Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 23 Mehefin 2021.
Diolch am y cyfle i gyfrannu yn y ddadl bwysig hon heddiw a gyflwynwyd gan fy nghyd-Aelod Mr Millar. Heddiw, wrth gwrs, fel y gwyddoch yn amlwg, mae'n bum mlynedd ers i bobl Cymru bleidleisio gyda phobl y DU i adael yr Undeb Ewropeaidd. Ac i mi, un o agweddau mwyaf diddorol y refferendwm oedd mai dyma'r ymarfer democrataidd mwyaf a welodd ein gwlad erioed. Rwyf am gymryd ychydig funudau y prynhawn yma i ddathlu hynny.
Cofiwch ein bod wedi cael ein hethol yma heddiw yn etholiadau'r Senedd gan oddeutu 45 y cant o'r etholwyr, ac etholir cymheiriaid i San Steffan gan oddeutu 67 y cant o'r etholwyr, ond pleidleisiodd 72 y cant o'r etholwyr yn y refferendwm bum mlynedd yn ôl. Bu llawer iawn o ymgysylltu gan yr etholwyr—pleidleisiodd 1.6 miliwn o bobl yng Nghymru yn refferendwm Brexit. Dyma Lywodraeth Geidwadol yn y DU sy'n gweithredu ar ewyllys y bobl ac sy'n cyflawni ac yn parhau i gyflawni ar y mandad a roddwyd gan bobl Cymru i adael yr Undeb Ewropeaidd. Fel gwleidyddion, wrth gwrs, rhaid inni beidio ag anghofio pwy rydym yn eu cynrychioli a'r hyn y maent am i ni ei wneud, ac roedd y refferendwm hwn yn enghraifft berffaith o hyn. [Torri ar draws.] Yn eich etholaeth chi, rwy'n siŵr y byddwch yn gwybod, Mr Davies, fod 62 y cant, rwy'n credu, wedi pleidleisio i adael.
Dewisodd pobl Cymru adael yr Undeb Ewropeaidd. Aethant yn erbyn yr hyn roedd llawer o arbenigwyr yn dweud wrthynt am ei wneud ac aethant yn erbyn yr hyn roedd llawer o wleidyddion yn dweud wrthynt am ei wneud. Hwy a ddewisodd eu tynged a hwy a ddewisodd eu rhyddid oddi wrth yr Undeb Ewropeaidd. Wrth gwrs, ein rôl ni fel gwleidyddion etholedig—ac yn sicr fel Llywodraeth—yw gwrando a chyflawni ewyllys y bobl a phobl Cymru sy'n rhoi eu mandad i ni. Nid oes ffordd gliriach o wrando ar bobl Cymru na thrwy refferendwm deuaidd uniongyrchol. Ac yng ngeiriau un o bleidwyr mwyaf democratiaeth, Abraham Lincoln, democratiaeth yw 'llywodraeth gan ac ar ran y bobl'. Mae etholiadau'n perthyn i'r bobl; eu penderfyniad hwy ydyw.
Mae'n fwy amlwg nag erioed fod pobl Prydain wedi cymeradwyo Brexit. Fe wnaethant gymeradwyo cynllun Brexit Llywodraeth Geidwadol y DU eto—[Torri ar draws.] Fe wnaethant ei gymeradwyo eto, Mr Davies, yn etholiad cyffredinol diweddaraf y DU lle cafodd y Ceidwadwyr fwyafrif enfawr i sicrhau bod Brexit yn cael ei gyflawni, fel y mae Prif Weinidog y DU yn parhau i'w ailadrodd. Ac fel yr amlinella ein cynnig Ceidwadol, mae'n bryd yn awr i Lywodraeth Cymru hyrwyddo a manteisio ar y cyfleoedd y mae ymadael â'r UE yn eu cyflwyno. Rydym bellach wedi adennill ein hannibyniaeth wleidyddol ac economaidd yn llawn, gan adfer rheolaeth dros ein cyfreithiau, ein ffiniau, ein harian, ein masnach a'n pysgodfeydd. Gan symud ymlaen o hyn, bydd y cytundeb masnach y mae'r DU wedi cytuno arno gyda'r UE ar ran pobl Prydain yn helpu i feithrin perthynas newydd wych gyda'n cymdogion Ewropeaidd, yn seiliedig ar fasnach rydd a chydweithredu cyfeillgar.
I gloi, Lywydd, mae heddiw'n ddiwrnod arbennig iawn i ddemocratiaeth: pum mlynedd ers y bleidlais fwyaf a welodd y wlad hon erioed. Ac onid yw'n wych ein bod yn gallu gweld democratiaeth ar waith, a bod Llywodraeth y DU yn cyflawni dymuniadau pobl y wlad hon? Er gwaethaf y codi bwganod, dewisodd pobl ein gwlad wych adael yr Undeb Ewropeaidd. Fe wnaethant ddewis adennill ein hannibyniaeth, rheoli ein cyfreithiau a'n harian, a phenderfynu ar ein mewnfudo a'n masnach. Mae heddiw'n caniatáu inni ddathlu grym pleidlais yr unigolyn, democratiaeth ar waith a Llywodraeth sy'n barod i gyflawni mandad clir. Dyma'r adeg i hyrwyddo a manteisio ar y cyfleoedd y mae gadael yr Undeb Ewropeaidd wedi'u rhoi i ni. Mae'n bryd agor i'r byd ehangach a gwneud y wlad hon hyd yn oed yn well. Diolch yn fawr iawn, Lywydd.