Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 1:39 pm ar 8 Mehefin 2021.
Wel, Llywydd, mae Mike Hedges yn iawn bod yr arfer wedi cynyddu yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Dangosodd tystiolaeth a gyhoeddwyd gan y TUC ym mis Ionawr eleni fod bron i un o bob 10 o weithwyr wedi cael gwybod bod yn rhaid iddyn nhw ailymgeisio am eu swyddi ar delerau salach neu gael eu diswyddo. A chanfu ymchwil pellach, a gyhoeddwyd ym mis Ebrill eleni, fod 70 y cant o gwmnïau a oedd yn defnyddio'r tactegau hyn yn gwmnïau sy'n gwneud elw. Nid oedden nhw'n gwmnïau a oedd wedi eu gorfodi i wneud hynny oherwydd y pandemig ar ôl i bopeth arall fethu; roedden nhw'n gwneud elw, ac elw iach hefyd—yr archfarchnad Tesco, i sôn am un cwmni yn unig, sydd wedi gwneud yn dda iawn yn ystod y 12 mis diwethaf ac sy'n dal i ddefnyddio'r tactegau hyn. Roedd 50 y cant o'r cwmnïau hynny wedi hawlio cymorth gan Lywodraeth y DU yn ystod y pandemig. Nawr, gallwn ddefnyddio ein contract economaidd, fel yr awgrymodd Mike Hedges, gallwn ddefnyddio ein trefniadau partneriaeth gymdeithasol, gallwn weithio drwy'r undebau llafur a'r rhai sydd yn y Senedd i roi pwysau ar Lywodraeth y DU i gymryd y camau deddfwriaethol y mae wedi eu haddo.
Yn 2019, Llywydd, yn Araith y Frenhines, addawodd Llywodraeth y DU Fil cyflogaeth. Cafodd ei ddisgrifio gan y Prif Weinidog fel yr uwchraddio mwyaf i hawliau gweithwyr mewn cenhedlaeth, ac eto nid yw'r Bil hwnnw erioed wedi ei gyhoeddi. Nawr, os yw'r Prif Weinidog o ddifrif bod arferion diswyddo ac ailgyflogi yn annerbyniol, ac os y dylai cwmnïau wybod yn well, fel y dywed Jacob Rees-Mogg, ac os, fel y dywed yr Ysgrifennydd Gwladol Kwasi Kwarteng,
'rydym ni wedi bod yn glir iawn bod yr arfer hwn yn annerbyniol' ac mae'r Gweinidog sy'n gyfrifol
'wedi condemnio'r arfer yn y termau cryfaf ar sawl achlysur yn y Tŷ hwn', yna mae angen i Lywodraeth y DU weithredu ar y sail honno. Nawr, dywedir wrthyf y bydd y Gweinidog, y prynhawn yma yn Nhŷ'r Cyffredin, yn gwneud datganiad ac y bydd yn cyhoeddi adolygiad y Gwasanaeth Cynghori, Cymodi a Chyflafareddu o arferion diswyddo ac ailgyflogi a gomisiynwyd gan Lywodraeth y DU. Mae'n newyddion da y byddwn yn gallu gweld ffrwyth y gwaith hwnnw. Rwy'n gobeithio y bydd wedyn yn arwain at weithredu deddfwriaethol, a dim ond Llywodraeth y DU all ddwyn hynny ymlaen, i sicrhau bod yr arfer hwn, fel y dywedais, yn cael ei roi y tu hwnt i'r gyfraith.