Diolch yn fawr, Llywydd. Rwy'n cynnig y cynnig yn ffurfiol.

Hoffwn i ddechrau trwy ddiolch i Gadeiryddion ac aelodau'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg, y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, a'r Pwyllgor Cyllid, yn ogystal ag Aelodau eraill sydd wedi cyfrannu at graffu ar y Bil hanesyddol hwn. Diolch hefyd i staff y Comisiwn am eu gwaith cydwybodol a diwyd, yn ogystal â chyngor hael ac ymdrechion rhagorol fy swyddogion i ac eraill ledled y Llywodraeth. Maen nhw wedi mynd y tu hwnt i gynnal eu gobaith nhw, a fy ngobaith i, wrth ddarparu ar ran disgyblion, rhieni, athrawon a'n system addysg gyfan yn ystod y misoedd heriol hyn.

Yn ysbryd yr hyn yr wyf i wedi ei alw 'ein cenhadaeth genedlaethol' yn ystod y pum mlynedd diwethaf, rwyf i hefyd yn ddiolchgar i bawb ledled y wlad sydd wedi helpu i lunio'r Bil a'r canllawiau cysylltiedig. Nid y daith hawsaf yw hi pan fydd Llywodraethau yn mynd ar drywydd diwygio radical ac yn gwneud hynny drwy gyd-ddatblygu, cydweithredu ac ymdrech ar y cyd. Efallai—yn wir, mae'n debyg y byddai—wedi bod yn symlach drafftio cynlluniau ym Mharc Cathays mewn swyddfa gefn a chyflwyno cynnig 'hwn neu ddim amdani'. Ond mae ein hymdrechion cyfunol gydag athrawon, academyddion, rhieni, a llawer o sefydliadau yma a thramor yn werth cymaint mwy oherwydd yr ysbryd 'cenhadaeth genedlaethol' hwnnw.

Llywydd, fel y gwyddoch chi, rwy'n fyfyriwr hanes America, a dywedodd John F. Kennedy, yn ystod cyfnod heriol o'i lywyddiaeth:

Mae ein hyder ysbrydol dwfn y bydd y genedl hon yn goroesi peryglon heddiw—a allai yn wir fod gyda ni am ddegawdau i ddod—yn ein gorfodi ni i fuddsoddi yn nyfodol ein cenedl, i ystyried a bodloni ein rhwymedigaethau i'n plant a'r cenedlaethau di-rif a fydd yn dilyn.

Llywydd, mae hi wedi bod yn flwyddyn yn llawn peryglon, ond rydym ni wedi parhau â'n pwyslais a'n hymrwymiad i fuddsoddi yn nyfodol Cymru a bodloni ein rhwymedigaethau fel Llywodraeth ac fel Senedd. Mae hi wedi cymryd llawer iawn o amser ac ymdrech i gyrraedd y pwynt hwn. Efallai ei fod wedi cymryd sawl blwyddyn, ond erbyn hyn mae gennym ni'r Fil hanesyddol ac arloesol hwn, wedi ei greu yng Nghymru ar gyfer Cymru, a fydd yn diwygio ac yn cyflawni diben a gweledigaeth y cwricwlwm yn effeithiol. Rwy'n falch iawn o fod yn Weinidog i fod wedi cyrraedd y pwynt hwn, ond, yn yr un modd, rwyf i'n seneddwr balch. Rwyf i wedi ceisio ystyried hynt y Bil hwn trwy'r Senedd nid yn unig o safbwynt Llywodraeth, ond trwy fy llygaid fel Aelod ers tro o'r ochr arall. Rwy'n gobeithio bod cyd-Aelodau wedi gwerthfawrogi'r tensiwn creadigol, yr ystyriaeth o'r syniadau mawr ac, ie, y cyfaddawdau ar hyd y ffordd, oherwydd fy mod i yn sicr wedi gwneud.

Yn benodol, mae'r her adeiladol sydd wedi ei gynnig gan y pwyllgor plant, pobl ifanc ac addysg, wedi rhoi darn gwell a mwy beiddgar o ddeddfwriaeth i ni. Mae pob Aelod a phob plaid wedi cyfrannu, ac mae ein hymdrechion ar y cyd a'n diben cyffredin wedi dangos y Senedd hon ar ei gorau. Efallai na fyddai wedi bod yn bosibl, yr her a'r cydweithredu gwirioneddol hynny, heb egni a phenderfyniad Cadeirydd y pwyllgor. Lynne, mae'r ddau ohonom ni'n Aelodau o ddosbarth 1999 ac efallai fy mod i'n graddio eleni, ond rwyf i'n credu'n gryf bod gennych chi lawer mwy i'w gyfrannu at ddiwygio addysg ac, yn benodol, hyrwyddo iechyd meddwl da a chefnogi lles i bawb.

Un o egwyddorion craidd y Bil yw lleihau rhagnodi yn y cwricwlwm, a rhoi'r rhyddid i'n hathrawon ni a'n hymarferwyr addysg eraill wneud penderfyniadau ynghylch dysgu ac addysgu sy'n briodol i'w dysgwyr, ond o fewn fframwaith cenedlaethol. Mae'r Cwricwlwm i Gymru yn canolbwyntio ar alluogi plant a phobl ifanc i gyflawni'r dyheadau sydd wedi eu nodi yn ein pedwar diben. Bydd y Bil yn cefnogi hyn trwy ddarparu fframwaith ar gyfer cwricwlwm eang a chytbwys, yn seiliedig ar hyrwyddo hawliau plant a rhoi blaenoriaeth i iechyd meddwl dysgwyr o ran gweithredu. Agwedd allweddol arall yw cefnogi gwell dysgu ac addysgu'r Gymraeg, ac, yn wir, ieithoedd eraill, ym mhob ysgol a lleoliad.

Llywydd, wrth gyflawni ein cenhadaeth genedlaethol yn ystod y blynyddoedd hyn, rwyf i'n aml wedi cyfeirio at yr addysgwr blaengar arbennig o Gymru, Elizabeth Phillips Hughes. Hi oedd yr unig fenyw ar y pwyllgor a ddrafftiodd siarter wreiddiol Prifysgol Cymru, a hi oedd pennaeth cyntaf coleg athrawon i fenywod Caergrawnt. Mewn pamffled o 1884 yn dadlau dros addysg ar y cyd a hyrwyddo addysg menywod, a phwysigrwydd dimensiwn Cymreig yn ein system addysg, dywedodd fod yn rhaid i addysg fod yn genedlaethol ac mae'n rhaid iddi fod yn ein dwylo ni. Mae heddiw yn ddiwrnod lle gallwn ni ddweud ein bod ni'n cyflawni'r addewid hwnnw, oherwydd ein Llywodraeth ni ein hunain, ac oherwydd ein Senedd ni ein hunain. Mae addysg y dyfodol yn wirioneddol yn nwylo ein hathrawon, ein hysgolion a'n cenedl.

Mae'r Bil hwn yn gynnyrch awydd ar y cyd i ddiwygio addysg a gwella cyfleoedd bywyd a dyfodol ein holl blant a phobl ifanc. Os caiff ei gymeradwyo heddiw, bydd yn darparu ar gyfer y diwygiad deddfwriaethol mwyaf arwyddocaol i addysg orfodol yng Nghymru ers degawdau. Rwy'n annog Aelodau ein Senedd i'w gefnogi. Diolch yn fawr.