Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:31 pm ar 23 Chwefror 2021.
Llywydd, diolchaf i Vikki Howells am y cwestiwn atodol yna. Mae'n rhoi cyfle i mi, o'i chlywed yn sôn am anghydraddoldebau iechyd, i atgoffa cyd-Aelodau yn y fan yma mai'r wythnos hon yw hanner can mlwyddiant papur Dr Julian Tudor Hart yn The Lancet ar y gyfraith gofal gwrthdro, papur sydd wedi cael effaith wirioneddol fyd-eang ymhell y tu hwnt i Gymru. Fe'i hanfonwyd ataf, Llywydd, eto yr wythnos hon gan ein cyn-gyd-Aelod Dr Brian Gibbons, yn fy atgoffa o berthnasedd parhaus y darn arloesol hwnnw o waith sy'n 50 mlwydd oed. Ac, wrth gwrs, mae Vikki Howells yn iawn, fel yr oedd Dr Gibbons, bod y pandemig wedi amlygu'r mannau gwan hynny yn ein cymdeithas unwaith yn rhagor. Ac mewn gwasanaethau iechyd meddwl brys, Llywydd, rydym ni'n gwybod bod yn rhaid yn aml i'r bobl hynny sydd â'r lleiaf o fynediad at wasanaethau prif ffrwd gaffael a chael gwasanaethau iechyd trwy lwybrau brys. Dyna pam yr oedd yr adolygiad 'Tu Hwnt i'r Alwad' mor bwysig, i wneud yn siŵr bod y llwybrau hynny mor eglur ac mor hawdd â phosibl i bobl eu darllen.
Bydd aelodau sydd wedi cael cyfle i edrych arno yn gwybod ei fod yn olrhain y 950 o alwadau bob dydd sy'n cael eu derbyn gan wasanaethau brys a gwasanaethau y tu allan i oriau arferol ledled Cymru gan bobl sydd ag angen yn ymwneud ag iechyd meddwl o ryw fath neu'i gilydd. Mae'n edrych i weld beth sy'n digwydd i'r bobl hynny, a dim ond tri o bob 10 ohonyn nhw, Llywydd, y darganfyddir mai dim ond ymateb GIG sydd ei angen arnyn nhw yn y pen draw; ceir agweddau eraill ar eu bywydau y mae angen rhoi sylw iddyn nhw hefyd. Felly, mae'r adroddiad yn canolbwyntio ar gydweithredu, ar brydlondeb, ar gynllunio ar gyfer argyfwng i bobl y gwyddys bod ganddyn nhw gyflwr sy'n bodoli eisoes, ar brotocol person coll, sy'n arbennig o bwysig i bobl ifanc, fel y canolbwyntiodd Vikki Howells arno yn ei chwestiwn atodol, ac un pwynt mynediad i helpu'r rhai sydd angen cymorth ei gael mewn argyfwng. Ac rwy'n falch iawn o ddweud bod gennym ni gynlluniau arbrofol erbyn hyn, 111 o gynlluniau arbrofol, ym myrddau iechyd Bae Abertawe, Hywel Dda ac Aneurin Bevan, pob un â'r nod o roi'r agwedd honno ar yr adroddiad ar waith, fel y gallwn ni wneud yn well yn y ffordd y gofynnodd Vikki Howells yn ei chwestiwn gwreiddiol, i wneud yn siŵr bod gofal iechyd meddwl brys ar gael i bobl ar yr adeg honno o angen.