13. Dadl: Cyllideb Derfynol 2021-22

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 9 Mawrth 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 5:05, 9 Mawrth 2021

(Cyfieithwyd)

Trof at y gyllideb hon yn y man a sut y mae'n effeithio ar fy etholaeth. Rwy'n edrych dros y pum mlynedd diwethaf yn fy ardal i, ac nid oes un dref na chymuned nad yw wedi cael ysgol newydd wedi'i hadeiladu sy'n effeithio ar ei phlant ysgol gynradd neu uwchradd, neu goleg sydd wedi cael buddsoddiad. Dyma'r buddsoddiad mwyaf ers y 1960au yn seilwaith ein hysgolion a'n colegau, ac mae hynny wedi dod o dan y Llywodraeth hon yng Nghymru. Wrth inni edrych ymlaen, mae gennym ymrwymiadau yno o dros £50 miliwn o ran ysgolion band B yr unfed ganrif ar hugain, wrth symud ymlaen o 2021 i 2026. Gwn y bydd mwy o ysgolion. Bydd pob un o'r ysgolion Fictoraidd hynny, y mae'r rhan fwyaf ohonyn nhw bellach wedi mynd, yn cael eu trawsnewid yn ganolfannau dysgu ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain ar gyfer ein pobl ifanc.

Edrychaf ar y buddsoddiad mewn teithio llesol, parc technoleg Pencoed—£2.5 miliwn—y bron i £50 miliwn sydd wedi'i sicrhau i'r rhan hon o ddinas-ranbarth Caerdydd, i Ben-y-bont ar Ogwr ac Ogwr. Rydym yn gobeithio cael cyhoeddiad da iawn o fewn yr ychydig ddyddiau nesaf a fydd yn caniatáu i ardal y gwn fod y Gweinidog yn ei hadnabod yn dda iawn o'i chefndir, safle strategol Ewenni—rydym yn gobeithio cael newyddion da am hynny fel rhan o gyllid bargen ddinesig a chyllid Llywodraeth Cymru, er mwyn caniatáu i hwnnw gael ei adfer yn dir llwyd, fel y gallwn fwrw ymlaen â datblygiad ar raddfa fawr. Mae hyn er gwaethaf yr heriau sydd gennym.

Os edrychwch ar Neuadd y Dref Maesteg, mae buddsoddiad o £7 miliwn yno. Gwn ein bod yn colli'r arian Ewropeaidd nawr, ac nid yw cronfa ffyniant gyffredin y DU i'w gweld yn unman ar hyn o bryd, ond mae gennym arian Ewropeaidd ac arian Llywodraeth Cymru yn dod i mewn i drawsnewid yr adeilad eiconig hwnnw, a adeiladwyd gyda cheiniogau'r glowyr o'r dref hon, fel llawer ar draws ardaloedd y Cymoedd. Bydd nawr yn cael ei drawsnewid yn lleoliad eiconig, fel yr hyn a wnaethant gyda Neuadd Gwyn yng Nghastell-nedd, ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain. Mae gennym dai gofal ychwanegol wedi'u hadeiladu ar gost o £3 miliwn yn Nhondu ac ym mhen uchaf cwm Llynfi, gan ddarparu nid yn unig gofal preswyl i bobl hŷn, ond gofal cofleidiol i'r henoed, gan gynnwys byngalos, lle gall pobl symud o fflatiau i fyngalos y tu allan, ac ati, wrth i'w cyflwr newid.

Dyna pam yr wyf yn credu ei bod hi'n werth myfyrio, wrth i ni edrych ar y gyllideb hon, wrth symud ymlaen, ar yr hyn yr ydym ni wedi gallu ei gyflawni yn y pum mlynedd hyn, er gwaethaf, rhaid imi ddweud, ben ôl y cyni. Credaf y bu hi'n rhyfeddol. Mae wedi cael blaenoriaethau da. Mae wedi bod ynghylch ein plant, mae wedi bod ynghylch ein henoed, mae wedi bod ynghylch swyddi a sgiliau i gael pobl i mewn i swyddi hefyd, gydag adeiladu cartrefi ac ysgolion a datblygu priffyrdd ac ati.

Gadewch imi sôn am rai o'r agweddau ar hyn a pham y byddaf yn cefnogi hon heddiw. Rwy'n croesawu'n fawr y ffaith ein bod wedi llwyddo i ddod o hyd i dros £630 miliwn ar gyfer ein GIG ac ar gyfer llywodraeth leol, nid yn unig mewn ymateb i'r pandemig, ond y mathau ehangach o straen sydd arnyn nhw. Ar ryw adeg, hyd yn oed gyda'r heriau, bydd yn rhaid i Lywodraeth yng Nghymru yn y dyfodol ymdrin â phen ôl hir cyni, sydd wedi gwastrodi rhannau o lywodraeth leol. Maen nhw wedi gwneud gwaith anhygoel, a'n GIG a'n gofalwyr, dan bwysau mawr. Ond, mae'r £630 miliwn ychwanegol hwnnw i'w groesawu'n fawr yn wir.

Croesawaf yn fawr y buddsoddiad ychwanegol o £220 miliwn i adeiladu tai ac ar gyfer y rhaglen ysgolion. Gwn fy mod, yn fy ardal i, wedi cerdded i mewn i'r cartrefi sy'n cael eu hadeiladu gyda'r arian hwnnw. Rwyf wedi cyffwrdd â'r waliau, wedi gweld y trydan yn cael ei gysylltu, wedi gweld y bobl yn eistedd yno, yn adeiladu'r cartrefi hyn. Dyna yw diben yr arian hwn. Nid brics a morter yn unig sy'n bwysig ond pobl mewn swyddi ar adeg pan fydd ei angen arnom fwyaf. Blaenoriaethau Llywodraeth Cymru yw'r rhain. Ond, mae'n rhaid i mi ddweud hefyd, o ran pawb arall yn y Cabinet, eu bod yn flaenoriaethau Llafur Cymru ar waith hefyd, ac rwy'n cymeradwyo hynny'n llwyr.

Rwyf eisiau dweud y bydd yn anodd i'r Llywodraeth nesaf a ddaw i mewn. Bydd hynny'n wir, yn bennaf oherwydd ei bod yn ymddangos bod Llywodraeth y DU yn dileu llawer o'r gefnogaeth yr ydym wedi'i gweld o'r blaen o gyllid yr UE. Nid yw cronfa ffyniant gyffredin y DU ac ati i'w gweld yn unman o gwbl o hyd. Mae'n edrych fel gwleidyddiaeth pot mêl i mi. Ond, mae angen i ni barhau gyda'r gyfres hon o flaenoriaethau. Yn y pen draw, mae'n ymwneud â gofalu am y cymunedau sydd eu hangen fwyaf, a chadw pobl mewn swyddi, nawr ac i'r dyfodol hirdymor hefyd, a rhoi gobaith i bobl. Dyna mae'r gyllideb hon yn ei wneud. Mae'n rhoi gobaith i bobl, hyd yn oed yn y cyfnod mwyaf heriol. Felly, da iawn, Gweinidog, a diolch am yr hyn yr ydych wedi'i wneud, nid yn unig nawr, ond yn y blynyddoedd a aeth heibio hefyd.