4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Gwasanaethau optometreg ar gyfer y dyfodol

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:51 pm ar 21 Medi 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Baroness Mair Eluned Morgan Baroness Mair Eluned Morgan Labour 3:51, 21 Medi 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Peredur, ac rwy'n credu eich bod yn llygad eich lle i dynnu sylw at y ffaith bod llawer o apwyntiadau wedi'u colli yn ystod y pandemig, a gallai hynny fod yn cronni materion ar gyfer y dyfodol. Un o'r pethau yr hoffem ni ei wneud, drwy symud y gofal hwn o ofal eilaidd i ofal sylfaenol—mae'n golygu y gall pobl gael y cymorth hwnnw'n nes at adref, a gwn fod hynny'n rhywbeth mae gennych chi ddiddordeb ynddo, ac rwy'n credu bod hynny'n gwbl gywir.

Rwy'n credu pan ddaw'n fater o bethau fel cataractau, rwy'n credu, mewn gwirionedd, y gellir gwneud achos i bobl sy'n teithio ychydig ymhellach i gael cymorth arbenigol—rwy'n credu y bydd rhai newidiadau y bydd yn rhaid i ni eu gwneud os ydym o ddifrif ynghylch ennill tir yn y rhestrau aros hir iawn hynny. Gwn fod hynny'n rhywbeth y maen nhw’n ei wneud yng Nghiwba yn effeithiol iawn. Nid wyf yn dweud ein bod yn mynd i fodelu popeth ar system iechyd Ciwba, ond roeddwn yn meddwl ei bod yn ddiddorol iawn ei bod yn bosibl gwneud llawer iawn gyda phobl arbenigol iawn i ffwrdd, yn aml o reidrwydd, o ganolfannau ysbytai. Felly, rwy'n credu ei fod yn sicr yn fodel sy'n werth ymchwilio ymhellach iddo.

Rydych chi’n llygad eich lle i dynnu sylw hefyd at y ffaith bod y sefyllfa'n debygol o fynd yn anoddach yn y dyfodol, yn rhannol oherwydd bod gennym boblogaeth sy'n heneiddio. Felly, yn sicr, y ffigurau yr wyf i wedi'u gweld o ran y galw am wasanaethau yn yr 20 mlynedd nesaf—rydym yn debygol o weld: cynnydd o 16 y cant o ran nifer y bobl sy'n cael problemau gyda glawcoma; cynnydd o 47 y cant o ran dirywiad macwlaidd sy'n gysylltiedig ag oedran; 50 y cant gyda phroblemau gyda chataractau; a chynnydd o 80 y cant yn y galw o ran retinopathi diabetig. Felly, mae'n rhaid i ni wneud y newidiadau hyn oherwydd ni fyddwn yn gallu dal i fyny gyda'r galw hwnnw oni bai ein bod yn gwneud rhywbeth yn wahanol, ac mae hyn i gyd yn rhan o—. Yr hyn rydym yn ceisio'i wneud yw trawsnewid gwasanaethau. Ni allwn fynd yn ôl at y ffordd yr ydym bob amser wedi'i wneud oherwydd ni fyddwn yn gallu dal i fyny â'r galw. Felly, rwy'n falch iawn o weld hynny.

O ran loteri cod post, yr hyn yr ydym yn ceisio'i wneud drwy ddod â'r cymorth hwn i gymunedau pobl fel y gallant ei gael yn eu siopau optegwyr lleol, ac yna byddant yn cael eu cyfeirio—. Fe wnes i gyfarfod â dyn yn Abertawe yn ddiweddar, pan ymwelais â'r ysbyty yno, a oedd wedi cael ei gyfeirio'n uniongyrchol gan ei optegydd i'r bwrdd iechyd ei hun. Felly, mae ffyrdd o wneud hyn a fyddai'n gwneud bywyd yn haws i'r bobl hynny sy'n byw mewn cymunedau felly rydym yn dileu'r loteri cod post hwnnw sydd weithiau'n wir ar hyn o bryd.

O ran y cymhwyster a'r brentisiaeth, rwy'n credu bod yr ardoll prentisiaethau yn rhywbeth sy'n cael ei bennu gan nifer y bobl sy'n cymryd rhan, felly mae hynny efallai'n anoddach i ni ei drefnu, ac mae'n rhywbeth sy’n cael ei drefnu gan Lywodraeth y DU, felly mae angen i ni gadw hynny mewn cof. Ond, yn sicr, rwy'n credu bod lle i ni weld beth arall y gallwn ni ei wneud, gan fynd drwy'r llwybr prentisiaeth hwnnw. Felly, fe wnaf i weld a allwn ni edrych a oes unrhyw le i ni wneud mwy yn y maes hwnnw.

Ac mae arnaf ofn na wnes i ddal eich trydydd pwynt, felly fe wnaf ddod yn ôl at hwnnw ar adeg arall. Os ydych chi'n hapus i ysgrifennu ataf, byddwn i'n ddiolchgar.