Part of the debate – Senedd Cymru am 5:43 pm ar 12 Ionawr 2021.
Diolch, Dirprwy Lywydd, ac rwy'n ymddiheuro, rhoddodd fy Wi-Fi y gorau iddi ar yr adeg bwysig, fel y digwyddodd hi. Felly, fe wnaf i gadw fy sylwadau mor fyr â phosibl. Ar un ystyr, mae Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad wedi adlewyrchu llawer o'r safbwyntiau sydd gennym ni, a bydd fy sylwadau byr yn canolbwyntio ar y prism y mae'n ein gorfodi ni i ystyried cydsyniad deddfwriaethol drwyddo.
Cyn i mi symud ymlaen, rwy'n deall y sefyllfa y mae'r Gweinidog wedi'i gael ei hun ynddi gyda'r memoradmwm cydsyniad deddfwriaethol a gafodd ei osod yn wreiddiol yn ôl ym mis Ebrill, un atodol ym mis Tachwedd a'r ail un atodol dim ond ddoe, ac roedd hynny'n seiliedig ar y ffaith mai dim ond ddydd Mercher diwethaf y cafodd gwelliannau eu gwneud. Mae'n tynnu sylw at y ffaith mai dim ond drwy gyfrwng y cynnig cydsyniad deddfwriaethol atodol hwnnw a gafodd ei osod ddoe y cafodd ein sylw ei dynnu at ddarpariaethau sylweddol ar gyfer y Comisiwn Masnach ac Amaethyddiaeth, ac felly mae'n bwysig i ni gael cyfleoedd i graffu'n iawn ar y Bil.
Rwy'n credu bod y Bil hwn wedi tynnu sylw at y ffaith nad yw'r broses cydsyniad deddfwriaethol yn caniatáu i ni'r math o ryngweithio â deddfwriaeth yr ydym ni'n ei chael o dan y broses graffu, ac rwy'n credu, mae hwn, yn fwy nag mewn unrhyw Fil arall, wedi'i hamlygu, oherwydd mae hyn wedi bod ar waith cyhyd, ond dyma ni, yn dal i'w drafod ar ddiwrnod pan gafodd y gwelliannau diweddaraf eu gwneud ddydd Mercher diwethaf ac nid ydym ni hyd yn oed yn gwybod a fyddan nhw'n cael eu derbyn yn Nhŷ'r Cyffredin eto, oherwydd nad yw'r cam hwnnw wedi'i orffen.
Ond mae ystyried y Bil a oedd gennym ni yn amlwg yn tynnu sylw at y sefyllfa anodd iawn sydd gennym ni a'r weithred o gydbwyso sy'n ofynnol arnom ni pan y byddem ni'n ystyried y cynnig cydsyniad deddfwriaethol, oherwydd ar y naill law mae yna fater y gallem ni fod â phryderon yn ei gylch, fel yn ein hadroddiad cyntaf, a dynnodd sylw at fater nad yw'r Bil, mewn gwirionedd, wedi mynd i'r afael â rhai o'r pwyntiau hynny; ond, ar y llaw arall, rydym ni'n cydnabod yr angen am ddeddfwriaeth o'r math hwn ar gyfer rhywfaint o barhad i fusnesau, gweithwyr a defnyddwyr gan ein bod bellach wedi gadael y cyfnod pontio. Felly, mae'n erfyn di-awch sy'n rhoi dewis du a gwyn i ni: derbyn y cyfan neu wrthod y cyfan, ac rwy'n credu bod hynny'n tynnu sylw at y pryderon ynghylch cynigion cydsyniad deddfwriaethol, ar un ystyr.
Nawr, heb ailymweld â'n pryderon yn fanwl, rwy'n atgoffa'r Aelodau—a thynnodd Cadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad sylw at hyn—o'r ddibyniaeth ar ymrwymiadau ar lafar yn Nhŷ'r Cyffredin, yn hytrach na diwygio'r Bil mewn gwirionedd, fel y gwnaethom ni alw amdano mewn gwirionedd, i sicrhau na fydd y pwerau y mae'r Bil yn eu rhoi yn cael eu defnyddio yn y ffyrdd yr oeddem ni wedi'u rhagweld. Ac rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt pwysig iawn. Rydym ni'n dibynnu'n ormodol ar ymrwymiadau o'r fath wedi’u gwneud gan Weinidogion San Steffan heb weld y newidiadau hynny yn y Bil ei hun, y gellid bod wedi'u cyflawni. Nawr, dyna beth mae'r confensiwn cynnig cydsyniad deddfwriaethol yn ei roi i ni, yn anffodus. Nid yw'n mesur swyddogaethau parhaus fel y dylai, mae'n cyfyngu ar allu Llywodraeth Cymru a'r Senedd i ddylanwadu ar bolisïau'r DU fel y cyfryw a'r ddeddfwriaeth sy'n effeithio arnom ni yn y gweinyddiaethau datganoledig. Ac rwy'n credu, efallai y gwnaf ymestyn ychydig, ein bod yn ochelgar iawn oherwydd y modd y gwnaeth Llywodraeth y DU ystyried cynnig cydsyniad deddfwriaethol diwethaf y Senedd, y gwnaethom ni ei wrthwynebu, ac a gafodd ei wrthod yn llwyr gan Lywodraeth y DU a'r rhan fwyaf o Aelodau yn San Steffan a bleidleisiodd i gefnogi'r Bil yr oeddem ni wedi dweud 'na' iddo mewn gwirionedd. Rwy'n credu bod hyn yn tynnu sylw at y mater ynglŷn â'r weithdrefn cynnig cydsyniad deddfwriaethol.
Nawr, mae angen mesurau diogelu cyfansoddiadol newydd a chadarn arnom ni er mwyn llywodraethu'r DU gyfan yn dda, rhywbeth y gwn i fod Aelodau wedi'i glywed droeon yn y Siambr hon. Ond i fod yn glir, ar nodyn mwy cadarnhaol, gerbron y pwyllgor ddoe, tynnodd y Cwnsler Cyffredinol sylw at y ffaith bod dulliau gweithredu gwahanol wedi bod ar yr agenda ac yn yr arena fasnach, ac yn fy marn i, yn y cytundebau masnach rhyngwladol a fydd yn y dyfodol, mae angen dilyn y math hwnnw o ddull gweithredu yn llawer mwy, ac edrychwn ymlaen at weld concordat, ac fe wnaf dynnu sylw at y ffaith y dylai fod wedi'i lofnodi 12 mis yn ôl, ond rydym ni'n dal i aros iddo gael ei lofnodi. Felly, mae'n bwysig ac mae angen ei wneud, ond rydym ni'n cydnabod bod symudiad wedi bod i gyfeiriad gwahanol. Felly, mae anghysondeb hyd yn oed o fewn dull gweithredu Llywodraeth y DU ar hyn o bryd, ac mae angen i'r anghysondeb hwn ddod i ben.
Rydym ni'n gweld rôl i'r Senedd hefyd wrth graffu ar gytundebau rhyngwladol yn y dyfodol, ac mae'r gwelliannau sydd wedi'u gosod—y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u hamlygu heddiw—hefyd yn cynnwys, os meddyliwch chi amdano, y dylai rheoliadau a wnawn ar gyfer newidiadau i unrhyw safonau yr ydym ni eisiau'u gwneud gael eu hystyried hefyd, fel eu bod yn cael eu hystyried mewn unrhyw gytundeb rhyngwladol. Ac nid oes unrhyw fyfyrdod ar hynny, dim ond safonau'r DU, nid safonau Cymru na'r Alban. Felly, mae angen i ni sicrhau hynny. Rydym ni'n gweld rôl i'r Senedd, ond o ran ystyried y Bil hwn a'r cwestiynau am gydsyniad deddfwriaethol y mae'n ei ofyn, mae'n ein hatgoffa ni bod angen mwy nag ymrwymiadau llafar arnom ni gan Weinidogion Llywodraeth y DU, mae angen gwelliannau i Filiau arnom ni. A byddwn i'n gobeithio, yn y dyfodol, y byddem ni'n cael anfon neges gref iawn at Lywodraeth y DU mai dyna y mae ei eisiau. Diolch.