Yr eitem olaf felly yw'r cynnig i gymeradwyo'r Bil etholiadau Cymru, Cyfnod 4 y Bil, ac rwy'n galw ar y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol i wneud y cynnig hwnnw—Julie James.

Cynnig 

Cynnig bod y Senedd yn unol â Rheol Sefydlog 26.47:

Yn cymeradwyo Bil Etholiadau Cymru (Coronafeirws).

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Lywydd. Rwy'n gwneud y cynnig yn ffurfiol. Cynhyrchwyd y Bil hwn o fewn amserlen heriol mewn cyfnod o hanes nad yw heb ei heriau unigryw ei hun i'n ffyrdd arferol o weithio. Hoffwn ddiolch nid yn unig i'r swyddogion a'i lluniodd drwy gyfnod dwys o waith caled, ond hefyd i'r Aelodau yma y mae eu cyfraniad i'r gwaith o graffu ar y Bil hwn wedi bod yn amhrisiadwy. Yn fwyaf arbennig, hoffwn ddiolch i Gadeirydd, aelodau a staff y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a Chyfansoddiad am ystyried a chyflwyno adroddiad ar y Bil mor gyflym. Gwnaethom gyflwyno nifer o welliannau yng Nghyfnod 2 i roi grym i'w gwelliannau, gan wneud y Bil yn fwy cadarn. Hoffwn ddiolch hefyd i Rhun ap Iorwerth am ei ddull cydweithredol wrth fynd ati i ddiwygio'r Bil hwn. Drwy'r dull hwn, gallasom ddod o hyd i gonsensws ar welliannau sydd wedi gwella'r Bil yn fawr ynghyd â thryloywder y deunydd dan sylw.

Ar thema tryloywder, rwyf hefyd yn falch ein bod wedi gallu cefnogi gwelliant Mark Isherwood yn ei gwneud yn ofynnol i gyhoeddi'r meini prawf ar gyfer y cynnig i ohirio etholiad y Senedd. Fel y dywedais droeon yn ystod taith y Bil hwn, barn gadarn y Llywodraeth yw y dylid cynnal yr etholiadau, yn ôl y bwriad, ar 6 Mai, ac mae honno'n farn a rennir ar draws y Siambr. Ond mae angen mandad newydd ar y Senedd a Llywodraeth Cymru, ac ni fwriedir i'r Bil hwn atal hynny. Fodd bynnag, mae'r pandemig wedi dangos nad yw bob amser yn dilyn trywydd y gellir ei ragweld. Byddai'n anghyfrifol inni beidio â chael cynllun wrth gefn pe bai sefyllfa iechyd y cyhoedd yn golygu nad yw'n ddiogel i'r etholiad gael ei gynnal yn ôl y bwriad. Diolch i'r gwaith trawsbleidiol ar y Bil hwn, mae gennym fodd o sicrhau y gall yr etholiad ddigwydd yn ddiogel ym mis Mai, os yw'r sefyllfa iechyd y cyhoedd yn caniatáu, yn ogystal â chynnal yr etholiad cyn gynted â phosibl os nad yw'n caniatáu hynny. Diolch.

Dylai pob deddfwriaeth basio'r prawf teilyngdod o wneud yr hyn y mae'n ei ddweud ar y label, ac mae hynny'n arbennig o hanfodol pan fo'n ddeddfwriaeth frys. Felly, ceisiodd ein gwelliannau sicrhau bod hyn yn digwydd. Mae'n destun gofid felly, ac yn peri pryder fod pob un ond un o'r rhain wedi'u trechu, ac o ganlyniad, fod honiadau y gellid bod wedi eu hosgoi am gymhellion y Prif Weinidog yn sicr o gael eu gwyntyllu os yw'n dewis arfer y pwerau a roddwyd iddo gan y Bil hwn. Mae'r bobl yn haeddu gwell. Deallwn fod angen rhywfaint o hyblygrwydd ar Lywodraeth Cymru os ceir ymchwydd yn nifer yr achosion o'r coronafeirws yn yr wythnosau cyn dyddiad presennol yr etholiad. Fodd bynnag, mae Llywodraeth y DU wedi dweud yn glir y bydd etholiadau lleol ac etholiadau comisiynwyr heddlu a throseddu yn cael eu cynnal ar 6 Mai, gyda chynllun cyflawni cadarn sy'n lleihau'r risg o ledaenu'r coronafeirws, a dylai Llywodraeth Cymru ganolbwyntio ei hymdrechion ar sicrhau bod hyn yn digwydd ar gyfer etholiad y Senedd hefyd.

Drwy gydol proses y Bil hwn, mae Llywodraeth Cymru wedi methu nodi beth fyddai'r meini prawf i sbarduno gohiriad i'r etholiad, a heblaw am gefnogaeth sydd i'w chroesawu i un gwelliant, gwrthododd gefnogi ein cynigion ym mhob Cyfnod i gynnwys hyn yn y Bil. Am y rhesymau hyn, byddwn yn ymatal ar y Bil hwn.

Mae'r Bil hwn yn anghywir mewn egwyddor ac yn ddiangen yn ymarferol. Gwelwn frechlynnau'n cael eu cyflwyno'n llwyddiannus, gwelwn nifer y rhai a heintiwyd ac yn gynyddol, nifer y marwolaethau o'r feirws, yn gostwng yn helaeth. Rydym o fewn tri mis i'r etholiad a ragwelir, ac ni chaiff yr awgrym fod angen pwerau brys arnom i ohirio'r etholiad ei gadarnhau gan y cefndir ffeithiol hwnnw.

Rydym eisoes wedi cael Llywodraeth y DU yn dweud y bydd etholiadau comisiynwyr heddlu a throseddu ar gyfer Cymru a Lloegr yn mynd rhagddynt ar 6 Mai. Felly, nid yw'r diben a nodir ar gyfer y Bil hwn yno mwyach. Clywsom gan y Gweinidog amrywiol bryderon, anghyson braidd yn fy marn i, ynglŷn â'n bod yn israddol neu'n eilradd i etholiadau'r comisiynwyr heddlu a throseddu, neu ein bod wedi gorfod gweithredu er lles pleidleiswyr, ond os oes etholiad eisoes yn mynd i fod ar 6 Mai oherwydd bod Llywodraeth y DU mor benderfynol, sut ar y ddaear y byddem yn diogelu pleidleiswyr drwy ei gwneud yn ofynnol iddynt bleidleisio ddwywaith drwy ohirio ein hetholiad ni? Nid yw'n gwneud unrhyw synnwyr.

Y peth mwyaf brawychus am hyn yn fy marn i yw ymestyn ein tymor y tu hwnt i bum mlynedd. Ers Deddf y Senedd 110 mlynedd yn ôl, nid yw Tŷ'r Cyffredin wedi gallu ymestyn ei dymor ei hun—rhaid i Dŷ'r Arglwyddi gydsynio. Fodd bynnag, diolch i Ddeddf Cymru 2017 a basiwyd gan y Ceidwadwyr heb ystyried y mater hwn hyd y gwelaf fi, gwelwn ein bod ni, yng Nghymru yn gallu osgoi'r gofyniad hwnnw—ni chaiff pwerau yr arferid eu harfer yn amodol ar yr ataliad democrataidd hwnnw eu harfer felly mwyach. Ac yn hyn o beth, efallai ein bod yn eithaf rhesymol yn pennu chwe mis yn unig o dymor ychwanegol, ond nid oes dim i'n hatal rhag mynd ymhellach. Pam y mae'n iawn yng Nghymru ein bod yn cael ymestyn y tymor hwn, fel sefydliad un siambr, heb ganiatâd neb arall pan fo amddiffyniadau democrataidd blaenorol bellach wedi'u dileu? 

Mae'n ofid i mi fy mod yn cofio o leiaf dri Aelod Llafur oddi ar feinciau Llafur yn dweud na fyddent yn pleidleisio dros ganiatáu gohirio'r etholiad. Ac eto, maent yn gwneud hynny heddiw. Mae'n ofid i mi fod Deddf 2017 yn rhoi'r pwerau inni wneud hynny. Gyda mwy o bwerau'n cael eu cymryd gan y lle hwn, yn groes i'r hyn a gytunwyd yn refferendwm 2011, nid wyf yn credu ei bod yn syndod fod mwy a mwy o bobl bellach yn bwriadu pleidleisio dros ddiddymu'r sefydliad hwn.

Mae hwn yn Fil nad oes unrhyw un yn dymuno bod ei angen. Rydyn ni i gyd yma'n eiddgar i bobl Cymru gael penderfynu mor fuan â phosib ar y dyddiad a bennwyd yn wreiddiol—6 Mai—pwy ddylai gael ffurfio Llywodraeth Cymru am y blynyddoedd nesaf. Ond, mae'r argyfwng rydyn ni wedi bod drwyddo fo wedi bod yn un digynsail yn yr oes fodern, a'r gwir ydy bod y feirws yma ddim yn un sydd yn parchu'r broses ddemocrataidd. Dwi ddim, serch hynny, yn credu bod rhaid inni fod wedi dilyn proses mor funud olaf â hyn, ond, o ddilyn proses frys hyd yn oed, dwi'n hyderus ein bod ni wedi diweddu efo Bil sydd lawer cryfach nag oedd gennym ni ar ddechrau'r broses. A beth dwi'n feddwl wrth 'cryfach' ydy ei fod o'n fwy tebyg o ganiatáu tegwch i ymgeiswyr, i drefnwyr etholiadau ac, uwchlaw popeth, i etholwyr Cymru a'r broses ddemocrataidd ei hun. Fel dwi wedi'i ddweud droeon, Bil ydy hwn, ie, i ganiatáu oedi pe bai rhaid, ond hefyd i ganiatáu cynnal etholiad. Ydy, mae o'n caniatáu gohirio os oes angen hynny—os oes wir angen hynny—er mwyn sicrhau etholiad teg yn wyneb y pandemig, ond hefyd mi ddylai fo rŵan helpu i sicrhau bod modd cynnal etholiad a chael trafodaeth gynhwysfawr efo pobl Cymru os caiff yr etholiad ei gynnal fel rydyn ni eisiau ei weld ar 6 Mai.

Y Gweinidog i ymateb—Julie James.

Diolch, Lywydd. Diolch i'r Aelodau y soniais amdanynt yn gynharach am eu cyfraniadau i'r ddadl. Os caiff y Bil ei basio heddiw, byddwn yn gwneud pob ymdrech i'w weld yn dod yn gyfraith cyn gynted â phosibl. Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda swyddogion canlyniadau, gweinyddwyr etholiadol, y Comisiwn Etholiadol, y Llywodraethau eraill yn y DU a phawb arall sy'n rhan o'r etholiadau eleni, er mwyn galluogi ein pleidleiswyr i gymryd rhan yn y broses ddemocrataidd yn y cyfnod digynsail hwn. A thrwy'r dyletswyddau a osodir arnom gan y Bil a'n gwaith ehangach, byddwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau am y paratoadau ar gyfer 6 Mai.

Hoffwn sôn unwaith eto wrth yr Aelodau, fel y soniais droeon yn ystod y ddadl hon, ein bod yn gweithio'n agos iawn gyda Llywodraeth y DU, sydd hefyd wedi mabwysiadu ymagwedd bragmatig at y mater hwn, ac er eu bod wedi dweud yn glir ar yr adeg hon yr hoffent i'r etholiadau fynd rhagddynt, nid yw hynny'n wahanol i'r hyn rydym ni wedi'i ddweud. Hoffem ninnau i'r etholiadau fynd rhagddynt hefyd. Dull pragmatig yw hwn o sicrhau y gall y broses ddemocrataidd barhau, ac fel y mae llawer o Aelodau wedi gweld, os yw'r pandemig yn datblygu mewn ffordd annisgwyl fel y gwyddom yn iawn y gall yn y cyfnod digynsail hwn. Felly, am y rhesymau hynny, rwy'n cymeradwyo'r Bil hwn i'r Senedd ac yn gobeithio y bydd pob Aelod yn teimlo y gall gytuno ag ef. Diolch, Lywydd.

Yn unol â Rheol Sefydlog 26.50C, rhaid cynnal pleidlais wedi ei chofnodi ar gynigion Cyfnod 4. Felly, dwi'n galw am bleidlais ar y cynnig i gymeradwyo Bil Etholiadau Cymru (Coronafeirws). Agor y bleidlais. O blaid 36, yn ymatal naw, pump yn erbyn. Felly, mae'r bleidlais ar y cynnig yna o dan Gyfnod 4 wedi ei gymeradwyo.

Cynnig Cyfnod 4 i gymeradwyo Bil Etholiadau Cymru (Coronafeirws): O blaid: 36, Yn erbyn: 5, Ymatal: 9

Derbyniwyd y cynnig

A dyna ni. Dyna ddiwedd ar ein gwaith am y dydd heddiw. Diolch i chi i gyd am eich cydweithrediad dros ddau ddiwrnod trwm o bleidleisio, a diolch i'r holl swyddogion sydd wedi gweithio tu ôl i'r llenni i ganiatáu i hynny fod mor effeithiol ag oedd yn bosib ac o bell. Felly, nos da i chi i gyd.

Daeth y cyfarfod i ben am 17:38.