Ond nid wyf i'n credu bod fy ffydd bersonol mewn ysgolion gwirfoddol a gynorthwyir yn gallu gwneud penderfyniadau synhwyrol yn ddigon. Yr hyn nad yw 'rhoi sylw' yn ei wneud yw rhoi unrhyw arweiniad i ysgolion gwirfoddol a gynorthwyir ar sut i gydbwyso'r ddyletswydd honno i roi sylw i'w perthynas â'u gweithredoedd a'u hegwyddorion eu hunain. Ac mae angen i ni gofio ei bod yn anodd dadlau eich bod chi wedi ystyried y maes llafur cytunedig os gallwch chi ddal i guddio y tu ôl i'ch gweithredoedd a'ch egwyddorion i'w anwybyddu i bob pwrpas, ac nid wyf i'n credu mai dyna y mae ysgolion o gymeriad crefyddol eisiau ei wneud. Y rheswm na fyddan nhw eisiau ei wneud yw nad ydyn nhw'n mynd i fod eisiau i blentyn ddod ymlaen a honni nad oes sylw wedi'i roi i'r maes llafur cytunedig ac felly yn gofyn am faes llafur ar wahân. Felly, mae er budd ysgolion gwirfoddol a gynorthwyir i ddod o hyd i ffordd o osgoi hynny. 

Fy nghynnig i yw sicrhau bod ysgolion gwirfoddol a gynorthwyir yn defnyddio'r un egwyddor o 'roi sylw' i'r maes llafur cytunedig a'u gweithredoedd a'u hegwyddorion, ac mae hynny'n dileu'r demtasiwn a'r cyfle i gwyno bod arweinwyr ysgolion yn trin y ddau bwysau hyn ar eu proses o wneud penderfyniadau mewn ffordd sy'n llai na chyfartal. Nid yw'n faich ychwanegol ar yr ysgolion hyn, oherwydd eu bod yn ystyried eu gweithredoedd a'u hegwyddorion beth bynnag wrth benderfynu ar gwricwlwm addysg grefyddol yr ysgol. Felly, ynghyd â gwelliant 16, mae'r gwelliannau hyn yn helpu ysgolion gwirfoddol a gynorthwyir i lywio'r newidiadau yn y rhan hon o'r cwricwlwm cenedlaethol newydd mewn ffordd sydd â llai o risg.

Nawr, rwy'n deall bod y gweithredoedd a'r egwyddorion yn hanfodol i ethos ysgol o gymeriad crefyddol, neu fel arall ni fydden nhw gennym ni. Nid yw hyn yn ymwneud â lleihau hyn; mae'n ymwneud â dileu'r cyfle i hepgor rhannau o addysg plentyn y byddai yn eu cael yn rhywle arall, mae'n ymwneud â pheidio ag amddifadu plentyn o wybodaeth am y byd, a pheidio â rhoi taw ar gwestiynau, neu, os yw ysgol yn ceisio gwneud hynny, i'w rhoi mewn sefyllfa lle mae'n rhaid iddyn nhw, yn blwmp ac yn blaen, ddangos eu gwaith ynghylch sut y maen nhw wedi dod i'w penderfyniad ar yr hyn y byddan nhw'n ei addysgu. Ac ni allaf weld y byddai'r ffordd hon ymlaen yn cyfyngu ar addysgu enwadol. Bydd plant mewn ysgol grefyddol yn naturiol yn disgwyl hynny, ond mae'r gwelliannau hyn yn golygu na all addysgu enwadol fynd mor bell â rhwystro gwybodaeth neu ymholiad plant, oherwydd ni allai hynny fod yn ganlyniad rhesymegol i ddyletswydd 'rhoi sylw' wedi'i arfer yn gywir o ran y maes llafur cytunedig. Gofynnais i i chi geisio aros gyda hyn—mae'n gymhleth. 

Er mwyn helpu ysgolion i wybod sut i ddefnyddio'r ddyletswydd 'rhoi sylw' hon, mae gennym ni welliant 16, ac mae hyn yn ei gwneud yn ofynnol i'r Llywodraeth gyflwyno rheoliadau sy'n nodi'r gofynion tystiolaethol lleiaf sydd eu hangen i ddangos bod y ddyletswydd i roi sylw wedi'i harfer yn briodol. A gallai hyn fod yr un mor hawdd â chanllawiau statudol, ond hoffwn i gadw at reoliadau at ddibenion y ddadl. Mae hyn yn angenrheidiol gan fod gwelliant 18 yn rhoi'r hawl i rieni, a'r plant eu hunain, wrth gwrs, herio eu hysgol o gymeriad crefyddol ai peidio ar y sail nad ydyn nhw wedi cael maes llafur crefydd, gwerthoedd a moeseg priodol oherwydd nad yw'r ysgol honno, pa fath bynnag o ysgol ydyw hi, wedi arfer eu dyletswydd 'rhoi sylw' yn iawn. Felly, yn ogystal â sicrhau nad yw disgyblion mewn ysgolion anghrefyddol yn cael eu tynnu i ganol nonsens gwallgof gan nad yw eu hysgol wedi ystyried y maes llafur cytunedig, mae'n ffordd well ymlaen i ysgolion o gymeriad crefyddol hefyd. Mae'n llawer gwell cael mecanwaith sy'n addasu eu maes llafur na darparu ar gyfer sefyllfa lle mae gan blentyn hawl i fynnu un newydd ar wahân. 

Nawr, Llywydd, nid wyf i'n disgwyl i'r Llywodraeth gytuno â hyn, oherwydd maen nhw wedi treulio amser diddiwedd yn ceisio cynnig ateb i'r un broblem ag sydd gennyf i—cwricwlwm crefydd, gwerthoedd a moeseg cytbwys ym mhob ysgol gan barchu ethos craidd ysgol o gymeriad crefyddol yn llawn. Ond yr hyn yr hoffwn i ei weld, Gweinidog, yw deall a ydych chi wedi ystyried y llwybr yr wyf i wedi'i gynnig ac, os felly, pam yr ydych chi wedi'i ddiystyru o blaid dewis mwy, a dweud y gwir, cosbol a beichus.

Rwy'n credu y gallai fod yn werth nodi hefyd fod fy ngwelliannau i yma wedi dod i sylw'r Athro Sandberg o ysgol y gyfraith a gwleidyddiaeth Prifysgol Caerdydd. Nid wyf i erioed wedi cyfarfod ag ef, felly rwy'n hynod ddiolchgar iddo am sylwi arnyn nhw, a'r rheswm ynghylch hynny yw ei fod yn gyfreithiwr, ac felly mae'n effro i effeithiau ymarferol deddfwriaeth a'i gwerth i ymarferwyr sy'n gorfod ei chymhwyso wrth roi cyngor neu ddatrys anghydfodau. Yn ei ddarn ar gyfer Law & Religion UK, mae'n dweud bod fy ngwelliannau'n werth eu hystyried, gan eu bod yn sicrhau bod pob disgybl yn cael:

cyfle i fanteisio ar faes llafur sy'n cael ei lywio gan grefydd, gwerthoedd a moeseg nad ydyn nhw'n enwadol ond nid i eithrio crefydd, gwerthoedd a moeseg enwadol mewn ysgolion o gymeriad crefyddol, lle mae crefydd, gwerthoedd a moeseg yn cyfateb i'r ddau. I bob pwrpas, mae'n dweud eu bod yn cysoni'r cylch, ac mae'n argymell eich bod chi'n cefnogi'r gwelliannau hyn, ac felly, yn amlwg, yr wyf fi. Diolch yn fawr iawn.