2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am wasanaethau cyfrwng Cymraeg i lywodraethwyr ysgol yng Nghymru? OQ56437

Mae gan gyrff llywodraethu ran hanfodol i'w chwarae yn gwella perfformiad ysgolion. Mae awdurdodau lleol yn darparu cymorth uniongyrchol i lywodraethwyr drwy eu gwasanaethau cymorth i lywodraethwyr. O dan safonau'r Gymraeg, darperir yr holl wybodaeth, y cyngor a'r arweiniad a ddarperir gan Lywodraeth Cymru i awdurdodau lleol yn ddwyieithog. Mae awdurdodau lleol yn ddarostyngedig i'r un ddyletswydd o dan y safonau.

Dwi'n lywodraethwr fan hyn yn Sir Ddinbych, ac fel sy'n ofynnol ac yn rhesymol, wrth gwrs, i mi wneud, fel pawb arall, mae angen DBS check bob hyn a hyn, i sicrhau fy mod i'n berson addas a chymwys i fod yn lywodraethwr. Nawr, mi ges i wahoddiad i wneud DBS check yn ddiweddar ar lein, ond os ydw i am wneud hynny drwy gyfrwng y Gymraeg, mae'n rhaid i fi ofyn am ffurflen bapur. Er fy mod i'n siaradwr Cymraeg, yn lywodraethwr ar ysgol gyfrwng Gymraeg â'r corff llywodraethol yn cynnal ei holl gyfarfodydd a'i gweinyddiaeth drwy gyfrwng y Gymraeg hefyd, mae'n rhaid i fi setlo am broses israddol. Nawr, mae yna wahaniaethu ar sawl ieithyddol yn fan hyn, a dwi'n deall hefyd bod ceisiadau ar lein fel arfer yn cymryd llai nag wythnos i'w prosesu, ond os ydw i'n gorfod gwneud cais ar bapur mae'n gallu cymryd o leiaf mis i chwe wythnos. Felly, ydych chi'n meddwl bod y math yma o wahaniaethu ar sail iaith yn dderbyniol, ac os nad ŷch chi, yna'r cwestiwn i fi, wrth gwrs, yw beth ŷch chi a'r Llywodraeth yn ei wneud er mwyn ceisio cywiro hynny?

Wel, yn gyntaf, Llyr, a gaf fi ddiolch i chi am wasanaethu fel llywodraethwr? Maent yn rolau pwysig a byddwn yn annog pawb sydd â diddordeb mewn addysg i feddwl sut y gallant helpu ein plant a'n pobl ifanc drwy wneud yr hyn a wnewch chi a gwasanaethu yn rôl llywodraethwr. Yn amlwg, nid yw'r sefyllfa rydych newydd ei disgrifio yn dderbyniol. Rwy'n ddiolchgar i chi am dynnu fy sylw at y mater, a byddaf yn ei godi gyda'r awdurdodau angenrheidiol i sicrhau bod cydraddoldeb yn y gwasanaeth a gynigir i bobl sydd wedi rhoi amser ac ymdrech i gynnig eu hunain ar gyfer y rôl bwysig hon. Diolch yn fawr.

Weinidog, rwy'n falch o glywed eich bod chi wedi bod yn rhoi diolch i bawb sydd wedi rhoi o'u hamser a'u sgiliau i fod yn llywodraethwyr yn ein hysgolion, ac mae eu swyddi ar fin dod yn fwy beichus o dan y cwricwlwm newydd, a hyd yn oed yn fwy tebyg i roles ymddiriedolwyr neu gyfarwyddwyr anweithredol elusennau neu fusnesau. Yn sicr, bydd yn rhaid i'w perthynas gyda chymunedau lleol ddod yn fwy agored hefyd oherwydd y cwricwlwm. Sut ydych chi'n sicrhau y bydd llywodraethwyr yn cael yr holl hyfforddiant sydd ei angen arnynt, a pha fesurau ydych chi'n eu cynnig i helpu dysgwyr a'u teuluoedd i ddwyn llywodraethwyr i gyfrif?

Wel, diolch am hynny, Suzy. A gaf fi eich sicrhau bod yr hyfforddiant hwnnw eisoes yn cael ei ddarparu? Er enghraifft, hyd yn oed ynghanol y pandemig, mae GwE, ein gwasanaeth cymorth rhanbarthol yng ngogledd Cymru, eisoes yn darparu rhaglen gynhwysfawr o hyfforddiant i lywodraethwyr cyn diwygio nid yn unig y cwricwlwm, ond anghenion dysgu ychwanegol hefyd, ac mae honno'n rhaglen waith sy'n cael ei hailadrodd ledled Cymru. Mae'n hollbwysig fod gan lywodraethwyr y sgiliau angenrheidiol i ddarparu'r her gefnogol honno i benaethiaid ac i allu chwarae rhan lawn wrth ddatblygu cwricwla newydd yn eu hysgolion. Rydych yn iawn; mae hyn yn rhoi cyfle newydd inni allu esbonio i rieni wrth gyflwyno'r cwricwlwm newydd y rôl bwysig a fydd gan lywodraethwyr a sut y gall rhieni eu hunain ddylanwadu ar y broses honno, ac yn wir annog rhieni eraill i ymgymryd â rolau llywodraethwyr, nid yn unig yn y slot a gedwir ar gyfer rhieni, ond gan edrych ar ffyrdd y gallant hwythau hefyd gyfrannu mewn gwirionedd, naill ai yn ysgol eu plant eu hunain neu mewn ysgolion eraill yn eu hardal.