Diolch, Suzy, a diolch yn fawr am fynd i'r drafferth o gydnabod cyfraniad ein prif arolygydd i'r system addysg. Rwy'n credu ei bod yn gwbl deg dweud bod ei berthynas naill ai â'r Gweinidog neu â llefarwyr addysg wedi bod yn un o dryloywder llwyr, ac mae ef wedi bod eisiau rhannu ei wybodaeth a'i farn ynghylch addysg yng Nghymru mewn ffordd gwbl ddiduedd fel y mae ei swydd yn mynnu. Felly, diolch am eich sylwadau; gwerthfawrogir hynny yn fawr. 

O ran safonau mewn ysgolion uwchradd, yn amlwg, mae angen i ni wneud mwy o gynnydd. Rwy'n credu ei bod yn bwysig i awdurdodau lleol a chonsortia rhanbarthol nodi cyn gynted â phosibl yr ysgolion hynny sydd mewn risg o danberfformio neu sy'n achosi pryder. Mewn rhai ffyrdd, erbyn i Estyn wneud dyfarniad ffurfiol yn yr achos hwnnw, mae pethau wedi mynd ymlaen yn rhy hir. Felly, mae her wirioneddol yno i'r consortia rhanbarthol a'r awdurdodau lleol fod mewn cysylltiad agos, ac i nodi a darparu cymorth yn gynharach.

Rwy'n ymwybodol bod Estyn wedi parhau i ymgysylltu'n agos ag ysgolion mewn categori statudol yn ystod y pandemig, felly nid yw fel petai'r materion hyn wedi'u diystyru neu wedi'u hanwybyddu oherwydd ein bod ni yng nghanol pandemig. Mae Estyn wedi mabwysiadu dull o weithredu sensitif a hyblyg gyda'r ysgolion hyn, ac wedi neilltuo arolygydd bugeiliol i bob un ohonyn nhw i weld sut y maen nhw'n ymdrin â'r pandemig, i gadw llygad ar lesiant ac i gynnig cymorth parhaus, fel y gwnaeth awdurdodau lleol a chonsortia rhanbarthol. Ond does dim dianc rhag y peth, ac rwy'n cydnabod bod gormod o'n hysgolion uwchradd nad ydyn nhw'n gwella'n ddigonol neu'n ddigon cyflym, a dyna pam y gwnaethom ni dreialu dull amlasiantaethol ar gyfer ysgolion uwchradd sydd angen y lefel uchaf o gymorth, ar gyfer ysgolion sydd eisoes yn achosi pryderon neu'r ysgolion hynny a oedd mewn risg o wneud hynny.

Rwy'n nodi sylwadau'r prif arolygydd am y treial a'r dull newydd hwnnw. Gwnaethom ni weithio'n agos gyda rhanddeiliaid ledled yr haen ganol i'w ddatblygu, ac mae wedi datblygu o waith y pedwar consortiwm rhanbarthol sydd wedi bod yn fwyaf effeithiol o ran gwella ein hysgolion mwyaf heriol. Felly, mae'n datblygu arfer da o'r hyn a weithiodd mewn amgylchiadau blaenorol. Gwnaethom ni ddechrau profi'r dull amlasiantaethol gyda nifer fach o ysgolion uwchradd ledled Cymru—dwy o bob rhanbarth, mewn gwirionedd—ond, yn anffodus, cafodd y broses o dreialu'r dull newydd hwn ei hatal ym mis Mawrth gan fod angen i ysgolion ac awdurdodau lleol ganolbwyntio ar yr ymateb i'r pandemig. 

Mae Estyn a Llywodraeth Cymru wedi cynnal arolwg anffurfiol o ysgolion, awdurdodau lleol a rhanbarthau a oedd wedi cymryd rhan yn y treial hwnnw, ac rydym ni wedi cydnabod rhai o bwyntiau cryfder y dull gweithredu hwnnw. Yn amlwg, byddwn ni yn awr yn ceisio cyflwyno'r dull hwnnw i bob ysgol uwchradd sydd mewn categori cyn gynted ag y gallwn ni wneud hynny. Ond rwy'n credu bod y ffordd yr ydym ni'n nodi ysgolion yn gynharach cyn iddyn nhw gyrraedd y categoreiddio hwnnw, ac yna sut y mae gennym ni ddull amlasiantaethol, felly nid gwaith yr ysgol yn unig ydyw, ac mae Estyn yn dod nifer o wythnosau neu fisoedd;yn ddiweddarach i lunio barn eto, ond mewn gwirionedd mae'n rhan o daith gwella'r ysgol—bydd y dull newydd hwnnw, yn ein barn ni, yn talu ar ei ganfed. 

O ran y £29 miliwn a pha safonau yr ydym ni'n dychwelyd atyn nhw, Suzy, byddwch chi'n ymwybodol o'r hyn y mae'r arolygydd yn ei ddweud ynghylch dirywiad mewn llythrennedd a rhifedd. Mae hyn yn arbennig o heriol i'n plant ieuengaf, a'n plant mwyaf difreintiedig. Yr hyn y mae angen i ni ei wneud yw mynd i'r afael, yn y lle cyntaf, â cholli'r dysgu hwnnw a chael plant yn ôl i lefel y mae modd disgwyl ganddyn nhw yn rhesymol—felly, lle bydden nhw wedi disgwyl i'w cynnydd fod wedi cyrraedd pe na bai'r pandemig wedi ein taro ni. Mae angen i ni gael y plant hynny'n ôl at y pwynt hwnnw yn y lle cyntaf, ac yna ceisio gwella o hynny. Ond byddwch chi'n ymwybodol bod yr arolygydd yn dweud bod adroddiadau cynnar o fis Medi yn dangos bod nifer o blant wedi cwympo nôl, felly mae angen i ni eu cael nhw nôl i'r hyn y byddai safon ddisgwyliedig wedi bod, neu'r disgwyliadau y byddai athro wedi'u cael ar gyfer y plant hynny, pa gam bynnag o addysg y maen nhw arno, cyn i'r pandemig daro.

O ran y cwricwlwm, a gaf i ddweud yn gwrtais eich bod chi wedi dewis a dethol yr hyn y mae'r arolygydd wedi'i ddweud o ran y cwricwlwm? Rydych chi'n gywir; mae'n adrodd yn gadarnhaol ar well cymhwysedd digidol, mae'n sôn am lesiant, ond mae'n dweud mewn gwirionedd fod ysgolion cynradd ac uwchradd eisoes—er gwaethaf yr her y maen nhw'n ei hwynebu yn yr adegau anoddaf hyn, bod lefel yr amhariad wedi bod gymaint fel eu bod wedi defnyddio'r cyfle hwn i symud i ffwrdd o'r ffordd yr oedd pethau arfer bod, i ddechrau newid eu dulliau gweithredu gan ragweld y cwricwlwm. Felly, mae hynny'n dda i'w weld—hyd yn oed yn yr adegau anoddaf hyn, pan fo agor y drws yn y bore weithiau wedi bod yn fuddugoliaeth, yn enwedig mewn rhannau o Gymru lle mae sefyllfa iechyd y cyhoedd wedi bod fwyaf difrifol, mae ysgolion cynradd ac uwchradd yn dechrau meddwl ac ymarfer yn barod ar gyfer y cwricwlwm newydd.

Yn amlwg, mae gennym ni ddwy broses yma. Mae gennym ni'r broses ddeddfwriaethol, yr ydych chi a finnau'n ymwneud â hi'n weithredol iawn, ac yna mae gennym ni'r broses weithredu, a byddwn ni'n parhau i weithio, fel yr ydym ni wedi'i wneud drwy gydol cyfnod cynllunio'r cwricwlwm hwn, gyda'r sector i fynd i'r afael â materion parodrwydd ac i barhau i adolygu a yw'r amser yn ddigonol ac a yw lefel yr amhariad wedi achosi gormod o anhawster i ysgolion. Ond fel y dywedais i, rwy'n cael fy nghalonogi. Efallai y byddai wedi bod yn reddfol credu nad oedd yr un ysgol yn dechrau meddwl am y cwricwlwm ar hyn o bryd, ac mae'r arolygydd yn dweud rhywbeth gwahanol iawn. Diolch.