6. Dadl Plaid Cymru: Pwerau'r Senedd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:40 pm ar 9 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Rhys ab Owen Rhys ab Owen Plaid Cymru 5:40, 9 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Ni ddylai fod disgwyl iddynt aros i gamu allan o dlodi. 

James Evans—dryswch ynglŷn â datganoli. Wel, nid yw'n helpu nad yw plismona a chyfiawnder wedi'u datganoli yng Nghymru, ond mae wedi'i ddatganoli ym mhobman arall yn y Deyrnas Unedig—mae plismona wedi'i ddatganoli ym Manceinion, mae plismona wedi'i ddatganoli yn Llundain. Rydych chi'n creu—chi sy'n creu—y dryswch. Ac roedd Heledd Fychan, fy nghyd-Aelod, yn llygad ei lle pan ddywedodd y byddai datganoli darlledu yn helpu i ymdrin â'r dryswch y soniwch amdano. Pe baech yn gofyn i'r rhan fwyaf o bobl allan ar y strydoedd, 'Pwy sy'n ariannu S4C?', byddai'r mwyafrif yn dweud wrthych ei fod yn cael ei ariannu yma ym Mae Caerdydd, ond nid yw hynny'n wir. Mae'n cael ei ariannu o San Steffan. Chi sy'n creu'r dryswch hwnnw, ac nid wyf am dderbyn unrhyw bregethau gan y Blaid Geidwadol am anhrefn cyfansoddiadol fel y sonioch chi, James Evans. Gofynnwch i bobl Gogledd Iwerddon am anhrefn cyfansoddiadol heddiw, am yr hyn rydych wedi'i wneud gyda Brexit.

Mike Hedges, rwy'n falch eich bod yn cefnogi—[Torri ar draws.] Rwy'n falch eich bod yn cefnogi 'devo'—'[Torri ar draws.] Ac fe wnaeth Gogledd Iwerddon, ac rydych chi'n achosi anhrefn yno. Rwy'n falch fod Mike Hedges yn cefnogi 'devo max', ac rwy'n falch fod cefnogaeth drawsbleidiol amlwg, hyd yn oed gan y Ceidwadwyr, i ddatganoli grym. Rwy'n falch o glywed y gallwn barhau i weithio gyda hynny i ddatganoli pŵer o Lundain, ac o Gaerdydd.

Datganoli cyfiawnder—soniodd Sam Rowlands am ddatganoli cyfiawnder, ac na fydd yn helpu neb. Wel, rydych chi'n anwybyddu arbenigwr ar ôl arbenigwr. Rydych chi'n anwybyddu'r cyn Arglwydd Brif Ustus, adolygiad annibynnol a ddywedodd y byddai cyfiawnder yn well o'i arfer o'r fan hon ym Mae Caerdydd, y byddai pobl Cymru yn cael eu gwasanaethu'n well gyda chyfiawnder yma. Rwy'n gwybod bod y Blaid Geidwadol yn mwynhau anwybyddu arbenigwyr, ond ni allwch barhau i anwybyddu comisiwn Silk, comisiwn Thomas, a defnyddio'r un hen ddadl ddiflas drosodd a throsodd.

Fe sonioch chi am ffyrlo, am gymorth Llywodraeth y DU. Wel, ni wnaethoch gefnogi gweithwyr Cymru yn ystod y cyfnod atal byr cyntaf pan wnaeth Llywodraeth Cymru hynny. Ni wnaethoch roi ffyrlo i ni hyd nes y cafodd de-ddwyrain Lloegr eu gosod dan gyfyngiadau symud.

Delyth Jewell—mae pŵer yn gyfrwng i wneud rhywbeth. Unwaith eto, fy mhwynt i: nid ydym yn gofyn am ddatganoli er mwyn datganoli—rydym yn gofyn am ddatganoli er mwyn gwella bywydau pobl Cymru. Cyn bo hir, 32 ASau o Gymru, fel y cawsom ein hatgoffa gan Delyth Jewell. Bydd ein llais yn mynd ar goll. Rydym yn ôl-ystyriaeth ar y gorau yn San Steffan; byddwn yn mynd ar goll yn gyfan gwbl yn awr. Nid oedd Boris Johnson yn gwybod heddiw fod Cymru'n mynd i chwarae yn yr Ewros ddydd Sadwrn hyd yn oed. Dyna lefel y ddealltwriaeth sydd gennym yn San Steffan.