Hoffwn gytuno, wrth gwrs, â'r hyn y mae fy nghyd-Aelod, Suzy Davies, wedi'i ddweud heddiw, ond hefyd â'r hyn y mae'r Cadeirydd, Lynne Neagle, wedi'i ddweud heddiw. Rwy'n credu eich bod yn arwain ein pwyllgor yn eithriadol o dda, ac mae eich angerdd yn gwbl glir a heintus, ac rydych wedi gwneud llawer iawn, felly diolch yn fawr iawn, o waelod calon, ac rwy'n siŵr y bydd llawer o bobl ledled Cymru'n cytuno, am y cyfan rydych wedi'i wneud.

Cyhoeddwyd yr adroddiad 'Cadernid Meddwl' yn ôl ym mis Ebrill 2018, gan ddarparu templed uchelgeisiol a chyffrous ar gyfer diwygio gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed yng Nghymru. Roedd yn adlewyrchu barn y rhan fwyaf o randdeiliaid, ac yn amlinellu cynlluniau i ddod â blynyddoedd o ailstrwythuro mynych i ben.

Rwy'n mynd i ganolbwyntio heddiw ar ofal mewn argyfwng. Ymhlith y canfyddiadau diweddaraf gwelwyd nad oedd cefnogaeth i wasanaethau 24/7 bob amser ar gael ledled Cymru, a bod gorddibyniaeth ar adrannau damweiniau ac achosion brys a'r heddlu i ymateb i bobl ifanc mewn trallod difrifol. Heddiw, ddwy flynedd yn ddiweddarach, mae pryderon yn dal i fodoli ynghylch diffyg mynediad cyson, 24/7 at gymorth mewn argyfwng ledled Cymru. Mae cleifion ifanc a'u teuluoedd yn siomedig nad ydynt yn gallu cael cymorth ar yr adeg y mae ei angen fwyaf, ac mae gwasanaethau argyfwng yn aml yn canolbwyntio gormod ar oedolion, fel llawer o wasanaethau a grybwyllir heddiw.

Ar y pwynt fod gwasanaethau argyfwng yn canolbwyntio gormod ar oedolion, galwodd yr adroddiad ar Lywodraeth Cymru i edrych ar sut y gall gweithwyr iechyd meddwl proffesiynol gefnogi'r heddlu wrth ymateb i alwadau, a sut y gall timau argyfwng ddarparu hyfforddiant i staff rheng flaen. Gall plant a phobl ifanc mewn trallod deimlo bod eu cyflwr yn cael ei waethygu drwy fod mewn lleoliad oedolion, megis adran achosion brys, a chael eu trin mewn modd ansensitif gan staff. Mae angen gweithredu ar frys i wella hyfforddiant ar gyfer y gwasanaethau rheng flaen hynny, fel eu bod yn darparu ymateb mwy tosturiol i bobl ifanc mewn trallod. Mae angen inni sicrhau hefyd fod gwelyau ysbyty dynodedig i rai dan 18 ar gael i'w defnyddio gan bobl ifanc mewn argyfwng.

Mae'r pwyllgor yn croesawu adroddiadau cadarnhaol o'r cydweithio rhwng yr heddlu a gwasanaethau iechyd meddwl i helpu i gefnogi pobl ifanc mewn argyfwng. Fodd bynnag, mynegodd y pwyllgor ei siom ynghylch y prinder gwybodaeth gan Lywodraeth Cymru am y camau sy'n cael eu cymryd i wella gofal mewn argyfwng a gofal y tu allan i oriau. Y llynedd, dywedodd y pwyllgor nad oedd y sefyllfa'n dderbyniol, ac mae Llywodraeth Cymru yn dal i fethu rhoi darlun cywir o sut olwg sydd ar wasanaethau argyfwng 24/7 a gwasanaethau y tu allan i oriau arferol ledled Cymru. Nid yw'n ddigon da. Mae angen inni weld camau'n cael eu cymryd i ddarparu cynllun, gan gynnwys amserlenni a therfynau amser, ar gyfer gofal mewn argyfwng a gofal y tu allan i oriau i bobl ifanc yng Nghymru.

Mae'r adroddiad yn nodi bod llawer mwy o achosion o broblemau iechyd meddwl i'w gweld ymhlith plant sy'n derbyn gofal a phlant wedi'u mabwysiadu, yn aml o ganlyniad i esgeulustod neu drawma. Mae llawer wedi byw mewn teuluoedd lle maent wedi dod i gysylltiad â salwch meddwl, camddefnyddio sylweddau, trais, camdriniaeth neu esgeulustod. Tynnodd yr adroddiad 'Cadernid Meddwl' sylw at grwpiau eraill a allai fod yn agored i niwed ac a allai fod angen cymorth emosiynol a chymorth iechyd meddwl penodol hefyd. Roedd y rhain yn cynnwys gofalwyr ifanc, troseddwyr ifanc, pobl ifanc ddigartref, plant du a lleiafrifoedd ethnig, pobl ifanc, rhai sy'n gadael gofal a rhai sydd â phroblemau camddefnyddio sylweddau. Mae angen rhoi mwy o flaenoriaeth i anghenion emosiynol ac iechyd meddwl plant a phobl ifanc sy'n derbyn gofal er mwyn sicrhau eu bod yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt yn gynnar, ac i atal problemau rhag gwaethygu neu ddyfnhau mewn blynyddoedd i ddod. Dywedodd pobl nad yw plant sy'n cael eu rhoi mewn gofal yn cael eu hasesu na'u hadolygu'n systematig yn rheolaidd. Mae'n hanfodol fod cynlluniau gofal yn mynd i'r afael ag anghenion lles emosiynol plentyn neu berson ifanc. Hoffwn wybod hefyd sut y mae'r Llywodraeth hon yn gweithio i ddarparu gwasanaethau iechyd meddwl ar-lein y dyddiau hyn, oherwydd credaf fod honno'n ffordd go iawn o gyrraedd pobl ifanc, ac iddynt allu cael gafael ar wasanaethau'n gyflymach.

Ddwy flynedd yn ôl, dywedodd adroddiad y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg fod angen cymorth brys ar y rhai sy'n profi problemau iechyd meddwl, a thynnodd sylw at ddiffygion gyda chymorth mewn argyfwng a chymorth y tu allan i oriau. Mae'n hanfodol, Weinidog, fod y gwendidau hyn a amlygir yn yr adroddiad yn cael sylw, a'n bod yn cyflawni go iawn dros bobl ifanc gan eu bod yn haeddu hynny. Diolch.