Yn gyntaf, hoffwn ddiolch i Blaid Cymru am gyflwyno'r ddadl hon i'r Senedd heddiw ar y pwnc hollbwysig hwn. Hoffwn ddechrau, os caf, drwy ddiolch i arweinyddiaeth ac ymdrechion penderfynol Llywodraeth Cymru, ac yn fy ardal i, i gyngor Caerffili, am gynnig darpariaeth leol arloesol o brydau ysgol am ddim. Ni fu erioed fwy o angen am brydau ysgol am ddim ar gynifer o blant yn ystod anobaith cynyddol y pandemig hwn, wrth i doriadau lles cosbol Llywodraeth y DU a chyfyngu ar gredyd treth a budd-daliadau barhau i wneud y tlotaf oll yn ein cymdeithas yn dlotach byth ar yr adeg hon. Felly, rwy'n talu teyrnged i Lywodraeth Cymru a chyngor Caerffili heddiw, a'u rhwydwaith anhygoel o wirfoddolwyr ar draws Islwyn. Pan aethom i mewn i'r cyfyngiadau symud, daeth cyngor Caerffili â bwydlenni lleol a chaffael lleol at ei gilydd yn gyflym ac yn ystwyth, fel y dywedwyd, i ddarparu pum pryd maethlon iach yr wythnos. Mae model yno'n barod.

Nawr, bydd llawer ohonom wedi cael ein cyffwrdd a'n hysbrydoli gan ymgyrchu cryf a phenderfynol Marcus Rashford yn ddiweddar—pwy bynnag y byddwn yn eu cefnogi yn y byd pêl-droed. Fel disgybl a oedd yn cael prydau ysgol am ddim ei hun, mae wedi bod yn gwbl ysbrydoledig ac yn fodel rôl gwirioneddol i'r rhai sy'n byw mewn tlodi heddiw, nid yn unig fel pêl-droediwr ond fel model rôl cymdeithasol. Bydd cenedlaethau'r dyfodol yn Lloegr yn ei gofio, fel y byddwn ni. Ond wrth i'r Torïaid yn San Steffan barhau i wrthwynebu ymestyn y ddarpariaeth o brydau ysgol am ddim, cyn plygu yn y pen draw—nid oherwydd anghenion ei phobl dlotaf, os caf ychwanegu, ond yn sgil pwysau eithafol y cyfryngau cymdeithasol ac enwogion ar y mater—yma yng Nghymru, gadewch i ni fod yn onest, roedd ein Llywodraeth Lafur yng Nghymru eisoes yn arwain y ffordd, a gallwn fod yn falch hyd yma o'n cyflawniad ar brydau ysgol am ddim mewn Cymru ddatganoledig. Yn wir, mewn ymateb i ddarpariaeth warantedig Llywodraeth Cymru o brydau ysgol am ddim dros bob gwyliau ysgol tan y Pasg 2021, croesawodd Marcus Rashford ymateb cyflym Llywodraeth Cymru i'r angen dybryd i ddiogelu'r plant mwyaf agored i niwed yn y wlad.

Ond mae'n rhaid inni fod yn realistig. Fel gwlad, rydym yn dal i fod ar lefel incwm 2010 er gwaethaf mewnbynnau diweddar. Gadeirydd, ein cynnig prydau ysgol am ddim yma yng Nghymru yw'r mwyaf hael ar draws gwledydd y DU, a ni yw'r unig wlad i gynnig brecwast am ddim mewn ysgolion cynradd. Ond a yw hyn yn ddigon? Nac ydy—nid yw'n ddigon mewn gwirionedd. Rydym am wneud mwy ac mae'n rhaid inni wneud mwy. Ond byddai angen i mi, fel y byddai angen i Lywodraeth Cymru, weld manylion y cynnig hwn, fel y dywedwyd. Gan mai realiti'r Llywodraeth, o'i gymharu â llunio polisïau sy'n dwyn arian o un man i dalu'r llall, neu os yw'r Torïaid yn gwneud hynny, heb unrhyw ystyriaeth i'r gyllideb gybyddlyd a fwydir fesul dogn i Gymru o'r Trysorlys—realiti'r Llywodraeth yw y bydd yn rhaid i'r polisi sylweddol iawn hwn ddod o rywle, a chan rywun arall. Felly, Lywydd, nid wyf yn genfigennus o'r dewisiadau sy'n rhaid i'r Llywodraeth foesegol, radical ac uchelgeisiol hon rwy'n perthyn iddi eu gwneud, Llywodraeth sy'n cynrychioli buddiannau'r rhai mwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas. Mae hon yn enghraifft dda—i gloi—ac yn ddadl dda. Felly, rwy'n croesawu'r cyfle hwn. A byddwn yn dweud hyn wrth Blaid Cymru: dangoswch y manylion hynny inni, ac awgrymu ble y down o hyd i'r arian, oherwydd rydych chi a ninnau'n gwybod na fyddwn yn ei gael gan Lywodraeth Dorïaidd greulon yn y DU sy'n gwneud pobl yn dlotach. Diolch.