Part of the debate – Senedd Cymru am 7:12 pm ar 15 Rhagfyr 2020.
Cefais fy synnu—. Na, ni chefais fy synnu gan yr hyn oedd gan Caroline i'w ddweud, oherwydd dywedodd rywbeth yr wythnos diwethaf a oedd yr un mor warthus yn fy marn i. Ni allaf ddeall pam y mae'n ddirmygus nad oes gan blentyn unrhyw ddealltwriaeth o'r hyn sy'n mynd i ddigwydd pan fydd yn naw oed ac yn dechrau'r mislif. Mae tua 30 y cant o'r holl blant nad ydyn nhw'n gwybod beth sy'n digwydd y tro cyntaf iddyn nhw gael y mislif, ac mae hynny oherwydd bod rhieni'n teimlo'n rhy anghyfforddus i siarad â nhw amdano. Mae gennym ni'r gwaethaf o bob byd yn ein diwylliant, yma ac yn yr Unol Daleithiau. Rydym ni'n defnyddio cyrff menywod i werthu pob math o gynnyrch, o geir i bersawr i siocled, ond nid ydym ni eisiau siarad am yr hyn y mae ein cyrff yn ei wneud a sut y gallwn ni gadw ein hunain yn ddiogel oddi wrtho. Felly, yn y cydbwysedd rhwng hawliau plant o'u cymharu â hawliau rhieni, rwyf i'n gadarn o blaid hawl y plentyn i wybod beth yw diben ei gorff, y ffaith ei fod yn perthyn iddo ef, nad oes gan neb arall yr hawl i ymwthio i'r lle hwn, ac na ddylid gwneud dim iddo nad yw'n fodlon arno. Dyna sy'n ein wynebu ni, Caroline, ac, yn y byd lle mae'r rhyngrwyd ym mhobman, mae'n gwbl sicr bod yn rhaid i ni roi'r wybodaeth i blant i'w cadw'n ddiogel, ac rydym ni yn gyfan gwbl yn erbyn popeth y mae angen i ni ei wneud i'w cadw'n ddiogel os nad ydym ni'n eu haddysgu am sut bod gennym berthynas dda, perthynas barchus, parchu gwahaniaeth a sicrhau nad ydym yn dechrau perthynas lle ceir cam-drin oherwydd ein bod mor awyddus i blesio rhywun.
Felly, mae'r rhain yn faterion gwirioneddol bwysig, ac, yn anad dim, gwyddom am yr holl ymchwil sydd wedi'i wneud ar brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod—os yw plant yn profi trais domestig, mae'n rhaid iddyn nhw o leiaf fod â'r wybodaeth i ddeall nad yw hyn yn normal, oherwydd fel arall byddan nhw'n mynd ymlaen i fod naill ai'n rhywun sy'n cam-drin ei hun neu'n rhywun sy'n cael ei gam-drin, gan dechrau perthynas lle ceir cam-drin. Mae hyn mor bwysig. Wrth gwrs, mae'n rhaid i bob plentyn gael addysg cydberthynas a rhywioldeb orfodol. Felly, rwy'n gobeithio y bydd y cod yn cynnwys addysg orfodol ar y mislif, oherwydd mae angen i, nid merched yn unig, ond bechgyn hefyd, ddeall bod hyn yn rhywbeth i'w ddathlu, nid i'w ystyried yn felltith, oherwydd os na chawn ni'r mislif ni fydd gennym ni'r ddynol ryw. Felly, mae mor syml â hynny.
Rwy'n credu bod y cwricwlwm cyfan yn hollol wych ac rwy'n credu bod gan y Gweinidog addysg lawer i ymfalchïo ynddo. Gan droi at fater ychydig yn fwy dadleuol sef crefydd, gwerthoedd a moeseg, rwy'n credu bod arweinyddion Catholig a'r Eglwys yng Nghymru, i ryw raddau, wedi dehongli hyn fel ceffyl Trojan i danseilio cymeriad enwadol eu hysgolion. Rwy'n credu bod y rhwymedigaeth i ddarparu addysg blwraliaethol dan arweiniad enwad a hefyd, caniatáu i rieni optio allan a mynnu math arall o addysg grefyddol yn ymddangos yn gwbl feichus ar ysgolion unigol. Sut y byddem ni'n rheoli hynny?
Rwy'n credu os yw rhieni'n dewis ysgol o natur grefyddol, eu bod nhw'n gwybod beth maen nhw'n ymrwymo iddo. Maen nhw'n mynd i gael rhywbeth sydd ychydig yn wahanol i'r ysgol sirol y maen nhw wedi dewis peidio â mynd iddi. Felly, roedd yn ddiddorol clywed Suzy Davies yn sôn am yr argymhelliad i fynnu bod angen i bob addysg grefyddol fod o natur blwraliaethol gan roi sylw dyledus i'r teimladau crefyddol lluosog a dim teimlad crefyddol y gymuned gyfan. Felly, rwy'n credu bod hyn yn wahaniaeth pwysig, ond rwy'n credu bod yn rhaid i ni hefyd wneud gwahaniaeth llwyr rhwng addysg grefyddol a gweithred o addoli, oherwydd maen nhw'n ddau beth hollol wahanol. Ar ôl 30 mlynedd o wrthdaro crefyddol yng Ngogledd Iwerddon sy'n dal i fod yn ffres yn ein meddyliau ac, yn anffodus, gallai hynny ddod yn ôl, o ganlyniad i drafodaethau sy'n digwydd mewn mannau eraill ym Mrwsel, mae'n bendant bod angen i ni sicrhau bod pob disgybl yn parchu pobl o bob crefydd a phobl heb grefydd. Felly, rwy'n credu bod hwn yn fater mor bwysig, ond rwy'n edrych ymlaen at ddarllen yr adroddiad gan y pwyllgor pobl ifanc, oherwydd rwy'n credu bod hyn yn rhan mor bwysig o waith y Senedd.