11. & 12. Dadl: Egwyddorion Cyffredinol Bil Etholiadau Cymru (Coronafeirws) a'r penderfyniad ariannol ynghylch Bil Etholiadau Cymru (Coronafeirws)

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:14 pm ar 2 Chwefror 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Gareth Bennett Gareth Bennett UKIP 6:14, 2 Chwefror 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Gweinidog am gyflwyno'r ddadl heddiw. Rwyf i yn derbyn ei sicrwydd mai mesur wrth gefn yw hwn, fodd bynnag, nid ydym ni ym Mhlaid Diddymu Cynulliad Cymru yn gweld yr angen i ddeddfu i ohirio'r etholiad ac rydym ni'n credu y dylem ni ganolbwyntio ar sicrhau bod yr etholiad yn mynd yn ei flaen yn unol â'r bwriad ddydd Iau 6 Mai. Rwy'n nodi eto bod gan y Llywydd yr awdurdod i ohirio etholiad hyd at fis os yw sefyllfa iechyd y cyhoedd yn galw am hynny yn wirioneddol. Ond mae angen i ni fod yn ofalus yma. Dim ond am bum mlynedd y gwnaeth y pleidleiswyr ein hethol ni ac efallai nad ydyn nhw'n rhy hapus i'r Aelodau yn y lle hwn—gan gynnwys fi fy hun, wrth gwrs—barhau y tu hwnt i'w tymor gorfodol. Mae Aelodau Llafur wedi bod yn gadarn iawn wrth wneud y pwynt hwn yn y gorffennol diweddar, yn enwedig Alun Davies, yr ydym ni newydd glywed ganddo. Rwy'n gwybod ei fod yn dweud rhywbeth ychydig yn wahanol nawr, ond ychydig bach o amser yn ôl, yr oedd yn dweud wrthym ni fod tymor y Cynulliad hwn—y pumed Cynulliad—eisoes wedi bod yn rhy hir.

Byddai gohirio etholiad y tu hwnt i 6 Mai yn atal democratiaeth i bob pwrpas. Felly, mae'n rhaid i ni fod yn ofalus nad ydym ni'n mynd ar hyd y trywydd hwn. Rwy'n credu, er bod Alun yn cefnogi'r ddeddfwriaeth heddiw, ei fod newydd godi rhai cwestiynau perthnasol iawn, y mae'n rhaid i'r Gweinidog eu hateb o hyd; er enghraifft ar ba sail benodol y gallai'r etholiad gael ei ohirio os ydym ni'n pasio'r ddeddfwriaeth hon. Oherwydd yn amlwg, fel yr oedd y Gweinidog yn glir yn ei gylch pan agorodd y ddadl, nid yw'r ddeddfwriaeth hon ynddi ei hun yn oedi etholiad; dim ond rhoi cynllun wrth gefn ar gyfer gwneud hynny y mae'n ei wneud. Felly, mae angen iddi hi esbonio i ni ar ba sail benodol a neilltuol y gallai'r etholiad gael ei ohirio. Rwy'n credu bod angen i ni wybod hynny.

Mae materion eraill. Nid yw'r mater hwn o fewn rheolaeth Llywodraeth Cymru yn llwyr, oherwydd bod etholiadau'r Comisiynydd Heddlu a Throseddu yn cael eu cynnal ar yr un pryd, mae'n debyg. Llywodraeth y DU sy'n pennu'r dyddiad ar gyfer y rhain, felly mae'n bosibl ein bod yn arwain at sefyllfa lle mae Llywodraeth y DU yn penderfynu ein bod ni'n mynd i gael etholiad yng Nghymru ar 6 Mai, sef etholiad y Comisiynydd. Pe byddai hynny yn wir, byddai'n hurt yn fy marn i pe byddai Llywodraeth Cymru wedyn yn dweud nad yw'n bosibl i ni gael etholiad y Senedd ar yr un diwrnod, oherwydd byddai gwneud hynny yn golygu cael dau etholiad ar wahân yn lle un. Byddai hefyd yn cynyddu'r gost o gynnal yr etholiadau hyn, gan wastraffu arian trethdalwyr. Rwy'n gwybod bod Llywodraeth Cymru yn dda iawn am wneud hynny, ond nid wyf i'n credu y dylen nhw fod yn ei wneud fel mater o arfer. Felly, rwyf i'n credu bod yn rhaid i ni wneud unrhyw benderfyniad yng nghyd-destun yr hyn sy'n digwydd gydag etholiad y Comisiynydd Heddlu a Throseddu, ac mae hynny yn fater i Lywodraeth y DU.

I wneud achos mwy cadarnhaol, mae cyfraddau brechu yn gwella yng Nghymru, felly mae yn ymddangos y gallai'r gwaethaf o'r pandemig fod y tu ôl i ni erbyn i ni gyrraedd mis Mai. Felly, gallai mynd ar drywydd penderfynu oedi gael ei ddehongli fel cyfaddefiad o fethiant o ran sefyllfa iechyd y cyhoedd, sydd yn gwella mewn gwirionedd. A gaf i nodi hefyd, gan ychwanegu at bwyntiau a wnaeth Mark Isherwood, fod y pandemig hwn a'r cyfyngiadau symud amrywiol wedi bod gyda ni ers misoedd lawer erbyn hyn? Felly mae'r awdurdodau perthnasol yng Nghymru wedi cael digon o amser i gynllunio ar gyfer yr etholiad hwn. I gloi, mae angen i ni gael yr etholiad hwn ar 6 Mai, ac felly, â phob parch, ni fydd Diddymu Cynulliad Cymru yn cefnogi'r ddeddfwriaeth hon. Diolch yn fawr.