4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Gwasanaethau sy’n helpu pobl i wella o COVID-19

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:35 pm ar 15 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 4:35, 15 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Oedd, roedd ffigurau'r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn wirioneddol fawr iawn, a dyna pam yr wyf i'n credu ei bod yn bwysig ein bod yn cymryd hyn o ddifrif. Rydym yn dal i ddysgu, fel y dywedais i, am y salwch gwanhaol iawn hwn. Un o'r pethau allweddol y mae pobl wedi'i ddweud wrthyf yw bod angen eu credu. Felly, mae cannoedd o filoedd o bobl ledled Cymru wedi cael COVID. Nawr, mae llawer ohonyn nhw yn gwella ac nid oes ganddyn nhw'r afiechydon hirdymor hyn, ond mae'n rhaid credu y rheini nad ydyn nhw'n gwella, a dyna un o'r pethau allweddol y maen nhw'n gofyn amdano: 'Mae angen dilysu hyn, dilysu yn union yr hyn yr ydym yn mynd drwyddo.' Dyna pam yr wyf yn credu ei bod mor bwysig i ni fel Llywodraeth Cymru sicrhau ein bod yn cefnogi'r bobl hyn, a thrwy lansio'r rhaglen Adferiad hon, rydym yn gwneud hynny'n union.

Mae tua 6,000 o bobl wedi lawrlwytho'r ap. Yr hyn yr ydym yn ceisio'i wneud yw cael adborth i sicrhau ein bod yn diweddaru ac yn cael gwell gwybodaeth, fel bod effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd yr ap hwnnw'n cael eu diweddaru'n gyson, a gobeithio y bydd hynny'n arwain at fodel gwell a mwy llwyddiannus, a gobeithio y bydd hyd yn oed y ddadl heddiw yn helpu pobl i sylweddoli bod yr ap hwnnw ar gael.

Rydym bob amser yng Nghymru wedi defnyddio'r feddygfa fel ein porth i ofal eilaidd. Dyna'r ffordd yr ydym yn gwneud yn siŵr ein bod yn cael pobl i'r lle iawn ym maes gofal eilaidd. A rhan o'r broblem yr ydym yn ceisio'i hosgoi, yn enwedig pan fydd gan bobl ofal cymhleth arbennig, felly efallai y bydd ganddyn nhw broblem gyda'u hysgyfaint os ydyn nhw wedi bod ar beiriant anadlu, ond efallai fod ganddyn nhw broblem ar y galon hefyd, felly i ble ydych chi'n eu hanfon? A ydych chi'n eu hanfon at arbenigwr y galon neu arbenigwr yr ysgyfaint? Beth yw'r llwybr ar gyfer hynny? Felly, dyna pam ei bod yn eithaf anodd cael clinigau sy'n arbenigo mewn popeth. Felly, rwy'n credu bod y model sy'n cael ei ddatblygu mewn lleoedd fel Aneurin Bevan, lle byddan nhw'n cynnig gofal cofleidiol i'r unigolyn ac yn sicrhau bod tîm yn edrych mewn gwirionedd ar bob agwedd ar sut y mae'r unigolyn yn ymateb, gan edrych ar ei iechyd meddwl, edrych ar ei ddeiet, edrych ar y problemau gwirioneddol benodol sydd ganddo a'r angen i weld arbenigwr mewn llawdriniaeth ar yr ysgyfaint ac arbenigwr y galon. Mae'r pethau hynny, rwy'n credu, yn cynnig llwybr llawer gwell yn hytrach na'r clinigau, a dyna pam yr ydym wedi mynd a chael cyngor gan arbenigwyr clinigol yn hyn o beth, a dyna'n sicr y maen nhw wedi'i argymell.

O ran yr arian, bydd yr arian yn mynd tuag at helpu gweithwyr gofal iechyd a gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd i ddatblygu'r seilwaith i ddarparu'r gwasanaethau. Byddwn yn darparu hyfforddiant ac adnoddau digidol o ansawdd uchel sy'n seiliedig ar dystiolaeth, felly gwnewch yn siŵr bod y meddygon teulu hynny'n gwybod yn union beth i gadw llygaid ar agor amdano, a byddwn yn buddsoddi mewn offer digidol sy'n mynd i ddarparu data am wasanaethau, galw, capasiti a modelu. Felly, dyna i le mae'r arian yn mynd.

A phan ddaw'n fater o ymchwil, rydym yn sicr yn cydweithredu'n agos iawn â Llywodraeth y DU. Rydym ni i gyd yn y sefyllfa hon gyda'n gilydd; mae angen i ni ddeall a dysgu oddi wrth ein gilydd, ac rydym yn helpu ac yn cymryd rhan yn astudiaeth y DU o'r enw astudiaeth COVID-19 ar ôl mynd i'r ysbyty. Mae hynny'n cael ei ariannu gan y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd a Chyngor Ymchwil Feddygol y DU, ac mae hynny'n cael ei arwain gan Ganolfan Ymchwil Biofeddygol Caerlŷr y Sefydliad Cenedlaethol dros Ymchwil Iechyd. Rydym yn falch o fod yn un o'r recriwtiwyr uchaf, gyda safleoedd ledled Cymru ar gyfer astudiaeth iechyd cyhoeddus frys sydd wedi'i sefydlu. Mae gennym hefyd yr astudiaeth o ymarfer y cyhyrau anadlu ar ôl COVID-19, ac mae hynny'n cael ei arwain gan Brifysgol Abertawe. Ac wrth gwrs, rydym eisoes wedi sefydlu canolfan dystiolaeth COVID-19, ac mae hynny'n fuddsoddiad o £3 miliwn dros 24 mis. Yr hyn yr ydym yn ceisio'i wneud yw sicrhau nad ydym yn dyblygu'r gwaith sydd wedi'i wneud mewn mannau eraill gyda Llywodraeth y DU, ond gweithio gyda'n gilydd, ac rwy'n credu mai dyna'r ffordd bwysig inni weithio wrth symud ymlaen.