Part of the debate – Senedd Cymru am 6:29 pm ar 9 Mawrth 2021.
Mae'n rhaid i mi ddechrau trwy ddiolch i'n Cadeirydd ymroddedig, fy nghyd-aelodau ar y pwyllgor, clercod, ymchwilwyr a chyfreithwyr y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg am y gwaith aruthrol a gafodd ei wneud i graffu ar y Bil hwn a'i wella. Roedd y sesiynau tystiolaeth yn gytbwys iawn, cafodd tystion eu herio yn drwyadl ar eu tystiolaeth, a gallwch chi weld o nifer yr argymhellion a wnaeth y pwyllgor yng Nghyfnod 1 ein bod ni wedi ei fyw a'i fod bron cymaint â'r Gweinidog a'i hadran hi.
Fe wnaethom ni dderbyn a dadansoddi llawer o dystiolaeth—llawer ohono ar yr un pryd ag yr oedd y pwyllgor yn craffu ar COVID—felly mae angen i gydnabyddiaeth haeddiannol i waith y Cadeirydd a'r staff fod ar gofnod. Ac rwy'n diolch i'r Gweinidog hefyd, sydd wedi rhoi ei chorff a'i henaid i hyn, a bydd hi'n cael ei chofio amdano. Yn amlwg, rydym ni'n croesawu ei pharodrwydd i symud ar y mater sgiliau bywyd—rhywbeth y mae ei chyd-Aelodau yn y Cabinet wedi ei wrthsefyll dros y blynyddoedd heb unrhyw reswm cymhellol—ac rydym ni hefyd yn ddiolchgar iddi am sicrhau lle amlwg i addysgu lles y mislif, y ddau beth yn faterion y mae fy nghyd-Aelod, Suzy Davies, wedi brwydro'n ddiwyd drostyn nhw.
Mater i'r Senedd nesaf yn awr fydd sicrhau bod bwriadau'r Gweinidog yn cael eu hadlewyrchu a'u haddysgu'n briodol, ond yr hyn sydd wedi creu argraff arnaf i yw parodrwydd y Gweinidog i ystyried newidiadau i'r Bil ym mhob cam, hyd yn oed i feysydd dadleuol y Bil, pe bai'n golygu ffordd decach o gyflawni ei nodau ynddo. Roedd y derbyniad cyflym bod yr angen i ddatrys darpariaethau'r Gymraeg a'r newid safbwynt o ran dyletswydd gyfartal ar bob ysgol i roi sylw dyledus i gwricwlwm Crefydd, Gwerthoedd a Moeseg y cytunwyd arno yn ymwneud â chael gwared ar wahaniaethu. Roedd y sylw newydd ar iechyd meddwl a hawliau plant yn gydnabyddiaeth o bolisïau a oedd yn gwella effeithiolrwydd y Bil, hyd yn oed os oedden nhw'n tarfu ar ddyluniad y Bil. Un o'r gwersi mawr sydd wedi ei dysgu yw y byddai'r Bil wedi bod yn llawer haws ei ddeall a chraffu arno pe byddai wedi ei ddrafftio o'r newydd; roedd angen llawer o'r gwaith rhedeg o gwmpas ar ôl Cyfnod 1 oherwydd y gwaith o dorri a gludo ymadroddion o Ddeddfau addysg cyn datganoli a chyfeiriadau yn ôl atyn nhw. Mae gennym ni'r Ddeddf ddeddfwriaeth, a gymerodd amser prin i'r Cynulliad pan oeddem ni yng nghanol gadael yr UE. Rwy'n gobeithio na fydd y chweched Senedd yn ei gadael ar y silff. Prawf y Bil hwn yn y pen draw fydd ei fod yn codi safonau i bawb ac yn galluogi ein pobl ifanc i fod yn ddatryswyr problemau sy'n chwilfrydig, yn hyblyg, yn gyfrifol ac yn hyderus ac sy'n tyfu i fyny gan feddwl bod dyletswydd arnyn nhw i gyfrannu at y gymdeithas, ni waeth beth fo'u cefndir.
Heb fuddsoddiad enfawr o ran amser a hyfforddiant i'r gweithlu presennol a'i ehangu, mae perygl o hyd y bydd y newidiadau aruthrol hyn yn methu neu'n dod i rym yn rhy araf. Rwy'n gobeithio hefyd y byddwn ni'n gweithio'n galed i sicrhau, yn y Senedd nesaf, y bydd ysgolion yn meithrin cysylltiadau cryf â busnesau ac arbenigwyr lleol i sicrhau a galluogi'r addysg orau oll o fywyd go iawn, yr wyf i'n gwybod y bydd y cwricwlwm newydd yn ei chaniatáu. Bydd angen craffu'n fanwl ar y cod Addysg Cyd-berthynas a Rhywioldeb a rhywfaint o waith yn ymwneud ag asesu—dyma'r Bil cwricwlwm ac asesu, wedi'r cyfan—ar ddechrau'r Senedd nesaf.
Mae Suzy Davies, llefarydd yr wrthblaid ar y Cabinet ar addysg, yn haeddu llawer iawn o ddiolch am ei holl waith caled wrth graffu ar y Bil hwn. Mae'n drueni na all fod gyda ni heddiw, ond mae angen cofnodi diolch iddi am ei holl gyfraniadau tuag at hyn.
Ond llongyfarchiadau, Gweinidog. Rwy'n edrych ymlaen at weld y cwricwlwm newydd yn cyflawni popeth yr ydym ni'n gobeithio y bydd yn ei gyflawni, ac rwy'n annog yr Aelodau i gefnogi'r Bil hwn. Diolch.