4. A wnaiff y Dirprwy Weinidog amlinellu cyfraniad y sector gwirfoddol a gwirfoddoli yn ystod y pandemig? OQ56401

Diolch yn fawr iawn, Nick Ramsay. Wrth gwrs, mae'r sector gwirfoddol yng Nghymru wedi chwarae  rhan bwysig a hanfodol yn ein hymdrechion i ymladd y pandemig, fel y dywedais i. Mae'n ymwneud â darparu gwasanaethau allweddol, cydgysylltu cefnogaeth leol a helpu i gefnogi ein gwirfoddolwyr ymroddedig a thosturiol. Rwy'n siŵr y byddech chi'n ymuno â mi, a phob un ohonom ni heddiw, i ddweud 'diolch' enfawr i'n holl wirfoddolwyr a sefydliadau'r sector gwirfoddol.

Diolch, Dirprwy Weinidog, fe fyddwn i'n cytuno â hynny. Ledled Cymru rydym ni wedi gweld gweithredoedd o wir arwriaeth, gyda phobl yn cymryd rhan yn eu cymunedau lleol, yn cefnogi'r rhai sydd wedi bod yn unig ac yn ynysig. Yn ôl Age Cymru, mae unigrwydd ac arwahanrwydd yn realiti dyddiol i lawer o bobl hŷn: mae 75,000 o bobl hŷn yng Nghymru wedi dweud eu bod bob amser neu yn aml yn teimlo'n unig. Rwyf wedi codi mater unigrwydd gwledig o'r blaen, Dirprwy Weinidog. Tybed pa drafodaethau y gallech chi fod wedi eu cael neu y gallech chi eu cael gyda Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig i drafod sut y gellir ymdrin â'r agwedd benodol honno ar unigrwydd mewn ardaloedd gwledig, a sut y gall y sector gwirfoddoli helpu i ddarparu cymorth.

Wel, mae Nick Ramsay yn codi mater pwysig iawn ynglŷn â'r gwasanaethau a ddarperir gan y sector gwirfoddol, ond yr anghenion newydd, os mynnwch chi, sydd wedi codi. Bu anghenion erioed o ran pwysau a materion penodol mewn ardaloedd gwledig, ond rydych chi hefyd yn canolbwyntio ar unigrwydd ac arwahanrwydd. Rwy'n credu mai dyna ble mae'r trydydd sector a'r sector gwirfoddol wedi ymateb yn dda i'r sefyllfa mewn gwirionedd, oherwydd mae gennym ein cynghorau gwirfoddol sirol ledled Cymru ym mhob sir, ac maen nhw, yn enwedig yn yr ardaloedd gwledig—Cymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Gwent, wrth gwrs, yn cwmpasu sir Fynwy—yn edrych ar yr anghenion penodol hynny. Mae gan lawer hefyd eu fforymau pobl hŷn sy'n edrych ar y materion hyn sy'n ymwneud ag arwahanrwydd ac unigrwydd.

Byddwn i'n dweud bod hwn yn fater traws-Lywodraethol, ac felly, ie, o ran y materion gwledig, mae'n fater i'w rannu a gweithio arno gyda Gweinidog yr Amgylchedd a Materion Gwledig, ond mae hefyd yn sicr yn gyfrifoldeb i'r Dirprwy Weinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Julie Morgan, sy'n amlwg wedi ymarfer swyddogaeth allweddol wrth weithio gyda Chomisiynydd Pobl Hŷn Cymru, sefydliadau pobl hŷn, yn enwedig o ganlyniad i'r pandemig, i edrych ar ffyrdd y gallwn ni estyn allan a lliniaru'r unigrwydd a'r arwahanrwydd hwnnw. Ond mae'n ymwneud â sut y gallwn ni sicrhau bod gan y trydydd sector yr adnoddau a'r cymorth, yn enwedig, o ran gwirfoddoli, Age Cymru, Cyswllt Oedran Cymru, i wneud y cysylltiadau sefydliadol cyfeillio hynny sydd mor bwysig i bobl hŷn.

Beth am i ni roi cynnig arall arni: cwestiwn 6, Janet Finch-Saunders.