Grŵp 6 yw'r grŵp nesaf, a'r grŵp yma yn ymwneud â phleidleisio drwy ddirprwy. Gwelliant 14 yw'r prif welliant, a'r unig welliant yn y grŵp. Dwi'n galw ar Mark Isherwood i gyflwyno'r gwelliant.

Cynigiwyd gwelliant 14 (Mark Isherwood).

Diolch. Rwy'n cynnig gwelliant 14, a gyflwynwyd yn fy enw i. Fel y mae wedi'i ddrafftio ar hyn o bryd, mae'r Bil hwn yn rhoi trwydded i unrhyw un gael pleidlais drwy ddirprwy am bron unrhyw reswm, gan osod cynsail peryglus ac un a allai fod yn agored i gamdriniaeth. Felly, byddai gwelliant 14 yn ei gwneud yn ofynnol i'r sawl sy'n gwneud cais gynnwys nodyn hunanynysu coronafeirws y GIG gyda'i gais am bleidlais drwy ddirprwy ar y diwrnod pleidleisio. Bydd hyn, wrth gwrs, yn ychwanegol at gymhwysedd o dan yr amgylchiadau arferol presennol. Felly, mae ein gwelliant yn gyfaddawd doeth ac ymarferol sy'n adlewyrchu'r unig reswm a nodwyd dros y Bil hwn—y pandemig coronafeirws COVID-19 presennol. Rwy'n annog yr Aelodau i'w gefnogi yn unol â hynny.

Y Gweinidog—Julie James.

Diolch, Lywydd. Nod y Bil hwn yw sicrhau etholiad diogel a theg i bobl Cymru yn wyneb argyfwng iechyd cyhoeddus nad ydym wedi gweld ei debyg o'r blaen yn ystod ein hoes ni. Yr amcan yn y cyfnod eithriadol hwn yw sicrhau y gellir cynnal yr etholiad mewn modd sy'n ddiogel rhag COVID ac amddiffyn yr hawl sylfaenol i bleidleisio. Mae'n destun pryder, felly, fod yr Aelod yn parhau i hyrwyddo gwelliant a fyddai ar y gorau'n culhau'r meini prawf ar gyfer ceisiadau pleidleisio drwy ddirprwy ac ar y gwaethaf yn difreinio'r rheini sydd, oherwydd eu bod yn dilyn y gyfraith a chanllawiau i aros gartref, yn canfod na allant bleidleisio'n bersonol.

Hoffai'r Aelod ychwanegu gwelliant sy'n ei gwneud yn ofynnol i unigolyn sy'n gofyn am bleidlais drwy ddirprwy gael nodyn hunanynysu'r GIG fel gofyniad angenrheidiol. Darperir y nodiadau hunanynysu hyn gan y GIG i bobl nad ydynt yn gallu gweithio am fwy na saith diwrnod oherwydd coronafeirws, a gellir gofyn amdanynt drwy ddefnyddio gwefan y GIG. Mae'n bwysig deall nad yw'r nodiadau ond ar gael i gleifion sy'n cael eu cynghori i hunanynysu gan y gwiriwr symptomau ar-lein ac sy'n gyflogedig. Byddai gwelliant yr Aelod, felly, yn atal y rhai sydd wedi cael eu cynghori i warchod, y rhai nad ydynt yn arddangos symptomau ar hyn o bryd, a'r rhai nad ydynt mewn cyflogaeth rhag gallu gwneud cais am bleidlais frys drwy ddirprwy. Yn olaf, fe'n cynghorwyd y gallai pa mor gyflym y caiff y nodiadau hunanynysu hyn eu derbyn amrywio yn dibynnu ar y cais. Y pryder yma yw'r perygl na fyddai'r nodyn yn cael ei ddychwelyd mewn pryd i bleidleiswyr sy'n canfod na allant bleidleisio'n bersonol allu trefnu'r bleidlais drwy ddirprwy. Gyda'r holl bryderon hyn, rwy'n gofyn: pam y mae'r Aelod am ddifreinio'r bobl hyn? Rhaid inni hefyd gydnabod y pwysau sylweddol y byddai gorfod gweinyddu'r nodiadau hyn yn ei roi ar GIG sydd eisoes yn ymdrin â phandemig.

Mae'r Aelod eisoes wedi sôn am y perygl o dwyll, sy'n bryder dilys ym mhob etholiad. Fodd bynnag, hoffwn dawelu ei feddwl. Yn 2019, blwyddyn a welodd etholiad cyffredinol, etholiad Ewropeaidd ac etholiadau lleol, dim ond 142 o honiadau o dwyll pleidleisio a gofnodwyd. O'r nifer fach hon o honiadau, dim ond dau achos a arweiniodd at erlyniad, y ddau ohonynt yn ymwneud â phersonadu mewn gorsaf bleidleisio, nid pleidleisiau post na phleidleisio drwy ddirprwy. Er bod protestiadau parhaus yr Aelod o dwyll yn swnio'n frawychus, mae'n ymddangos eu bod yn ddi-sail.

O ystyried ein pryderon y byddai'r gwelliant hwn yn culhau'r meini prawf ar gyfer pleidleisio drwy ddirprwy, gyda'r perygl o ddifreinio pleidleiswyr a rhoi pwysau pellach a diangen ar y GIG, rydym yn gwrthwynebu'r gwelliant hwn. Mae'r rhesymau y byddech yn eu rhoi dros gael pleidlais drwy ddirprwy yn yr amgylchiadau brys hyn yn ymwneud yn unig â'r coronafeirws, ac felly rwy'n annog yr Aelodau i bleidleisio yn erbyn y gwelliant hwn. Diolch.

Mark Isherwood i ymateb.

Diolch. Yn amlwg, ni fyddem am eithrio pobl sydd, er enghraifft, yn gwarchod, neu'n grwpiau eithriadol o agored i niwed, ac fel y dywedais, byddai cymhwysedd sy'n bodoli eisoes o dan y ddeddfwriaeth bresennol ar gyfer pleidleisio drwy ddirprwy yn parhau'n unol â hynny, ac nid ydym ond yn sôn yma am bleidleisio ar ddiwrnod yr etholiad, nid fel arall, lle byddai rheolau arferol yn parhau i fod yn gymwys hefyd. Credaf fod hynny'n dirymu ymateb y Gweinidog a oedd yn codi bwganod braidd, ac yn hytrach, mae'n canolbwyntio diben y Bil hwn ar y mater y mae i fod i ymwneud ag ef yn unig, sef y pandemig, gan sicrhau bod y meini prawf cymhwysedd eraill ar gyfer pleidleisio drwy ddirprwy yn parhau fel arfer i ddiogelu pawb arall. Felly, rwy'n annog yr Aelodau i'w gefnogi.

Y cwestiwn felly yw: a ddylid derbyn gwelliant 14? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Oes. Felly, cawn ni bleidlais ar welliant 14. Agor y bleidlais.

Mae eich pleidlais wedi'i bwrw. Pob pleidlais wedi'u bwrw.

Cau'r bleidlais, felly. O blaid 11, pump yn ymatal, 36 yn erbyn, ac felly mae gwelliant 14 wedi ei wrthod.

Gwelliant 14: O blaid: 11, Yn erbyn: 36, Ymatal: 5

Gwrthodwyd y gwelliant

Dyna ni, felly. Dŷn ni wedi dod i ddiwedd ein hystyriaeth o Gyfnod 3 o Fil Etholiadau Cymru (Coronafeirws), ac rwy'n datgan y bernir bod pob adran o'r Bil a phob Atodlen iddo wedi'u derbyn. Hefyd, yn unol â Rheol Sefydlog 26.50A, gallaf gadarnhau nad yw darpariaethau'r Bil Etholiadau Cymru (Coronafeirws) yn ymwneud â phwnc a warchodir yn fy marn i.

Barnwyd y cytunwyd ar bob adran o’r Bil.