9. Dadl: Cronfa Codi’r Gwastad a Chronfa Ffyniant Gyffredin y DU

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:59 pm ar 15 Mehefin 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sam Rowlands Sam Rowlands Conservative 5:59, 15 Mehefin 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch i'r Llywodraeth am gyflwyno'r ddadl heddiw, gyda chyfraniadau hyd yn hyn yn sicr yn angerddol ynghylch mater pwysig iawn, o ran y gronfa codi'r gwastad a chronfa ffyniant gyffredin y DU.

Yr ensyniad, wrth gwrs, yn y ddadl hon heddiw gan Lywodraeth Cymru yw nad yw dull Llywodraeth y DU o ymdrin â'r gronfa hon yn gwarantu na fydd Cymru'n waeth ei byd a bod hyn yn cynrychioli ymosodiad clir ar ddatganoli yng Nghymru. Fel y dywedodd fy nghyfaill Mr Davies, nid yw hyn yn wir. Nododd maniffesto'r Ceidwadwyr ar gyfer etholiad cyffredinol 2019 y byddai'r gronfa ffyniant gyffredin yn cyfateb neu'n fwy na swm y cronfeydd strwythurol a dderbynnir ym mhob un o bedair gwlad y DU, a dyna'n union sy'n digwydd. Mae Llywodraeth Geidwadol y DU wedi ymrwymo i sicrhau eu bod yn cyfateb i'r cyfraniadau blaenorol hyn. Ac, unwaith eto, soniodd Llywodraeth Cymru yn benodol am ymosodiad ar ddatganoli, ac fel y trafodwyd yr wythnos diwethaf, yr un mor angerddol, yn y Siambr hon, mae Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020 wedi gwarantu mwy o bwerau i Gymru, nid llai o bwerau.

Nawr, yr hyn y dylem ni fod yn ei ddathlu, gan ein bod ni bellach allan o'r Undeb Ewropeaidd, yw y gallwn fynd y tu hwnt i derfynau cynlluniau blaenorol a gallwn helpu pobl leol a materion lleol. Yn wir, gall y cyllid strwythurol bellach weld cyllid yn cael ei ddarparu'n gyflymach, targedu lleoedd a phobl mewn angen yn well, a gwell aliniad â blaenoriaethau domestig, yn hytrach na'r meysydd blaenoriaeth ledled yr UE ar gyfer ariannu.

Rwyf eisiau cymryd eiliad i ganolbwyntio ar swyddogaeth awdurdodau lleol a'r cyfleoedd sydd ganddyn nhw i wneud gwahaniaeth drwy'r cyllid hwn. Yn fy nghwestiwn i y bore yma i'r Prif Weinidog, canmolodd y Prif Weinidog swyddogaeth awdurdodau lleol a'r gwaith y gwnaethon nhw yn ystod y pandemig. Ac rwy'n gwybod o'm profiad i a phrofiad Aelodau eraill yn yr ystafell hon heddiw fod y gwaith caled, yr ymroddiad a'r aberth y mae staff y cynghorau wedi'u dangos drwy'r pandemig, ac y mae aelodau etholedig wedi ymgymryd â nhw, wedi dangos yr hyn y gall awdurdodau lleol ei gyflawni, a dylem ni fod yn croesawu'r cynigion hyn ar gyfer awdurdodau lleol a dathlu'r gwaith eithriadol y maen nhw yn ei wneud ac y gallan nhw ei wneud drwy ddatganoli'r cyllid hwn ymhellach.

Yn wir, mae'n ymddangos ein bod ni i gyd wedi cyfeirio at y Pwyllgor Materion Cymreig ddiwedd mis Mai y prynhawn yma, ond roedd arweinwyr awdurdodau lleol yno yn croesawu'r swyddogaeth y bydd ganddyn nhw, ac mae'r rhan fwyaf ohonyn nhw yn sicr wedi croesawu'r arian a ddaw gan Lywodraeth y DU. A gwyddom—[Torri ar draws.] Fe ddewisoch chi nhw hefyd, Mr Davies, fe ddewisoch chi nhw hefyd. Gwyddom fod gan lawer o'r etholwyr berthynas ragorol â'u cynghorwyr lleol a democratiaeth leol. A chofiwch, pleidleisiodd 53 y cant o bobl yng Nghymru i ymadael â'r Undeb Ewropeaidd ac maen nhw'n disgwyl i Lywodraeth gyflawni'r addewid hwnnw.

Yn olaf ar y pwynt hwn, dywedodd y Prif Weinidog, wrth gwrs, y bore yma hefyd fod mwy o bwerau i awdurdodau lleol wneud penderfyniadau sy'n iawn i'w hardaloedd lleol nhw ac i'w poblogaethau nhw, gan gefnogi'r ffaith y dylai awdurdodau lleol gael mwy o lais yn yr hyn sy'n digwydd—. Onid y gwir, Llywydd, yw bod y cynnig hwn heddiw a'r ddadl hon wedi dangos mewn gwirionedd nad yw Llywodraeth Lafur Cymru yn hapus gan nad yw'r pwerau hyn yn cael eu datganoli iddyn nhw, ond yn hytrach eu bod yn cael eu datganoli i awdurdodau lleol? Ac, unwaith eto, mae COVID-19 wedi dangos yr hyn y gall awdurdodau lleol ei gyflawni a dylem ni fod yn ffyddiog yn ei gallu i gyflawni'r cyllid hwn.

I gloi, Llywydd, mae'n bryd i'r Llywodraeth gydweithio â Llywodraeth y DU ac awdurdodau lleol i godi'r cyllid ledled Cymru. Rwy'n annog pob Aelod i wrthod cynnig y Llywodraeth, cefnogi gwelliant y Ceidwadwyr ac, yn bwysicaf oll, dathlu'r gwaith gwych a wneir gan awdurdodau lleol a chroesawu'r cyfle i gynghorau lleol greu'r amgylchedd i'w trigolion a'u busnesau ffynnu. Diolch yn fawr iawn.