Part of the debate – Senedd Cymru am 6:52 pm ar 15 Rhagfyr 2020.
Diolch, Llywydd. Mae ein hadroddiad yn cynnwys 11 o argymhellion, ac rwy'n diolch i'r Gweinidog am roi sylw i'n hadroddiad a rhai o'r argymhellion hynny yn ei sylwadau agoriadol, ac yn benodol yr ymrwymiad i gymhwyso'r weithdrefn gadarnhaol i rannau penodol o'r Bil mewn cysylltiad â'r argymhellion y mae ein pwyllgor ni wedi'u gwneud.
Bydd fy sylwadau agoriadol yn canolbwyntio ar ein hystyriaeth o'r materion hawliau dynol. Rydym ni wedi cydnabod bod y Gweinidog wedi rhoi llawer o ystyriaeth i faterion hawliau dynol wrth ddatblygu'r Bil, ac rydym yn croesawu hynny. Mae'n hanfodol bod y cwricwlwm newydd i Gymru yn cael ei gynllunio a'i gyflwyno mewn ffordd sy'n wrthrychol, yn feirniadol, yn blwraliaethol ac sy'n cydymffurfio'n gyfan gwbl â chonfensiwn hawliau plant a rhieni.
Yn hyn o beth, rydym ni o'r farn bod y codau a wneir o dan adrannau 6 i 8 o'r Bil o bwys sylfaenol. Felly, nid ydym wedi ein hargyhoeddi gan resymeg y Gweinidog ynghylch pam y dylai'r codau hyn fod yn ddarostyngedig i'r weithdrefn negyddol yn y Senedd. Er ein bod yn croesawu ymrwymiad y Gweinidog i gynnwys y proffesiynau perthnasol wrth ddatblygu'r codau, ni allem weld pam y dylai cyd-ddatblygu o'r fath ddylanwadu ar ba weithdrefn graffu fyddai'n cael ei defnyddio. Ein barn ni oedd y dylai gweithdrefn gadarnhaol uwch fod yn berthnasol i'r broses o wneud y codau. Felly, ein hargymhelliad cyntaf oedd diwygio'r Bil i'w gwneud yn ofynnol i'r codau a wneir o dan adrannau 6 i 8 o'r Bil fod yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol, gan gadw'r ddarpariaeth ymgynghorol yn adran 72(2)(a).
Gan symud ymlaen yn gyflym at adran 25 o'r Bil, bydd yr Aelodau'n gwybod bod adran 25 yn galluogi Gweinidogion Cymru i wneud rheoliadau a allai osod gofynion cwricwlwm pellach o ran disgyblion 14 i 16 oed mewn ysgol a gynhelir. Mae'r Gweinidog o'r farn bod angen hyblygrwydd i weld sut mae arfer ysgolion yn datblygu. Fodd bynnag, mae gennym bryderon bod hwn yn bŵer eang heb ddigon o fanylion, a'n trydydd argymhelliad yw diwygio adran 25 i gynnwys rhestr gynhwysfawr ond cynhwysfawr o'r amgylchiadau lle gellir defnyddio'r pwerau i wneud rheoliadau yn adran 25(1). At hynny, mae argymhelliad 4 yn dweud y dylid diwygio'r Bil fel bod rheoliadau a wneir o dan adran 25(1) yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol.
Mae adran 40 o'r Bil hefyd yn cynnwys pŵer sylweddol i Weinidogion Cymru. Yn argymhelliad 6 ein hadroddiad, gofynnwyd i'r Gweinidog ddefnyddio'r ddadl heddiw i egluro pam mae angen y pŵer yn adran 40 yn ogystal â'r pŵer yn adran 50. Gofynnwyd hefyd i'r Gweinidog egluro sut y gall Gweinidogion Cymru ddefnyddio'r pŵer cyfarwyddo yn adran 40. O ystyried natur y pŵer yn adran 40 o'r Bil, a'r ffaith nad yw'n ddarostyngedig i weithdrefn y Senedd, mae argymhelliad 7 yn gofyn bod Gweinidogion Cymru yn hysbysu Aelodau'r Senedd drwy ddatganiad ysgrifenedig bob tro y defnyddir y pŵer cyfarwyddo.
Gan symud ymlaen yn gyflym eto i adran 47 o'r Bil, dywedodd y Gweinidog wrthym ei bod eisoes wedi asesu'r angen i ddefnyddio'r pwerau yn adran 47 ar y dechrau i bennu terfynau amser yn gysylltiedig ag apeliadau am eithriadau dros dro i ddisgyblion unigol. Yn ein barn ni, dylid gosod y terfynau amser hyn ar wyneb y Bil. Er mwyn darparu hyblygrwydd, gellid cynnwys darpariaeth sy'n caniatáu i'r terfynau amser gael eu diwygio gan reoliadau. Fodd bynnag, rhaid i bŵer Harri VIII o'r fath fod yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol. Mae ein hargymhelliad 8 yn ymdrin â'r materion hyn.
Pe bai'r Gweinidog yn gwrthod argymhelliad 8, ein nawfed argymhelliad yw bod y Gweinidog yn diwygio adran 47(8) fel bod Gweinidogion Cymru yn cael eu rhoi o dan ddyletswydd i wneud rheoliadau sy'n gwneud darpariaeth bellach ynghylch y terfynau amser ar gyfer apeliadau o dan yr adran, yn hytrach na rhoi pŵer cyffredinol i'r Gweinidog.
Mae fy sylw olaf yn ymwneud ag adran 50 o'r Bil, y bu'r Gweinidog yn rhoi sylw iddo. Roedd hi ei hun yn cydnabod bod datgymhwyso neu addasu'r cwricwlwm ar gyfer unrhyw ddisgybl yn gam difrifol. Nid oes unrhyw amodau ynghlwm ychwaith wrth arfer y pŵer yn adran 50. Am y rhesymau hyn, nid oeddem o'r farn bod y weithdrefn negyddol yn briodol, a'n degfed argymhelliad oedd y dylid diwygio'r Bil fel bod rheoliadau a wneir o dan adran 50 yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol. Ac, wrth gwrs, rwy'n croesawu—. Rwy'n credu mai cadarnhad y Gweinidog oedd y byddai'r weithdrefn gadarnhaol yn cael ei defnyddio; gobeithio i mi glywed hynny'n gywir gan y Gweinidog, ond diolch i chi am hynny. Diolch, Llywydd.