2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am y cymorth sydd ar gael i bobl sy’n byw ar eu pennau eu hunain yn ystod y pandemig COVID-19 i osgoi’r perygl o unigrwydd ac unigedd? OQ56300

Rydym wedi cymryd nifer o gamau i gynorthwyo pobl i gadw mewn cysylltiad â theulu a ffrindiau, gan gynnwys cyllid ychwanegol ar gyfer y trydydd sector a llywodraeth leol, ac ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl a chymorth emosiynol. Mae ein rheoliadau hefyd yn caniatáu i bobl ffurfio aelwyd estynedig os ydynt yn byw ar eu pen eu hunain.

A gaf fi ddiolch i'r Gweinidog am ei hymateb? A gwn ei bod yn rhannu fy mhryder ynghylch pobl sy'n teimlo'n unig ac yn ynysig. Ni ddylai unrhyw un fynd ddiwrnod heb siarad â rhywun, ond yn anffodus, mae llawer yn gwneud hynny. A yw'r Gweinidog yn cytuno bod angen inni sicrhau naill ai cyswllt cyfan neu gyfarfodydd rhithwir ar gyfer y rheini sy'n byw ar eu pen eu hunain nad oes ganddynt unrhyw deulu y gallant ffurfio swigen gyda hwy, er mwyn sicrhau ein bod yn rhoi blaenoriaeth i ymdrin â hwy, yn enwedig pan fyddant yn hunanynysu a bod rhaid iddynt gadw draw oddi wrth bobl beth bynnag? Bydd argyfwng COVID yn dod i ben yn y pen draw, ond oni roddir camau ar waith, bydd pobl yn dal i deimlo'n unig ac yn ynysig. A yw'r Gweinidog yn cytuno â mi fod angen inni roi camau ar waith i sicrhau bod pobl yn dod i gysylltiad â rhywun bob dydd?

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn, Mike. Ac a gaf fi ddiolch i chi am godi materion sy’n ymwneud ag unigrwydd yn gyson yn y Siambr hon, yn ogystal â materion sy’n ymwneud â phobl hŷn? Oherwydd gwn eich bod yn cadeirio'r grŵp trawsbleidiol ar bobl hŷn, a fynychais yn ddiweddar, felly diolch yn fawr iawn am hynny.

Ie, credaf ei bod yn gwbl hanfodol ein bod yn gwneud popeth yn ein gallu i gysylltu â phobl sy'n unig. Credaf ein bod yn gwybod, yn y pandemig hwn, fod y bobl a oedd eisoes yn unig yn fwy unig o lawer bellach, a bod grwpiau penodol yn debygol o fod yn unig, gan gynnwys pobl hŷn, ond wrth gwrs, mae pobl iau hefyd, a grwpiau eraill, fel pobl anabl, yn dioddef o unigrwydd yn enwedig.

Rwyf wedi ymateb, mewn cwestiynau tebyg, gan gyfeirio at fenter Ffrind Mewn Angen, a drefnwyd gan Age Cymru, sy'n gwarantu galwad ffôn bob wythnos i bobl hŷn sy'n unig, sef y math o fenter y credaf y byddai Mike Hedges yn ei chefnogi, gan ei bod yn darparu’r cyswllt hwnnw. Felly, rydym yn rhoi £400,000 i Age Cymru i gyflawni'r fenter honno. Ac rwyf wedi cymryd rhan yn un o'r sesiynau, a gallaf weld faint y mae'n ei olygu i unigolyn unig allu siarad am yr wythnos gyda gwirfoddolwr, sy'n aml yn unigolyn hŷn eu hunain, ond sydd wedi cael eu hyfforddi’n benodol i gymryd rhan yn y prosiect hwn. Felly, ydy, mae hynny'n cyrraedd nifer fach o bobl, ond credaf ei bod yn hanfodol ein bod yn parhau i gynnal mentrau fel hynny, a'r mentrau eraill y cyfeiriais atynt yn fy ateb cyntaf, yn y pandemig hwn.

Diolch am eich atebion, Weinidog. Ychydig iawn y gallaf ei ychwanegu at y pwyntiau rhagorol sydd newydd gael eu gwneud gan Mike Hedges yn ei gwestiwn, heblaw am ailadrodd rhai o'r materion hynny. Fel y dywedasoch, roedd y peryglon i iechyd a ddeilliai o deimlo'n unig ac yn ynysig yn bodoli cyn y pandemig. Felly, mewn sawl ffordd, mae'r pandemig wedi gwaethygu'r problemau hynny, ac nid i bobl hŷn yn unig, ond ar draws rhan ehangach o'r gymdeithas yn ôl pob golwg. Felly, wrth inni ddod drwy’r cyfnod anodd hwn, a gweld y realiti hwn i bobl nad ydynt wedi’i brofi o'r blaen, pa strategaeth rydych yn ei datblygu i helpu pobl sy'n dioddef problemau iechyd meddwl, gan y gwyddom fod hynny ar gynnydd, a hefyd, yn benodol, i fynd i'r afael ag elfen unigrwydd y problemau hynny?

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn, Nick. Cytunaf yn llwyr ei bod yn broblem eang. Credaf ein bod yn tueddu i feddwl mai pobl hŷn sy'n dioddef o unigrwydd, ond mae’n cynnwys pobl iau yn benodol, ac fel y dywedais yn gynharach, pobl anabl, pobl o gymunedau du a lleiafrifoedd ethnig a phobl sy'n dioddef problemau iechyd meddwl. Mae hwn wedi bod yn gyfnod anos byth iddynt hwy. Felly, rydym yn sicr wedi cydnabod hyn drwy'r cyllid rydym wedi'i ddarparu, gyda chyllid ychwanegol ar gyfer cymorth iechyd meddwl—£42 miliwn ychwanegol ar gyfer iechyd meddwl yn ein cyllideb ddrafft i gefnogi hyn—gan ein bod yn sicr yn disgwyl i effeithiau'r pandemig hwn barhau y tu hwnt i gyfnod y pandemig, a bydd gan bobl greithiau y bydd yn rhaid inni barhau i weithio gyda hwy. Felly, fel y dywedaf, rydym yn darparu arian ychwanegol ar gyfer cymorth iechyd meddwl, a byddwn yn gwneud popeth a allwn i barhau â rhywfaint o'r cymorth hwn i bobl sydd wedi dioddef unigrwydd, a rhai ohonynt mewn ffordd nad ydynt wedi’i phrofi o'r blaen.