1. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi parafeddygon a Gwasanaeth Ambiwlans Cymru? OQ56334

Mae Llywodraeth Cymru wedi darparu ystod o fentrau i gefnogi parafeddygon a’r gwasanaeth ambiwlans, gan gynnwys buddsoddiad o £1.6 miliwn i ehangu’r Gwasanaeth Casglu a Throsglwyddo Meddygol Brys, a £10.9 miliwn ar gyfer cerbydau gweithredol newydd, sydd wrth gwrs yn wyrdd a byddant yn lleihau ôl troed carbon y sefydliad.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Mae'r flwyddyn ddiwethaf hon wedi bod yn gyfnod anhygoel o anodd i bawb yng ngwasanaeth ambiwlans Cymru, o'r parafeddygon sydd wedi bod ar y rheng flaen i'r staff ymroddedig yn yr ystafelloedd rheoli a'r staff sy'n cynnal y gwasanaeth. Yn anffodus, gwelsom yn gynharach y mis hwn fod gwasanaeth ambiwlans Cymru wedi colli pedwerydd aelod o staff i’r coronafeirws: Kevin Hughes, 41 oed o Ynys Môn. Mae llawer o aelodau staff wedi blino’n gorfforol ac yn feddyliol oherwydd y pwysau cynyddol ar wasanaeth sydd eisoes yn brysur. Mae angen cymorth a diogelwch, megis cyflenwad o gyfarpar diogelu personol, buddsoddiad mewn cerbydau ac offer, ynghyd â buddsoddiad yn y gweithlu.

A all y Gweinidog amlinellu beth arall y gellir ei wneud i gefnogi gweithlu ein gwasanaeth ambiwlans, dros y misoedd nesaf, ac wrth inni gefnu ar y pandemig?

Ie, diolch. Rwyf wedi amlinellu'r buddsoddiad cynyddol mewn cerbydau newydd yn fy ymateb cychwynnol. Rydym yn parhau i edrych ar y fflyd i sicrhau ei bod yn addas, ar gyfer ochr y gwasanaeth argyfwng, ond hefyd ar ochr gofal brys a chludo cleifion y gwasanaeth hefyd.

O ran llesiant, rydym wedi gweithio gyda phartneriaid cymdeithasol, felly ein cyflogwyr ac undebau llafur GIG Cymru, i ddarparu cynnig llesiant amlhaen ar gyfer gweithwyr iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru, gan gynnwys parafeddygon yn arbennig hefyd. Felly, mae llinell wrando gyfrinachol gan y Samariaid a ariennir gan Lywodraeth Cymru, yn arbennig ar gyfer gweithwyr iechyd a gofal yng Nghymru. Mae gennym nifer o apiau cymorth iechyd a llesiant rhad ac am ddim, fel Mind, Sleepio a SilverCloud. Mae gennym ystod o wahanol adnoddau, ac ar wefan Addysg a Gwella Iechyd Cymru, ceir rhestr ddefnyddiol o’r holl adnoddau hynny. Ac mae'n fater rwy'n ei drafod yn rheolaidd gyda'r undebau llafur yn fy sesiynau diweddaru rheolaidd gyda hwy, yn ogystal â'r trefniadau partneriaeth sydd ar waith.

O ran cyfarpar diogelu personol, rydym yn parhau i ddarparu cyfarpar diogelu personol i'n gweithwyr rheng flaen. Mae’r mwyafrif helaeth o gyfarpar diogelu personol a ddarparwyd—darparwyd dros 647 miliwn o eitemau yn ystod y flwyddyn ddiwethaf i iechyd a gofal cymdeithasol—daeth y mwyafrif helaeth yn uniongyrchol gan Bartneriaeth Cydwasanaethau GIG Cymru, gyda’r holl gontractau a roddwyd yn ddarostyngedig i lywodraethu cadarn. Mae hynny'n cynnwys amddiffyniad rhag cyfarpar diogelu personol ffug neu ansafonol. Felly, yng Nghymru, ar gaffael cyfarpar diogelu personol, ni chafwyd unrhyw ffafriaeth bleidiol, dim llwybr ar gyfer pwysigion, na ffrindocratiaeth. Rwy'n credu y dylai pawb yng Nghymru ymfalchïo yn y ffordd rydym wedi parhau i ddarparu cyfarpar diogelu personol o ansawdd uchel i'n staff iechyd a gofal cymdeithasol ar y rheng flaen.

Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn ategu fy niolch i'r gwasanaeth ambiwlans cyfan am bopeth a wnânt mewn amgylchiadau mor ddirdynnol ac anodd. Weinidog, y mis diwethaf, cafwyd adroddiadau fod pryderon wedi eu mynegi fod rhai staff ambiwlans rheng flaen yn gwrthod cael eu brechu rhag y coronafeirws. Mae hyn yn creu risgiau amlwg wrth gwrs. Cadarnhaodd cyfarwyddwr gweithlu a datblygu sefydliadol gwasanaeth ambiwlans Cymru fod rhai staff wedi gwrthod y brechlyn, ond nad oedd y niferoedd yn cael eu cofnodi. A allwch ddweud wrthym, Weinidog, pam nad yw'r wybodaeth bwysig hon ar gael, ac a allwch roi gwybod i ni pa gamau sy'n cael eu cymryd i fynd i'r afael â phryderon y staff ambiwlans sy'n gyndyn o gael y brechlyn? Diolch.

Nid oes gennyf ffigur unigol wrth law heddiw o ran nifer y staff rheng flaen nad ydynt wedi manteisio ar y cynnig i gael y brechlyn. Gwyddom fod lefelau anhygoel o uchel o’n staff rheng flaen wedi’i gael, gan gynnwys yn y gwasanaeth ambiwlans. Gwyddom hefyd, yn anffodus, fod yna garthffos o wybodaeth wrth-frechu sy'n ymwneud yn arbennig â phobl o oedran gweithio, gyda rhai honiadau arbennig o warthus yn cael eu gwneud am ffrwythlondeb dynion a menywod. Felly, rydym yn deall bod gan rai pobl bryderon gwirioneddol am y wybodaeth anghywir honno.

Hefyd, bydd gan grŵp cyfyngedig o bobl resymau meddygol pam nad yw'r brechlyn yn briodol ar eu cyfer hwy. Mae honno’n nifer fach iawn o bobl, ond rwy'n disgwyl i'r mater gael ei ddatrys nid yn unig gan y cyflogwr a'r undebau llafur yn gweithio gyda'i gilydd, ond gyda'r anogaeth gadarnhaol i bobl gael y brechlyn. A dylwn ddweud fy mod yn eich ategu chi, a Jayne Bryant hefyd, gyda’i chydnabyddiaeth o'r hyn y mae parafeddygon wedi'i wneud ac ym mhob rhan o'r gwasanaeth ambiwlans. Mae'n sefydliad llawer mwy eang na phen brys y system, ac mae'r ffordd y maent wedi cael cymorth gan y fyddin i gyflawni eu tasg, a sicrhau bod cerbydau'n barod, mae wedi bod yn ymdrech ‘tîm Cymru’ go iawn, a chredaf y dylai pawb, fel y dywedaf, ymfalchïo yn yr hyn y maent yn parhau i'w wneud yn yr amgylchiadau hynod heriol hyn.

Cwestiwn 2 i'w ofyn gan Mike Hedges ac i'w ateb gan y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasnaethau Cymdeithasol. Mike Hedges.