Part of the debate – Senedd Cymru am 4:00 pm ar 27 Ionawr 2021.
Mae'r flwyddyn ddiwethaf, wrth gwrs, wedi bod yn anodd i bawb yn eu gwahanol ffyrdd ond i lawer o oroeswyr strôc yng Nghymru, mae wedi golygu gohirio eu hadferiad ac mae pobl sy'n awyddus iawn i adfer symudedd, annibyniaeth a ffitrwydd, fel y nododd Huw yn awr, wedi gweld sesiynau therapi'n cael eu canslo—roedd tua hanner y rhai a arolygwyd gan y Gymdeithas Strôc wedi profi hynny. Fel y soniodd hefyd, dywedodd mwy na dwy ran o dair eu bod wedi teimlo'n bryderus ac yn isel eu hysbryd ers y pandemig. Ni ddylai neb deimlo'n ddiobaith ar ôl strôc ac wrth gwrs, nid dim ond goroeswyr strôc sy'n cael eu heffeithio; mae gofalwyr goroeswyr strôc hefyd wedi teimlo'r effaith, gyda dwy ran o dair ohonynt yn dweud hefyd eu bod yn cyflawni mwy o ddyletswyddau gofalu yn ystod y cyfyngiadau symud.
Rhan fawr o'r broses o wella ar ôl strôc yw'r clybiau cymdeithasol a'r cyfarfodydd, fel y gall pobl rannu eu profiadau a helpu ei gilydd ar y ffordd tuag at wellhad. Roedd y rhain yn bwysig o ran therapi, oeddent, ond hefyd o ran cymdeithasu'n ehangach ac wrth gwrs, fel ffyrdd o godi arian ar gyfer y pethau bach ychwanegol a all wneud cymaint o wahaniaeth i alluogi goroeswyr strôc i wella. Nawr mae codi arian, wrth gwrs, wedi dod i ben yn ddisymwth, ac mae'r cymdeithasu wyneb yn wyneb i gyd wedi mynd ar-lein erbyn hyn, fel y mae pob un ohonom wedi'i wneud, ond yr hyn a ddywedwyd wrthyf yw bod llawer gormod o oroeswyr strôc, yn enwedig mewn rhannau gwledig o Gymru, yn canfod nad yw eu gwasanaeth band eang yn ddigon da ar gyfer gwneud galwad Zoom ac mae hynny'n cynyddu'r ymdeimlad o unigedd. Mae hynny'n arbennig o wir, wrth gwrs, pan fydd gennych nam ar y lleferydd o ganlyniad i'ch strôc, ac angen ymarfer er mwyn gwella.
Rydym i gyd wedi wynebu rhwystredigaeth yn sgil byffro a chysylltiadau rhyngrwyd araf ar ryw adeg neu'i gilydd, ac rydym wedi profi hynny yn ein Cyfarfod Llawn y prynhawn yma, ond dychmygwch hynny pan fydd eich lleferydd eisoes yn aneglur a'ch ysbryd yn lluddedig. Mae'n ddigalon a dweud y lleiaf. Mae'r un peth yn wir am bobl sy'n gadael yr ysbyty heb allu manteisio ar wasanaethau oherwydd eu pellter daearyddol. Felly, mae fy ngalwad yn y ddadl hon yn syml: mae arnom angen gwasanaeth strôc sy'n cydnabod yr heriau penodol hyn mewn rhannau mwy anghysbell a llai cysylltiedig o'r wlad. Mae arnom angen gwasanaeth cydradd, oherwydd ers gormod o amser mae lefel uchel o amrywio wedi bod rhwng triniaethau a chymorth yn y gwahanol unedau strôc yng Nghymru.
Wrth gwrs, mae'r pandemig wedi creu sefyllfa eithriadol ar draws y gwasanaeth iechyd, ond gadewch i ni beidio â thwyllo ein hunain fod pethau'n berffaith i oroeswyr strôc cyn hynny. Wrth adfer gwasanaethau blaenorol a oedd ar gael i oroeswyr strôc, dylem hefyd geisio eu cryfhau gyda chynllun cenedlaethol newydd ar gyfer goroeswyr strôc. Mae bron i bedair blynedd wedi mynd heibio ers i'r Llywodraeth gael cynllun cyflawni ar gyfer strôc a gytunodd i ddarparu unedau strôc hyper-acíwt i wella'r gallu i oroesi, ac er gwaethaf rhywfaint o waith da gan Betsi Cadwaladr a byrddau iechyd eraill, nid oes yr un ohonynt wedi'u darparu hyd yn hyn gan nad oedd cyllid angenrheidiol ar gael i gyd-fynd ag ymrwymiad y Llywodraeth. Felly, mae'r unedau hyper-acíwt hyn yn dal i fod ar y cam cynllunio oherwydd diffyg arweiniad gan y Llywodraeth yn hynny o beth.
Felly, i gloi, er gwaethaf y pandemig ofnadwy hwn, gadewch inni sicrhau ein bod yn gweld rhywfaint o les yn dod o'r argyfwng, a gadewch inni sicrhau bod goroeswyr strôc yn cael y gwasanaethau y maent eu hangen ym mhob rhan o'r wlad, a'n bod o'r diwedd yn dechrau gwireddu dyheadau a strategaethau.