1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am golli swyddi yn Rhys Davies Logistics yn Ffynnon Taf o ganlyniad i roi'r cwmni yn nwylo gweinyddwyr? TQ523

Gwnaf, wrth gwrs. Mae'r colledion swyddi sydd wedi'u cyhoeddi yn ergyd drom, yn enwedig ar yr adeg hon o'r flwyddyn, ac rydym yn cydymdeimlo â phawb a gyflogir ar y safle. Byddwn yn gwneud popeth yn ein gallu, ochr yn ochr â'r Adran Gwaith a Phensiynau, i sicrhau bod cymorth ar gael i'r rhai yr effeithiwyd arnynt.

Weinidog, ychydig dros flwyddyn yn ôl, prynwyd cwmni teuluol hirsefydlog, Rhys Davies Logistics, sydd wedi'i leoli yn Ffynnon Taf yn fy etholaeth i, gan Cathay Investments, cwmni o Loegr sydd â buddiannau mewn logisteg, cemegion a llawer o feysydd eraill. Fe'i disgrifiwyd gan y perchnogion newydd ar y pryd fel bargen y mis, gan ddweud y bydd yn galluogi RDL i ffynnu yn y dyfodol... ac rydym yn hyderus fod amseroedd cyffrous o'n blaenau.

Felly, prin wythnos yn ôl, a phrin bythefnos cyn y Nadolig, daeth y gweithlu ffyddlon yn Ffynnon Taf a depos eraill i'r gwaith, a bu'n rhaid iddynt aros yn yr oerfel am oriau cyn derbyn eu hysbysiadau diswyddo a chael gwybod na fyddent yn cael eu talu. Yr unig ddewis yw gwneud cais i Wasanaeth Ansolfedd Llywodraeth y DU am daliad, a gall hyn gymryd misoedd lawer.

Nawr, mae'r ffordd y mae'r gweithwyr hyn wedi cael eu trin yn warthus, Weinidog, ac mae'n dangos cyflwr gwael hawliau cyflogaeth yn y wlad hon. Mae'n ymddangos bod y cwmni naill ai wedi'i gamreoli'n enbyd neu wedi'i lethu'n fwriadol, lle mae gweithwyr wedi cael eu rhoi ar ffyrlo ar rota, ac ar yr un pryd, cyflogwyd gweithwyr asiantaeth i wneud gwaith y gweithwyr ar ffyrlo a gallai hynny fod yn gamddefnydd o'r cynllun cadw swyddi. Weinidog, rwyf wedi ysgrifennu atoch ynglŷn â hyn, ond tybed a fyddwch yn cynnal ymchwiliad i'r hyn sydd wedi digwydd yn y cwmni hwn, i sicrhau na chafodd unrhyw arian cyhoeddus ei gamddefnyddio ac i ganfod y rhesymau dros ei fethiant sydyn. Rwy'n sicr yn ddiolchgar am ymateb buan eich swyddogion a ddaeth i gyfarfod â mi y diwrnod o'r blaen, a'r gwaith sy'n cael ei wneud gan undeb Unite i gefnogi eu haelodau.

Felly, pa gymorth y gall Llywodraeth Cymru ei roi i ddarpar brynwyr y cwmni hwn, ac yn benodol, pa gymorth y gellir ei roi i'r gweithlu? Weinidog, gwn fod cyfraith cyflogaeth yn fater a gedwir yn ôl, ond a wnewch chi ystyried ffyrdd y gall Llywodraeth Cymru, yn y dyfodol, roi cymorth i weithwyr sy'n wynebu triniaeth mor enbyd? Gwn fod Cyngres Undebau Llafur Cymru, yn y gorffennol, wedi crybwyll y syniad o'r hyn y byddwn yn ei alw'n gronfa gefnogi'r gweithwyr; efallai ei bod yn werth ailedrych ar yr argymhelliad hwn yn yr amgylchiadau economaidd presennol. Felly, tybed a wnewch chi ystyried cefnogi'r gweithwyr yn Rhys Davies ac eraill yn y dyfodol.

Wel, a gaf fi ddiolch i Mick Antoniw a dweud ei bod yn amlwg bod gweithwyr ffyddlon wedi cael eu trin yn ofnadwy ar y safle penodol hwn? Rydym yn bryderus iawn am rai o'r honiadau sydd wedi'u gwneud yn erbyn y cwmni, yn enwedig yr honiad ynglŷn â chamddefnyddio'r cynllun ffyrlo. Byddwn yn annog Mick Antoniw i ysgrifennu at Drysorlys y DU ynglŷn â'r pwyntiau y mae wedi'u codi heddiw, a gallaf hefyd ei sicrhau y bydd fy swyddogion yn codi'r mater hwn gyda'r Trysorlys hefyd.

Mae Mick Antoniw yn codi nifer o bwyntiau pwysig, gan gynnwys y cymorth y gellid ei gynnig i unigolion a darpar brynwyr. Rydym yn awyddus i ddysgu am unrhyw ddull posibl o achub y cwmni hwn, felly dylai unrhyw brynwr posibl gysylltu â Llywodraeth Cymru, a byddem yn archwilio pa gymorth y byddem yn gallu ei roi iddynt. O ran cymorth i weithwyr, serch hynny, mae gennym lu o fesurau ar waith a fydd ar gael i'r rhai yr effeithiwyd arnynt wrth gwrs, gan gynnwys, yn hollbwysig, y rhaglen ReAct, a chynlluniau eraill, gan gynnwys cyfrifon dysgu personol. Byddwn yn gweithio'n agos iawn gyda'r Adran Gwaith a Phensiynau i sicrhau bod gweithwyr yr effeithiwyd arnynt yn cael yr holl gymorth, arweiniad a chyngor y gellir ei ddarparu.

Nawr, o ran yr awgrym ynglŷn â chronfa gefnogi, credaf fod y syniad hwn yn haeddu ystyriaeth. Mae gennym y dull partneriaethau cymdeithasol yma yng Nghymru, sy'n galluogi undebau llafur i helpu i lunio pecynnau cymorth, a byddwn yn annog Cyngres Undebau Llafur Cymru i dynnu sylw fy swyddogion at y cynllun posibl hwn, fel y gellir ei drafod mewn cyngor partneriaeth gymdeithasol yn y dyfodol.

Diolch.

Diolch am eich ymateb i'r cwestiwn amserol hwn, Weinidog. Mae'n amlwg ei bod yn ofid mawr gweld cwmni logistaidd mor fawr yn rhoi'r gorau i fasnachu—170 o gerbydau, 150 o drelars cymalog a gweithgarwch warws sy'n rhychwantu naw safle ledled y Deyrnas Unedig. Ac yn enwedig ar yr adeg hon o'r flwyddyn, gyda'r ansicrwydd, mae'n hanfodol nawr fod y cymorth rydych wedi'i nodi gan Lywodraeth Cymru ar gael i unrhyw un o'r gweithwyr sy'n galw am y cymorth hwnnw. Ceir cefnogaeth yn yr ardal leol. Rwyf fi fy hun heddiw wedi bod yn gweithredu ar ran rhai etholwyr a fu'n gweithio i'r cwmni hwn, gan eu rhoi mewn cysylltiad â chyflogwyr eraill sydd â swyddi gwag, ac felly gobeithio y gellir dod o hyd i swyddi eraill. Ond a yw eich swyddogion wedi gallu asesu a yw'r rhain yn gyfres unigryw o amgylchiadau i'r un cwmni hwn neu a oes problemau logistaidd ehangach yn y sector a fydd yn achosi problemau i gwmnïau eraill, a'ch bod yn ymateb i'r larymau hynny a allai fod yn canu ar draws y sector trafnidiaeth?

Wel, a gaf fi ddiolch i Andrew R.T. Davies am ei gwestiynau? Rwy'n rhannu'r teimladau y mae wedi'u mynegi ynglŷn â pha mor ofidus yw'r newyddion hwn i'r gweithwyr yr effeithiwyd arnynt. Wrth gwrs, mae gennym y £40 miliwn ychwanegol ar gyfer yr ymrwymiad COVID. Mae wedi'i gynllunio'n benodol i helpu pobl sydd yn yr un sefyllfa â'r rheini yn y cwmni ar hyn o bryd, ac mae'r ymrwymiad COVID hwnnw'n cynnwys cynnydd sylweddol mewn gwariant ar gynlluniau fel y cyfrifon dysgu personol a'r rhaglen brentisiaethau. Mae gennym hefyd y timau ymateb rhanbarthol sydd ar gael i gefnogi gweithwyr, i geisio dod o hyd i waith i'r rheini sydd wedi cael eu heffeithio, sydd â set sgiliau debyg i'r cyfleoedd a allai fodoli ar hyn o bryd.

Mae'r sector logisteg, yn ei gyfanrwydd, wedi cael trafferth gyda chadw a recriwtio staff yn ystod y blynyddoedd diwethaf, a chredaf ei bod yn deg dweud bod y sector, yn ôl adroddiadau, wedi'i chael yn anodd dod o hyd i bobl sydd â'r sgiliau priodol. Felly, mae cyfleoedd ar gael. Mae'n ymddangos i ni—ni allaf wneud sylwadau am rai o'r honiadau sy'n cael eu gwneud ynglŷn â rheolaeth y cwmni penodol hwn yn ddiweddar—ond mae'n ymddangos i ni fod yr hyn sydd wedi effeithio ar y cwmni hwn wedi'i gyfyngu i'r cwmni hwn, ac nid yw'n arwydd o haint, os hoffech, yn y sector logisteg cyfan. Ond wrth gwrs, mae gennym dimau yn Llywodraeth Cymru sy'n edrych yn fanwl iawn ar y cwmni penodol hwn, i ganfod a oes unrhyw themâu cyffredin o ran rhai o'r problemau y maent wedi'u profi. Os felly, byddwn yn gweithio gyda sefydliadau fel Logistics UK, a chyrff cynrychioliadol, i sicrhau bod Llywodraeth Cymru, ochr yn ochr â Llywodraeth y DU, oherwydd mae hwn yn sector DU gyfan sy'n wynebu heriau ar hyd a lled y DU mewn perthynas â chadw sgiliau, er mwyn sicrhau ein bod i gyd yn darparu'r cymorth sy'n angenrheidiol i roi rhywfaint o wytnwch i'r sector mewn cyfnod eithriadol o anodd.

Diolch i'r Gweinidog. Mae'r cwestiwn nesaf i'w ateb gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, ac mae'r cwestiwn i'w ofyn gan Rhun ap Iorwerth.