Rwy'n credu mai dyma'r rhan orau o'r Bil mewn gwirionedd—rwy'n credu ei fod yn wirioneddol bwysig. Felly, rwyf wedi newid fy marn yn llwyr ar hynny ac rwy'n credu pe byddai pobl eraill yn rhoi o'u hamser i wrando ar bobl a gyfrannodd at ein pwyllgor, y byddent hwythau hefyd yn newid eu meddyliau ac yn sylweddoli ei bod yn briodol i oedran, a'i bod yn briodol i gael eich addysgu am y pethau hynny. Gwrandewais ar yr Aelod draw fan hyn am gael eich addysgu am y cylch mislif. Ni chefais i fy nysgu amdano erioed. Felly, bu'n rhaid i mi ddarganfod, a dylid addysgu'r math hwnnw o beth mewn ysgolion ac ni ddylai fod yn syndod fel yr oedd i mi. Mae'n gyfnod brawychus a phryderus iawn, a dylid ymgorffori'r math hwnnw o beth. Rwy'n gwybod bod gan rieni gyfrifoldeb, ond nid yw pob rhiant yn gwneud hynny—nid am eu bod yn anghyfrifol; nid yw fy rhieni i'n anghyfrifol, ond nid oedd siarad amdano yn rhywbeth y dylid ei wneud. Dyma'r math o rwystrau y mae angen i ni eu chwalu ac mae hyn yn ffordd o wneud hynny.

O ran y paratoi, roeddwn i eisiau sôn am rai pethau eraill. Yn gyntaf, o ran paratoi'r Bil newydd yng ngoleuni'r tarfu a achoswyd gan y pandemig hwn, mae angen ystyried yr alwad ymarferol gan Suzy bod angen ei ohirio neu ei gyflwyno bob yn dipyn i roi mwy o amser i'n hathrawon a'n hysgolion baratoi, gan gydnabod y tarfu y mae COVID-19 wedi ei achosi. Canfu arolwg diweddar a gynhaliwyd gennym fod 76 y cant o ysgolion wedi ymateb yn nodi bod y pandemig yn cael effaith negyddol ar eu paratoadau ar gyfer y cwricwlwm newydd, a bod gwaith a oedd wedi'i gynllunio ar gyfer yr haf wedi'i ganslo. Hefyd, canfu adolygiad addysg diweddar yr OECD fod nifer fawr o randdeiliaid a gyfwelwyd, gan gynnwys arbenigwyr mewn arferion addysgu cwricwlwm, yn awgrymu bod angen mwy o amser a dysgu proffesiynol wedi'i dargedu'n well er mwyn i athrawon yng Nghymru fod yn barod ar gyfer y gweithredu—