5. Pa gynlluniau sydd gan Lywodraeth Cymru i gefnogi busnesau wrth i'r cyfyngiadau symud gael eu llacio? OQ56508

Diolchaf i Angela Burns am y cwestiwn yna, Llywydd. Dim ond un enghraifft yw'r penderfyniad i ddarparu rhyddhad ardrethi llawn am flwyddyn i fwy na 70,000 o fusnesau yng Nghymru o'r cymorth y bydd Llywodraeth Cymru yn ei ddarparu dros y 12 mis nesaf wrth i ni gynllunio i symud y tu hwnt i'r pandemig.

Diolch am hynna, Prif Weinidog. Fel yr ydych chi'n gwybod yn iawn, mae'r sectorau twristiaeth a lletygarwch yn eithriadol o bwysig yn fy etholaeth i, sef Gorllewin Caerfyrddin a De Sir Benfro, a'r wythnos diwethaf cynhaliais rith-gyfarfod bord gron gyda chynrychiolwyr o'r sector, o'r gwestai mwyaf crand i dafarndai a chlybiau sy'n ceisio goroesi'r pandemig hwn. Clywais y diolch a gynigiwyd ganddyn nhw am gynllun ffyrlo Llywodraeth y DU a gwahanol gynlluniau cymorth ariannol niferus Llywodraeth Cymru, ac maen nhw'n ddiolchgar iawn i'r ddwy Lywodraeth am hynny. Fodd bynnag, y neges arall a glywais oedd yr angen am eglurder ynghylch pryd a sut y bydd y busnesau hynny yn cael ailddechrau gweithredu, a chodasant yr her o ran staff. Mae hyn yn golygu recriwtio a hyfforddi staff medrus fel cogyddion, fel y sawl sy'n rhedeg pen blaen y bwyty, fel y sommeliers a'r holl bobl eraill hyn. Allwch chi ddim eu cael nhw oddi ar y stryd; mae angen eu datblygu a'u hyfforddi. Y pwynt yr oedden nhw'n ei wneud yw os na roddir llawer o rybudd iddyn nhw pryd y bydd y cyfyngiadau symud yn dod i ben, yna nid ydyn nhw'n gwybod faint o amser sydd ganddyn nhw i fynd allan a chael gafael arnyn nhw. Fe wnaethon nhw hefyd godi'r pryderon nad yw'r adnoddau yno mewn gwirionedd, oherwydd mae pobl wedi symud ymlaen; mae pobl yn edrych ar fathau eraill o gyflogaeth lle gallen nhw gael deiliadaeth fwy diogel ar gyfer y dyfodol. Felly, a gaf i ofyn i chi, Prif Weinidog, fel fy nghais olaf i chi fel Aelod o'r Senedd hon, gadw mewn cof y sectorau mwy bregus hyn lle mae angen llawer o waith achlysurol, llawer o lafur achlysurol, ond lle mae angen safonau da arnoch chi o hyd a'r amser i hyfforddi'r bobl sy'n gallu cefnogi'r busnesau hynny, a rhoi'r holl rybudd y gallwch chi ei roi iddyn nhw o ran pryd y byddan nhw efallai'n gallu agor a symud yn eu blaenau?

Llywydd, a gaf i ddiolch i Angela Burns am y cwestiwn adeiladol iawn yna, ac yn wir am y dôn y mae hi bob amser yn ei defnyddio wrth godi cwestiynau yma ar lawr y Senedd? Nid wyf i'n anghytuno â'r pwyntiau y mae hi'n eu gwneud o gwbl. Dyna pam yr ydym ni wedi ceisio rhoi cymaint o amser rhagarweiniol ag y gallwn ni i'r diwydiant ailagor llety hunangynhwysol, a fydd yn dal yn bosibl ar gyfer cyfnod y Pasg, rwy'n gobeithio, ac rwyf i wedi dweud, yn y cyfnod y tu hwnt i 12 Ebrill, dechrau agor lletygarwch awyr agored wedyn, sy'n rhan annatod o'r diwydiant twristiaeth, wrth gwrs, yn y de-orllewin—y bydd hynny ar y bwrdd i ni ei ystyried bryd hynny, ar yr amod bod amgylchiadau iechyd cyhoeddus Cymru yn caniatáu hynny.

Llywydd, nid wyf i'n tybio, os byddaf yn gwneud hyn, ei bod yn debyg y byddwch chi'n gallu gweld clawr y ddogfen hon—roeddwn i eisiau ei wneud, dim ond am ei fod yn dangos llun mor wych o etholaeth yr Aelod ei hun. A dyma'r ddogfen a gyhoeddwyd gennym ni yr wythnos diwethaf: 'Dewch i Lunio'r Dyfodol. Gweithio mewn partneriaeth i ail-greu dyfodol cydnerth i'r economi ymwelwyr yng Nghymru.' Mae hon yn ddogfen a luniwyd mewn partneriaeth â'r sector ei hun, ac mae'n ceisio ateb rhai o'r cwestiynau y mae'r Aelod wedi eu codi gyda ni y prynhawn yma. Mae'r darlun yn y fan yna o Draeth y Gogledd a Thraeth yr Harbwr yn Ninbych-y-pysgod yn ein hatgoffa ni i gyd o'r asedau naturiol gwych sydd gennym ni yma yng Nghymru ac y mae'r Aelod wedi eu cynrychioli yma yn y Senedd. A byddwn yn gweithio ochr yn ochr â'r sector cyhyd ag y gallwn, i wneud yn siŵr y gall ailagor fel y gwnaeth y llynedd, yn ofalus ond yn llwyddiannus ac mewn ffordd a oedd yn caniatáu iddo ymateb i'r heriau y mae'r Aelod wedi eu nodi.

Helen Mary Jones. Helen Mary Jones.

Diolch, Llywydd. Ymddiheuriadau—roeddwn i'n aros i gael fy nad-dawelu. Bydd y Prif Weinidog yn ymwybodol iawn o effaith hirdymor cau oherwydd COVID ar fusnesau diwylliannol. Rwy'n meddwl am rai sy'n rhannol mewn perchnogaeth gyhoeddus, fel Theatr Ffwrnes yn Llanelli, ond hefyd rhai o'n sefydliadau blaenllaw, fel canolfan y mileniwm. Yn amlwg, bydd hwn yn fater, yn y pen draw, i Lywodraeth nesaf Cymru benderfynu arno, ond a yw'r Prif Weinidog yn cytuno â mi y bydd angen cymorth ar y busnesau diwylliannol hyn ymhell i'r flwyddyn nesaf, y flwyddyn ariannol nesaf, oherwydd yr incwm y maen nhw eisoes wedi ei golli? A pha gynlluniau sydd ganddo, pe byddai'n rhan o'r Llywodraeth nesaf, i sicrhau nad ydym ni'n colli'r sefydliadau diwylliannol hanfodol hyn, yn enwedig ar ôl yr holl fuddsoddiad a chymorth a roddwyd iddyn nhw eisoes?

Wel, diolchaf i Helen Mary Jones am y cwestiwn pwysig yna hefyd, Llywydd. Bydd hi wedi gweld ddoe bod Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi £30 miliwn o fuddsoddiad ychwanegol yn y gronfa adfer diwylliannol—mae hynny yn ychwanegol at y £63 miliwn yr ydym ni wedi ei ddarparu yn y flwyddyn ariannol hon. Bydd y £30 miliwn hwnnw yn helpu'r sector yn chwe mis cyntaf y flwyddyn ariannol nesaf, ac mae yno am yr holl resymau y mae Helen Mary wedi eu nodi: breuder y sector yn ystod coronafeirws, pan nad yw cynulleidfaoedd yn bosibl mewn ffordd ddiogel; natur lawrydd yr economi honno—ac mae'r £30 miliwn hwnnw yn ychwanegol at y £10 miliwn yr ydym ni eisoes wedi ei ddarparu; yr unig ran o'r Deyrnas Unedig sydd â chronfa llawrydd, ac yn bwysig iawn i bobl sy'n ennill eu bywoliaeth yn y sector diwylliannol—ac oherwydd yr hyn y bydd y sector diwylliannol yn ei olygu i bob un ohonom ni pan fydd y pandemig hwn y tu ôl i ni. Oherwydd byddwn ni eisiau gwneud yn siŵr bod y sefydliadau pwysig iawn hynny a'r llawenydd y maen nhw'n ei roi i bobl, ar ôl cyfnod mor anodd—a byddwn ni yno i barhau i'w cefnogi.

Bwriedir i'r £30 miliwn, fel y dywedais, gynorthwyo'r sector hyd at fis Medi ac yna mater i Lywodraeth newydd fydd gweld beth y gellir ei wneud i'w gynorthwyo y tu hwnt i hynny, gan ein bod yn gobeithio y gallwn ddychwelyd i'r sector mwy o gyfleoedd iddo wneud yr hyn y mae eisiau ei wneud, sef croesawu pobl i'w leoliadau ac ennill bywoliaeth drosto'i hun.