3. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf am Frechiadau COVID-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:14 pm ar 23 Chwefror 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 3:14, 23 Chwefror 2021

(Cyfieithwyd)

Fe wnaf i ymdrin â'r pwynt olaf yn gyntaf, oherwydd mae yna bryder gwirioneddol ynghylch y lefel o wybodaeth gyfeiliornus a'r anonestrwydd wrth geisio perswadio pobl i beidio â chael y brechlyn ac mae yna gasgliad o straeon arswyd sy'n cael eu hyrwyddo. Ac fe ddylwn i ddweud fy mod i'n ddiolchgar am y ffordd y mae'r Aelodau o bob lliw gwleidyddol wedi bod yn gyson iawn yn eu hanogaeth i bobl gael y brechlyn. Rydym wedi gweld nid yn unig enwogion yn mynd allan ac yn cymell pobl o grwpiau o darddiad du ac Asiaidd i gael y brechlyn, ond rydym wedi gweld gwleidyddion o bob argyhoeddiad gwleidyddol yn gwneud yr un fath hefyd. Fel arfer, ni fyddai Diane Abbott a James Cleverly yn cymeradwyo'r un genadwri, ond mae hyn wedi digwydd i raddau helaeth iawn.

Mae'r domen o wybodaeth gyfeiliornus sydd ar gael i'r cyhoedd yn bryder gwirioneddol i bob un ohonom ni, ac yn arbennig wrth inni fynd trwy'r grwpiau oedran, mae'r pryderon a fynegwyd yn fygythiad gwirioneddol i bob un ohonom ni. Felly, fe wyddom fod y cyflogwyr ym mhob un o'r meysydd hynny'n ategu'r genadwri honno, ac fe wyddom fod y meddygon teulu ac eraill, yn lleol, yn gwneud hynny, a hyd at y safle brechu mae sgyrsiau felly'n digwydd. Ond mae'n ymwneud mewn gwirionedd â faint o wybodaeth y gallwn ni ei chyfathrebu'n gynharach, mae hynny i ryw raddau oherwydd natur systemig ymlediad y straeon hyn, boed hynny drwy WhatsApp neu Facebook neu lwyfannau eraill yn y cyfryngau cymdeithasol, mae'n golygu gallu gwrthsefyll yr wybodaeth anghywir yn y mannau hynny hefyd. Fe welwch chi faint yr her, nid yn unig yn y Llywodraeth, ynglŷn â phwy sy'n cyfathrebu'r neges, oherwydd er y bydd rhai pobl yn credu'r hyn a ddywedaf pan wyf yn dweud fy mod i wedi siarad â'n prif swyddog meddygol ac mai dyma'r cyngor, ond mae llawer o bobl eraill y mae angen iddyn nhw gael clywed hynny'n uniongyrchol gan rywun arall. Felly, mae'n rhaid wrth lawer o leisiau, yn enwedig i'r bobl hynny sy'n dod o'r cymunedau sy'n peri fwyaf o bryder, a gweithwyr gofal eraill yn siarad am eu profiadau nhw ac yn benodol feddygon annibynnol, yn hytrach nag eraill. Ac fe fyddwch chi'n gweld ein bod ni'n hyrwyddo hynny ar lwyfannau Llywodraeth Cymru a llwyfannau eraill, ac rwy'n gobeithio y bydd yr Aelodau yn ei chael hi'n ddigon hawdd dod o hyd i ffynonellau o wybodaeth os ydych chi'n clywed pryderon am hyn. Os oes gan Aelodau bryderon ynghylch ble mae'r wybodaeth honno ar gael, cysylltwch â mi ac fe fyddaf yn hapus i sicrhau bod rhywbeth yn cael ei anfon allan at yr Aelodau yn fwy cyffredinol i dynnu sylw pobl at ffynonellau dibynadwy o wybodaeth.

O ran eich pwynt cychwynnol ar eglurder o ran cyfathrebu, mae grwpiau 5 i 9 yn cynnwys pawb dros 50 oed a dyna'r pwynt yr oedd y Prif Weinidog yn ei wneud. Rydym ni'n gweithio drwy'r rhain o ran y blaenoriaethau. Rydym wedi cyrraedd grwpiau 5 a 6 yn barod, ac fe fydd pobl yn cael eu gwahoddiadau ac fe fyddan nhw'n cael mynd drwodd yn eu tro. Rwy'n disgwyl, fel y dywedais i'n gynharach, y byddwn o leiaf yn gallu mynd ar yr un cyflymder â'r cyflwyniad yn Lloegr, sy'n golygu y dylem ni allu gwneud hynny'n gynharach na diwedd mis Ebrill, sy'n newydd da i bawb, ac yna i ddechrau ar weddill y boblogaeth sy'n oedolion.

Ac mae hynny'n fy arwain i, rwy'n credu, at ateb y cwestiwn yn y canol, sy'n ymwneud ag ehangu blaenoriaethau'r brechlyn. Fe wn i eich bod chi'n dweud nad ydych chi'n ceisio dadflaenoriaethu pobl eraill, ond y gwir amdani yw, pe byddech chi'n ehangu'r categorïau ar gyfer brechu, pe byddech chi'n ychwanegu mwy o bobl at y grwpiau sydd gan y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu i'w blaenoriaethu, yna fe fyddwch chi'n amddifadu pobl eraill o'r flaenoriaeth. Ac rwy'n deall eich pwynt chi ynglŷn â gofyn pwy yw'r unigolion hyn. Dewis yw hwn, felly—ac rydym ni wedi gofyn i'r Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu am gyngor—ynghylch a oes yna alwedigaethau penodol y dylid eu blaenoriaethu uwchlaw grwpiau oedran neu ynghyd â grwpiau oedran eraill. Ac yna efallai y bydd rhai cwestiynau anodd o ran ein gwerthoedd ni, oherwydd mewn gwirionedd, os ydych chi'n gweithio ym maes manwerthu, neu os ydych chi'n gyrru tacsi, neu os ydych chi'n gweithio yn swyddfa'r post, yna mae eich risgiau chi'n wahanol i risgiau pobl eraill, a gwn fod llawer o'r drafodaeth hon yn ymwneud ag athrawon neu'r heddlu, ond a oes yna grwpiau eraill â phroffil galwedigaethol mwy o ran caffael COVID. Felly, fe allem ni fod yn wynebu her—ac mae hyn yn dibynnu ar yr hyn a ddywed y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu—ynghylch a ydym ni'n cynnwys gweithwyr allweddol mewn categori neu weithwyr unigol, ac o fewn hynny, fe hoffwn i gael cyngor ynghylch pa mor benodol y gallai'r cyngor hwnnw fod a pha mor gyflym y gall ein rhaglen gyfan ni symud. Nawr, mae angen imi gael y cyngor hwnnw gan y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu a'i ystyried, ac rwy'n disgwyl na fydd raid imi aros yn hir iawn, felly nid rhywbeth damcaniaethol fydd hyn am lawer mwy o amser. Fe fydd angen imi wneud penderfyniad gwirioneddol a chyn gynted ag y byddaf i wedi gwneud penderfyniad, fe fyddaf yn mynegi hwnnw'n eglur ac yn cyfathrebu hwnnw i'r cyhoedd yn ogystal ag i'r Aelodau, ac wrth gwrs, fe fyddwn yn gweithio ar sail y cyngor a gyhoeddir gan y Cyd-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu. Felly, rwy'n deall y ddadl sydd gan yr Aelod. Ond rhaid dweud, heb eglurder am sut y byddai hynny'n gweithio a sicrhau ein bod yn amddiffyn y bobl sydd yn y perygl mwyaf cyn gynted â phosibl, nid yw'r safbwynt hwnnw'n un a fyddai'n effeithio ar grwpiau 5 i 9, sy'n parhau i symud ymlaen ar beth cyflymder.