8. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am rôl awdurdodau lleol o ran ymateb i COVID-19 yng Nghymru? OQ56050

Gwnaf hynny gyda phleser, Mark. Mae awdurdodau lleol wedi chwarae rhan gwbl ganolog ac allweddol drwy gydol pandemig COVID-19, o ran rhoi cymorth i unigolion, busnesau a chymunedau ledled Cymru, yn enwedig i'r rhai mwyaf agored i niwed.

Diolch i chi, Weinidog. Mae gennym nifer fawr o awdurdodau lleol cymharol fach yng Nghymru ac mae dau o'r rhai lleiaf yn fy rhanbarth i—Merthyr Tudful a Blaenau Gwent—ac ynddynt y ceir rhai o'r lefelau uchaf o achosion COVID ar hyn o bryd. Ac rwy'n meddwl tybed a yw'r Gweinidog yn siŵr y byddant yn gallu ymdopi â maint yr her honno, o ystyried pa mor fach yw'r awdurdodau, ac a oes trefniadau ar waith ar gyfer cyd-gymorth neu gefnogaeth gan awdurdodau lleol eraill neu gan Lywodraeth Cymru pe bai angen hynny?

Ie, rydym yn gweithio'n agos iawn gyda holl arweinwyr awdurdodau lleol, aelodau etholedig a phrif weithredwyr yng Nghymru. Y bore yma cefais gyfarfod gyda holl arweinwyr a phrif weithredwyr awdurdodau lleol i drafod agweddau ar bandemig COVID-19. Rwy'n ddiolchgar tu hwnt iddynt ar ran y Llywodraeth. Ni allaf ddweud digon am ymdrechion staff rheng flaen ar draws pob awdurdod lleol yng Nghymru, ni waeth beth fo'u maint, yn eu hymdrechion i sicrhau bod eu poblogaethau'n parhau i gael eu bwydo, eu cartrefu, a'u diogelu. Rydym yn parhau i weithio gyda hwy i ddiogelu'r rhai sy'n agored i niwed a dysgu gwersi.

Rydym wedi cefnogi eu gallu i weithredu drwy leihau gofynion statudol sy'n ymwneud â chyfarfodydd a thrafodion lle bo angen, ac rydym wedi gweithio'n agos gyda'n partneriaid yn y trydydd sector a'r sector gwirfoddol i ddarparu cymorth lleol wedi'i deilwra i gymunedau mewn angen. Mae awdurdodau lleol wedi rhoi darpariaethau cyd-gymorth ar waith. Yn ddiddorol, nid o reidrwydd gan yr awdurdodau lleol lleiaf, oherwydd mae gan bob un broblemau gwahanol, yn dibynnu ar sut y mae'r pandemig yn eu taro ac ar ba gam a ble. Mae'r ffigurau'n newid yn gyflym iawn. Felly, yn ardal fy mwrdd iechyd fy hun, Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot, prin fod y ffigurau yno'n rhywbeth i'w canmol, a dyna rai o'r awdurdodau mwyaf yng Nghymru. Felly, nid yw maint yn bwysig yn yr achos hwn.

Serch hynny, rydym yn dal i gadw llygad barcud, gyda hwy, ar eu gwytnwch a'u gallu i ymdopi, ac rydym yn parhau i reoli'r cyllid, drwy'r gronfa galedi, gyda chydweithrediad Cymdeithas Trysoryddion Cymru. Rwy'n falch iawn o'r ffordd gydweithredol rydym wedi gweithio gyda'n gilydd, fel awdurdodau lleol a Llywodraeth Cymru yng Nghymru, ar lefel gwleidyddion, ar draws rhaniadau pleidiau, ac ar yr holl lefelau swyddogol y byddech yn eu disgwyl, hyd at y rheng flaen, lle mae'r gweithwyr wedi bod yn rhagorol.

Diolch i'r Gweinidog.