Part of the debate – Senedd Cymru am 5:20 pm ar 23 Mawrth 2021.
Dirprwy Weinidog, hoffwn ddweud fy mod i'n cytuno â'r cyfan a ddywedasoch. Rydym yn croesawu'r cynllun hwn yn fawr heddiw. A gaf i achub ar y cyfle hwn yn gyntaf, serch hynny, i ddiolch i'r Dirprwy Weinidog, Jane Hutt, am ei holl waith caled yn y swyddogaeth hon? Hi oedd yr unigolyn perffaith i fod â swyddogaeth o'r fath, gan ei bod yn fod dynol mor ofalgar a thosturiol ei hun. Mae hi wedi helpu'r Senedd hon a'n gwlad i gymryd camau breision wrth siarad am bynciau, trafod a gweithredu ar bynciau a oedd yn aml yn cael eu hystyried yn bynciau tabŵ.
Mae Black Lives Matter a'r pandemig wedi tynnu sylw at anghydraddoldeb systematig, yn enwedig yn ein cymunedau pobl dduon a lleiafrifoedd ethnig. Mae wir wedi amlygu problemau y mae llawer yn ein cymdeithas a'n cymunedau yn eu hwynebu bob dydd yn 2021. Ac rwy'n nodi'r flwyddyn, oherwydd mae'n eithaf anghredadwy bod yr anghydraddoldeb a'r hiliaeth ofnadwy hyn yn dal i fodoli yn ein cymdeithas ni yn 2021. Felly, mae'r cynllun i'w groesawu, mae'n amserol ac mae ei angen yn ddirfawr.
Rydym ni'n croesawu'n fawr y dull trawsbynciol ar draws adrannau o ddatblygu polisi, a'r dull rhagweithiol yn hytrach nag adweithiol y mae'r Gweinidog wedi ei amlinellu yn ei datganiad heddiw ynghylch y cynllun—er enghraifft, fel y mae eisoes wedi ei amlinellu, ymgorffori hanes pobl dduon i gael ei addysgu bellach yn y cwricwlwm newydd. Gobeithio y bydd unrhyw Lywodraeth olynol a Gweinidogion fel Kirsty Williams hefyd yn mabwysiadu'r agwedd hon yn y dyfodol. Os ydym ni fel cenedl yn wirioneddol o ddifrif o ran mynd i'r afael â hiliaeth yn ei holl ffurfiau a gweddau, yna dyma'r ffordd y mae angen i ni wneud hynny.
Yn ffodus, rwy'n credu bod llawer o hiliaeth yn ymwneud â chenhedlaeth ac y bydd yn dod i ben yn naturiol. Mae bob amser yn galonogol pan eich bod yn siarad â'n pobl ifanc pa mor bwysig yw hi ein bod ni'n mynd i'r afael â hiliaeth ac anghydraddoldeb yn ein cymunedau. O ran Black Lives Matter, mae gweld y rhyngweithio gyda phobl ifanc ar Twitter, er enghraifft, gyda Chlwb Pêl-droed Manchester United—rwy'n dweud hynny oherwydd fy mod i'n gefnogwr brwd fy hun—a sut y maen nhw'n cefnogi'r chwaraewyr pan fyddan nhw wedi cael eu cam-drin, a phethau o'r fath, yn wych i'w gweld ac mae'n galonogol. Os yw hynny'n arwydd o bethau i ddod, rwy'n hapus iawn i fod yn rhan ohono, ond mae' rhaid i ni gofio ein bod yn gweithredu dros y bobl ifanc hynny nawr, felly mae angen cymryd camau nawr.
Bydd arnom angen, yn amlwg, ffordd o feddwl arloesol iawn gan weithio mewn partneriaeth luosog i sicrhau ein bod yn mynd at wraidd yr anghydraddoldebau systematig hyn, a'n bod yn gweithio mewn partneriaeth â'n cymunedau lleol, a'n hawdurdodau lleol ac arweinyddion cymunedol i sicrhau bod pob cefndir, pob diwylliant, pobl o bob iaith yn ein cymunedau yn ymgysylltu â'i gilydd, ac yn cael cyfleoedd i integreiddio'n naturiol. Rwy'n crybwyll chwaraeon unwaith eto, fel y gwnaf yn aml, ond mae'n enghraifft o alluogwr perffaith i ddod â chymunedau at ei gilydd mewn ffordd naturiol. Mae'n bwysig ein bod ni'n ei ddefnyddio fel un o'r dulliau o wneud hynny.
Mae'n hanfodol ac yn hollbwysig ein bod ni'n meddwl am y pethau hyn nawr, a'n gobeithion, ein gwerthoedd a'n safiad gwrth-hiliol, a'i fod wedi ei wreiddio ym mhopeth a wnawn—yn ein hysbryd pan fyddwn yn creu polisi ledled y Senedd, ac wrth symud ymlaen i'r chweched Senedd a thu hwnt. Rwy'n falch iawn o ddweud bod y Ceidwadwyr Cymreig yn gefnogol iawn i chi, Dirprwy Weinidog, ar y cynllun hwn a'r dull gweithredu, ac rydym yn croesawu'r datganiad hwn.