Rwy'n croesawu'r adroddiad a'r ddadl rydym ni'n ei chael yn y Senedd heddiw. Mae'n ddadl braidd yn rhyfedd, oherwydd mae'n ymwneud â sefydliad yn y DU, ar swyddogaethau nad ydyn nhw wedi'u datganoli, sydd wedi adrodd i'r Senedd hon, y byddwn ni'n pleidleisio arno, ac ychydig iawn o lais sydd gennym ni yn y mandad a'r fframwaith y mae'n gweithredu oddi mewn iddyn nhw. Felly, hoffwn i fynegi fy anfodlonrwydd â'r hyn sydd, yn fy marn i, yn adroddiad dihyder a'i gynnwys, ac, yn wir, cyflwr hawliau dynol yng Nghymru a'r DU, sydd, yn fy marn i, yn ganlyniad uniongyrchol i weithredoedd y Llywodraeth Dorïaidd hon yn San Steffan.

Nawr, nid wyf i'n beirniadu staff y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol, ond rwy'n beirniadu cyfeiriad y Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol, sydd, ers 2010, wedi'i israddio flwyddyn ar ôl blwyddyn. Yn 2007, pan gafodd ei sefydlu, roedd ganddo gyllideb o £70 miliwn. Eleni, tua 13 mlynedd yn ddiweddarach, mae ganddo gyllideb o £17 miliwn. Felly, nid yw'n syndod ei fod mor gyfyngedig yn yr hyn y gall ei wneud ac, o fy amcangyfrif i, mae wedi cael rhywbeth tebyg i doriad o 500 y cant a mwy yn ei adnoddau. Ni ddylai hynny fod yn syndod i ni, oherwydd mae Llywodraeth y DU wedi israddio hawliau dynol yn union fel y mae wedi israddio, er enghraifft, yr awdurdod gweithredol iechyd a diogelwch. Mae'r cyrff hyn a ddylai fod ar flaen y gad o ran hawliau dynol a hawliau diogelwch gweithwyr wedi'u gwanhau yn fwriadol i bob pwrpas. Mae Prif Weinidog y DU a'i ragflaenwyr, o'r diwrnod cyntaf, wedi ymosod ar Ddeddf Hawliau Dynol 1998 a'r confensiwn Ewropeaidd ar hawliau dynol, ac, fel y gwyddom ni i gyd, hyd yn oed wedi ceisio pasio deddfau i ganiatáu i Lywodraeth y DU dorri cyfraith ryngwladol, ac mae Ceidwadwyr Cymru wedi cydweithio yn yr agenda honno.

Gan droi at yr adroddiad ei hun, yn fy marn i, mae'n gwbl annigonol a siomedig. Mae'r manylion yn gyfyngedig ac nid yw'n adrodd ar rai o'r heriau mawr sy'n wynebu Cymru. Yn wir, mae mwy o fanylion yn adroddiad y DU sy'n ymwneud â Chymru nag sydd yn adroddiad Cymru. Nid yw'n mynd i'r afael yn uniongyrchol â lleihau’r cyfle i fanteisio ar gyfiawnder yng Nghymru, y llysoedd yn cael eu cau. Nid yw'n cyfeirio mewn unrhyw ffordd at y ffordd y mae nawr gan ein cymunedau cyfleoedd cyfyngedig o ran manteisio ar gyfiawnder ac, mewn gwirionedd, oni bai am gefnogaeth Llywodraeth Cymru i rwydweithiau cyngor ar bopeth i ddinasyddion, ni fyddai braidd dim cyfle i fanteisio ar gyfiawnder i gynifer o bobl yng Nghymru. Nid yw'n gwneud unrhyw sylw defnyddiol ar effaith diwygiadau lles Llywodraeth y DU ar anghydraddoldeb a thlodi, ac nid oes sôn hyd yn oed am gyflwyniad trychinebus credyd cynhwysol. Rhan o'r broblem yw bod ei mandad yn awr gan Lywodraeth y DU wedi'i leihau gymaint fel ei bod bron yn anweledig. Rwy'n credu ei bod yn bryd datganoli swyddogaethau'r Comisiwn Cydraddoldeb a Hawliau Dynol yng Nghymru yn llawn, ac rwy'n dweud yr un peth o ran yr awdurdod gweithredol iechyd a diogelwch. Ni allaf i weld sut y gall y cyrff hyn weithredu'n effeithiol mwyach nes bod eu sefydliad a'u mandad wedi'u datganoli a'u bod yn dod yn gwbl atebol i'r Senedd hon a thrwy hynny i bobl Cymru. Diolch.