Hoffwn ddweud ar goedd ein bod ni, mewn egwyddor, yn cefnogi'n fawr y gwaith o gyflwyno Bil a fydd mewn gwirionedd yn sicrhau y gall ein trigolion deimlo'n ddiogel yn eu cartrefi ac na fyddwn ni byth, byth yn dyst i ddim byd eto fel trychineb Grenfell. Fel y mae'r Fonesig Judith Hackitt wedi'i gwneud yn glir, mae angen ailfeddwl yn radical am y system gyfan a sut mae'n gweithio. Mae hi wedi disgrifio'r sefyllfa hon fel:

ras i'r gwaelod a achoswyd naill ai drwy anwybodaeth, difaterwch neu am nad yw'r system yn hwyluso arfer da.

Nawr, mae angen i'r Senedd hon yng Nghymru ddarparu adeiladau diogel o'r ansawdd gorau posib er mwyn i'n trigolion deimlo'n ddiogel ac yn gyfforddus yn eu cartrefi. Rwy'n sylweddoli nad yw hon yn dasg hawdd, fel y mae'r ddogfen ymgynghori gynhwysfawr yn dangos, ond diolchaf i'r Gweinidog am greu Papur Gwyn sy'n amlinellu ffordd ymlaen i Gymru. Er hynny daw'r Papur Gwyn 32 mis ar ôl adroddiad terfynol y Fonesig Hackitt, a thros dair blynedd a hanner ers trychineb Grenfell, sy'n rhwystredig iawn.

Yn y Papur Gwyn, Gweinidog, rydych chi wedi cynnig sefydlu tîm arolygu ar y cyd am gyfnod cychwynnol o ddwy flynedd. Yn realistig, yn eich barn chi, faint o amser y dylai hi gymryd i sefydlu cyfundrefn diogelwch adeiladau newydd i Gymru?

Mae llawer o bwyntiau yr wyf yn eu croesawu yn y cynigion, a dywedaf nawr, pan ddeuwn i graffu ar y Bil, mae'r hyn sy'n cael ei gyflwyno'n ddarn mor bwysig o ddeddfwriaeth fel bod yn rhaid i bob un ohonom ni weithio ar draws y pleidiau i sicrhau bod y Bil yn gwneud yn union yr hyn yr ydym ni i gyd yn gobeithio y bydd yn ei wneud.

Felly, croesawaf rai o'r cynigion, gan gynnwys dyletswydd gyffredinol newydd i gynnal adrannau mewn adeiladau; y nod o ddarparu eglurder o ran pwy sy'n gyfrifol am ddiogelwch mewn adeiladau preswyl sydd â sawl preswylydd, nid yn unig yn ystod eu hadeiladu ond drwy gydol y cylch oes—rwy'n credu, yn rhy aml, yr ydym i gyd wedi bod yn ymwybodol o bawb yn ceisio gwadu cyfrifoldeb pan ddaw'n fater o ganfod pwy yw'r person cyfrifol, ac mae'n rhaid i hynny ddod i ben; gwneud awdurdodau tân ac achub yn gyrff ymgynghori penodol a chael un broses ar gyfer uwchgyfeirio pryderon at y rheoleiddiwr.

Byddai cwmpas y gyfundrefn arfaethedig yn cynnwys popeth o dŷ a drowyd yn ddwy fflat i floc fflatiau uchel. Rydych yn ystyried dau gategori; gallai categori 2 gwmpasu 37,000 eiddo a thua 130,000 o fflatiau. A yw'n rhesymol cael tŷ sy'n cael ei droi'n ddwy fflat yn yr un categori â bloc o fflatiau pwrpasol pum llawr?

Nawr, dylid ystyried rhannu categori 2 yn ddau. Er fy mod yn ymwybodol y gallech gyflwyno deddfwriaeth mewn ffordd a fyddai'n caniatáu diwygio dosbarthiadau categori drwy reoliadau, mae angen i ni wneud hyn yn gywir yn y lle cyntaf fel y bydd disgwyl i bob un, beth bynnag fo nifer y categorïau, gael asesiad risg tân blynyddol gan unigolyn â chymwysterau addas. Dyma'r hyn yr wyf yn poeni amdano, sef y gallai hyn, o bosib, fod yn fan gwan.

Mae eich tîm eisoes wedi dweud wrthyf nad oes amcangyfrifon eto ynghylch faint o bobl â chymwysterau addas sydd yng Nghymru ar hyn o bryd i asesu tua 37,000 eiddo bob blwyddyn, ac a fyddai'r gofyniad newydd mewn gwirionedd yn amlygu prinder enfawr o'r bobl gymwysedig hyn, ac a allai weld y gost a'r galw am y gwasanaeth yn cynyddu'n sylweddol. Mae angen comisiynu'r ymchwil honno, felly erfyniaf arnoch i wneud hyn yn gyflym a chysylltu â'ch Cabinet felly i ystyried rhoi hwb i hyn drwy addysg a dod â phrentisiaethau i fod yn rhan o hyn. Nawr, yn ôl adran 6 o'r awdurdod lleol, byddent yn darparu'r swyddogaeth rheoli adeiladu ar gyfer pob eiddo categori 1. Nodir, lle mae problemau capasiti mewn un awdurdod, y gallai'r gwasanaeth gael ei ddarparu gan un arall. Felly, a fyddai gan yr awdurdod arall adnoddau ariannol ar gyfer y gwasanaeth? Ac a wnewch chi roi rhagor o fanylion am yr ystyriaeth yr ydych chi eisoes wedi'i rhoi i faterion capasiti presennol mewn awdurdodau lleol? Gwyddom mai rhai o'r adrannau hyn a gafodd ergyd enfawr yn sgil rhai o'r problemau setliadau a gawson nhw o ganlyniad i setliadau lleol gwael, fy un fi wedi'i gynnwys yma.

Nawr, mae gennyf ddiddordeb mawr yn y tri phorth a nodaf y byddai'r un olaf yn ei gwneud hi'n ofynnol i'r prif gontractwr gyflwyno datganiad terfynol yn cadarnhau bod yr adeilad yn cydymffurfio'n llawn â rheoliadau adeiladu. Felly, mater i'r awdurdod lleol fyddai penderfynu a ddylid derbyn y datganiad hwnnw, a gwyddom nawr, fel gyda COVID, ein bod ar ei hôl hi gyda chaniatâd cynllunio. Rydym ar ei hôl hi o ran gorfodaeth gynllunio, naill ai oherwydd COVID neu oherwydd ddiffyg adnoddau. Gwyddom—