1. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gyflwyno brechlyn COVID-19 yn ne-ddwyrain Cymru? OQ56151

Diolch. Ar 11 Ionawr, cyhoeddais ein cynllun brechu cenedlaethol, gyda cherrig milltir a blaenoriaethau allweddol ar gyfer ei gyflawni. Mae'r cynllun yn adlewyrchu misoedd o waith cynllunio manwl gan y GIG, ynghyd â chefnogaeth gan gymheiriaid yn y lluoedd arfog a llywodraeth leol. Yng Ngwent, mae 72 o’r 74 practis meddyg teulu yn cefnogi’r gwaith o gyflawni'r rhaglen frechu, ac mae pum canolfan frechu torfol hefyd yn weithredol.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Mae'n galonogol iawn clywed bod y gyfradd frechu’n cynyddu’n gyflym yn ardal Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan. Gwn o dystiolaeth anecdotaidd a thrwy etholwyr sydd wedi cysylltu â mi fod hyn hefyd yn wir yng Nghasnewydd. Yr hyn sydd wedi bod yn peri pryder i fy etholwyr yw'r cyfathrebu a'r awgrym nad yw Llywodraeth Cymru yn gweithio mor gyflym â phosibl. Mae llawer o'r rheini sy'n oedrannus ac yn agored i niwed yn y grwpiau blaenoriaeth cyntaf hyn wedi bod ar y rhestr warchod ers 10 mis, ac mae rhai ohonynt ond wedi bod allan o’r tŷ lond llaw o weithiau. Maent hwy a'u teuluoedd yn ysu i wybod nad ydynt wedi cael eu hanghofio ac eisiau clywed y bydd y Llywodraeth yn gwneud ei gorau glas i sicrhau eu bod yn cael y brechlyn hwn. Weinidog, a allwch sicrhau fy etholwyr a minnau ynghylch cyflymder y broses o gyflwyno'r brechlyn yng Nghymru, ac yn benodol yng Nghasnewydd, fod y flaenoriaeth a'r ffocws ar ddarparu'r brechlyn cyn gynted ac mor ddiogel â phosibl, ac y bydd y bobl dros 80 oed nad ydynt wedi clywed unrhyw beth eto yn cael clywed cyn bo hir?

Gallaf roi sicrwydd i chi ein bod yn mynd mor gyflym â phosibl. Yn fwyaf arbennig, yr wythnos hon, rydym wedi rhyddhau 60,000 o frechlynnau Pfizer i'r system i helpu mewn canolfannau brechu torfol. Rydym hefyd wedi cael cynnydd sylweddol yn ein cyflenwad o frechlyn AstraZeneca gan raglen gaffael y DU, felly bydd modd inni fynd ati’n llawer cyflymach—unwaith eto, preswylwyr cartrefi gofal a phobl dros 80 oed. Dyna pam fod y 72 practis meddyg teulu hynny ar draws ardal Gwent mor bwysig i ni er mwyn cyrraedd y ddau grŵp categori cyntaf hynny. Felly, rwy'n disgwyl nawr y byddwn yn cyhoeddi, bob wythnos—fel rwyf wedi ymrwymo i’w wneud—mwy o wybodaeth i ddangos ble rydym arni gyda'r grwpiau blaenoriaeth a’r gwaith o ddarparu’r brechlyn yn llwyddiannus. Ac rwyf hefyd wedi nodi fy mod yn credu y bydd byrddau iechyd ledled Cymru yn dechrau anfon gwahoddiadau at bobl dros 70 oed dros yr wythnos nesaf, gan fy mod yn hyderus y byddwn wedi brechu nifer uchel o bobl dros 80 oed erbyn diwedd yr wythnos hon hefyd. Felly, mae Powys eisoes yn gwneud hynny, ac ni chredaf y bydd Aneurin Bevan ymhell ar eu holau. Unwaith eto, hoffwn ddweud 'diolch' wrth yr holl staff sy'n gweithio hyd eithaf eu gallu i helpu i ddiogelu pobl ledled y wlad. Ac rwy'n credu bod Aneurin Bevan yn gwneud gwaith gwych yn hynny o beth, fel y byrddau iechyd eraill, yn wir.

Weinidog, hoffwn eilio hynny—credaf fod Aneurin Bevan yn gwneud gwaith gwych, o'r hyn y gallaf ei weld, ac mae pawb yn gweithio mor galed i ddarparu’r brechlyn hwn cyn gynted â phosibl. Ond ymddengys bod llawer o bethau disynnwyr yn digwydd. Rwy'n cael llawer iawn o e-byst yn fy mewnflwch ynglŷn â chyplau nad ydynt yn cael eu brechu ar yr un pryd. Yn amlwg, rydym yn brechu’r henoed ar hyn o bryd, ac rydym yn mynd i lawr at y bobl 70 oed. A allwch warantu eich bod—? Neu beth rydych yn ei wneud ynglŷn â'r ffaith bod un aelod o bâr yn cael dyddiad brechu, ac yna caiff yr unigolyn arall ddyddiad sy'n bell oddi wrtho? Nid yw hynny'n gwneud synnwyr. Yn amlwg, maent yn oedrannus ac mae cyrraedd y mannau hynny’n her hefyd. Felly, a wnewch chi ymchwilio i hynny, os nad ydych wedi gwneud hynny eisoes? Neu beth rydych wedi'i wneud i sicrhau na fydd hynny'n parhau, gan fy mod yn cael llawer o e-byst ynglŷn â hyn? Diolch.

Wel, byddai'n ddefnyddiol pe gallech roi manylion i mi ynglŷn â’r achosion y cyfeiriwch atynt, a byddai hefyd o gymorth pe byddech yn dweud yn glir a ydych wedi codi achosion yr unigolion hyn naill ai gyda phractis cyffredinol neu gyda'r bwrdd iechyd. Rydym yn awyddus i sicrhau bod y rhaglen frechu’n cael ei chyflwyno cyn gynted â phosibl, ond hefyd mewn ffordd sy'n rhoi hyder ac sy’n deall yr heriau ynghylch sut y mae pobl yn byw eu bywydau. Rwyf wedi gweld llawer o enghreifftiau o ble mae cyplau wedi cael eu gwahodd gyda'i gilydd yn fwriadol i sicrhau y gallant gael y brechlyn ar yr un pryd. Felly, nid wyf yn ymwybodol o'r broblem y cyfeiriwch ati, ond os gallwch roi mwy o fanylion i mi, rwy’n fwy na pharod i edrych ar hynny er mwyn ceisio datrys y mater.

Ar draws Islwyn, mae gwasanaeth iechyd gwladol Cymru yn ei gyfanrwydd yn ymateb i her y pandemig hwn, ond mae llawer o bryder o hyd ynglŷn ag ymgyrch i ledaenu camwybodaeth, sef yn benodol fod y rhaglen frechu ymhell o gyrraedd ei tharged a heb fod ar y trywydd cywir, ac mae unrhyw godi bwganod bwriadol o’r fath yn gwaethygu'r gorbryder a'r ofn sydd eisoes yn bodoli yn ein cymunedau. Y gwir amdani yw ein bod, bob dydd, yn brechu mwy a mwy o bobl yng Nghymru. Mae’r ffigurau diweddaraf yn dangos bod 161,900 o bobl wedi cael eu dos cyntaf o'r brechlyn, fod cyfartaledd o 10,000 o bobl bob dydd bellach yn cael y dos cyntaf o'r brechlyn. Felly, bob wythnos, mae'r rhaglen frechu'n cyflymu wrth i fwy o glinigau gael eu hagor ac wrth i fwy o frechlynnau ddod ar gael i'r llu o weithwyr gofal iechyd proffesiynol sy'n darparu’r brechlynnau, mewn 28 o ganolfannau brechu ledled Cymru, gan gynyddu i 45, a 100 o bractisau meddygon teulu sy'n darparu'r brechlyn, ffigur a fydd yn cynyddu i 250 yn ystod y pythefnos nesaf. Felly, Weinidog, sut y byddech yn asesu llwyddiant y broses o ddarparu’r brechlyn ar draws Islwyn ar hyn o bryd yn y cyd-destun hwn, a sut y gwelwch hynny'n parhau yn y dyfodol?

Wel, credaf ei bod yn deg dweud ein bod wedi dechrau ar raddfa gweddol fach o gymharu â gwledydd eraill y DU, ond o gymharu â gwledydd eraill ym mhob rhan o'r byd, rydym wedi dechrau'n gyflym iawn dros yr ychydig wythnosau cyntaf. Os ystyriwch yr hyn sydd wedi digwydd yn ystod y tair wythnos diwethaf, fe welwch gynnydd sylweddol iawn yng nghyflymder ein hymdrech frechu, wrth roi'r seilwaith ar waith i ganiatáu i fwy o ganolfannau brechu torfol gael eu darparu, ac mae hynny'n bwysig iawn ar gyfer darparu brechlyn Pfizer. Wrth inni gael mwy o gyflenwad o frechlyn AstraZeneca, mae ein gweithwyr proffesiynol gofal sylfaenol yn benodol—ymarfer cyffredinol, gyda fferylliaeth, deintyddiaeth ac optometreg—yn defnyddio’r staff a fydd yn ymuno â hwy yn y dyfodol agos iawn hefyd. Mewn gwirionedd, mae'r ffigurau heddiw wedi cynyddu hyd yn oed yn fwy. Rydym bellach wedi brechu, gydag o leiaf un dos o'r brechlyn, bron i 176,000 o bobl yng Nghymru, bron i 14,000 o bobl yn y ffigurau rydym wedi'u darparu ar gyfer y diwrnod diwethaf, a gallwch ddisgwyl, erbyn diwedd yr wythnos hon, y byddwn wedi cymryd cam sylweddol arall ymlaen o gymharu â'r wythnos diwethaf. Felly, mae'n bendant yn cyflymu. Mae'r niferoedd yn dangos hynny, ac edrychaf ymlaen at weld nifer fawr o bobl yn Islwyn yn cael eu brechlyn yn y dyfodol agos iawn, ac rwy'n ddiolchgar iawn i bob practis cyffredinol yn etholaeth Islwyn sy'n chwarae eu rhan yn y gwaith o frechu a diogelu eu trigolion cyn gynted â phosibl.