Part of the debate – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 12 Ionawr 2021.
Hoffwn i ofyn, Trefnydd, am ddatganiad gan y Gweinidog Addysg ar nifer o faterion yn ymwneud â sut mae'r system yn ymateb i'r argyfwng presennol. Yn gyntaf, mae'r cwestiwn o ddiffygion mewn ysgolion, dyledion ysgolion. Cyn COVID-19, roedd Cyngor Sir Caerfyrddin yn gweithio'n galed iawn gydag arweinwyr ysgolion i leihau diffygion mewn ysgolion. Fodd bynnag, ers mis Mawrth 2020, mae ysgolion ac awdurdodau lleol wedi bod yn gorfod darparu cymorth ychwanegol i ddisgyblion, a hoffem ofyn i Lywodraeth Cymru am sicrwydd ynghylch sut y bydd y cyllid hwnnw'n gallu parhau, a bod cydymdeimlad yn cael ei ddangos tuag at yr ysgolion hynny nad ydynt wedi gallu datrys eu diffygion.
Hoffwn i allu holi'r Gweinidog ynghylch cyllid ar gyfer adnewyddu ysgolion. Dywed Cyngor Sir Caerfyrddin wrthyf nad ydyn nhw'n gallu defnyddio cyllid ysgolion yr unfed ganrif ar hugain i adnewyddu adeiladau, ond gallan nhw adeiladu rhai newydd. Yn amlwg, mae'r pandemig wedi cael effaith ar y gallu i gyflwyno adeiladau ysgol newydd, ac mae hynny wedi arwain at rai materion, yn enwedig, er enghraifft, yn Ysgol Dewi Sant yn Llanelli, lle mae angen dybryd am adnewyddu ac nid yw'r awdurdod lleol yn teimlo bod ganddo ddigon o gyllidebau.
Ac yn olaf, hoffwn i allu gofyn i'r Gweinidog am y prosesau ar gyfer ymgynghori ar newidiadau mewn ysgolion yn ystod cyfnod COVID. Mae nifer o awdurdodau lleol ar draws rhanbarthau'r canolbarth a'r gorllewin yn ymgynghori ar newidiadau, a llawer o'r rhain yn newidiadau cadarnhaol iawn yr wyf i'n siŵr y byddai'r rhan fwyaf o gynrychiolwyr eisiau eu cefnogi. Ond mae rhieni o Ysgol Mynydd y Garreg ger Cydweli wedi dweud wrthyf ei bod yn anodd iawn i gymunedau ymateb i newidiadau arfaethedig yn ystod COVID, pan na all pobl gyfarfod. Mae'n anodd iawn ymgyrchu, ac mae'n anodd iawn cael y trafodaethau gyda'ch cynrychiolwyr lleol. Felly, hoffwn i allu gofyn i'r Gweinidog a yw'n teimlo, o ystyried y cyfyngiadau newydd, fod angen inni ni adolygu ai dyma'r adeg iawn i'r ymgynghoriadau hynny fynd rhagddynt ai peidio, er mwyn sicrhau bod modd clywed pob llais lle mae newidiadau mawr i'w gwneud sy'n effeithio ar gymunedau.