Diolch yn fawr iawn, David. Rydym yn llwyr gydnabod nid yn unig fod COVID hir yn rhywbeth y bydd yn rhaid i bobl fyw gydag ef, ac fel rydych wedi gweld, rydym wedi datblygu ap i geisio helpu adferiad pobl, ac rydym wedi'i lansio yr wythnos hon. Ond hefyd, rwy'n credu bod rhaid inni ganolbwyntio ar grwpiau penodol. Mae rhai o'r rheini'n bobl sydd wedi treulio amser hir yn yr ysbyty a gofal critigol, felly dyna un grŵp o bobl y mae'n rhaid i ni eu deall. Pobl nad ydynt, efallai, yn cael eu heffeithio'n uniongyrchol gan COVID, ond sydd wedi cael eu heffeithio'n anuniongyrchol yn yr ystyr eu bod yn aros am fath gwahanol o lawdriniaeth, a gall hynny arwain at broblemau iechyd meddwl. Mae yna bobl, wrth gwrs, sydd wedi osgoi troi at wasanaethau oherwydd eu bod yn pryderu y gallent ddal COVID, neu beth bynnag, tra byddant yno. A hefyd, ceir grwpiau sydd wedi'u hynysu'n gymdeithasol lle mae'r cyfyngiadau symud wedi cynyddu'r pwysau y maent wedi'i deimlo, a diffyg cysylltedd cymdeithasol. Felly, credaf fod llawer o bethau y mae angen inni eu cydnabod, ac agweddau ychydig yn wahanol.

Mae'n amlwg fod rhaid ymdrin â phob person sy'n byw gyda phroblem iechyd meddwl fel unigolyn, a'i bod yn broblem unigol unigryw sydd angen ei deall. Ond rwy'n credu bod angen i ni ddeall nawr fel cymuned ein bod wedi profi trawma, fel cymdeithas, a bod angen dull wedi'i lywio gan drawma i lywio ein hymateb i'r pandemig. Yn sicr, bydd y bwrdd trosolwg wedi nodi COVID fel mater rydym yn cadw llygad arno a mater y bydd angen i ni barhau i fod yn hyblyg yn ei gylch.

Y mater arall sy'n werth ei nodi, mae'n debyg, yw y bydd problem benodol gyda phobl ar y rheng flaen. Ac roedd yn ddiddorol siarad â Choleg Brenhinol y Meddygon yr wythnos diwethaf ynglŷn â'r hyn y maent yn ei weld fel problem yn y tymor hwy, sef nad oes gan bobl ar y rheng flaen amser i feddwl ar hyn o bryd mewn gwirionedd, ond pan ddaw hyn i ben, mae'n bosibl y gallai straen o'r fath ar ôl trawma eu taro o ddifrif ac maent yn awgrymu y gallai hynny gymryd tua thair neu bedair blynedd i daro pobl mewn gwirionedd. Felly, mae'n rhaid inni roi'r darpariaethau hynny i gyd ar waith i baratoi ar gyfer yr hyn a allai fod yn effaith eithaf sylweddol ar y bobl sydd ar y rheng flaen.