6. Beth yw asesiad diweddaraf Llywodraeth Cymru o anghydraddoldeb economaidd a chymdeithasol yng Nghymru? OQ56888

Mae'r pandemig wedi amlygu'r anghydraddoldebau amlwg rhwng y rhai sydd â nodweddion gwarchodedig a'u cymheiriaid. Mae dadansoddiad o effaith economaidd-gymdeithasol coronafeirws yn dangos mai'r rhai a oedd eisoes yn agored i niwed sydd wedi cael eu taro waethaf. Bydd y penderfyniad niweidiol gan Lywodraeth y DU i roi diwedd ar yr ychwanegiad o £20 yn gwaethygu'r gwahaniaethau hyn.

Weinidog, rydym wedi byw drwy gyfnod estynedig o gyni, gyda'r holl niwed a achoswyd. Rydym bellach yn byw ac yn parhau i fyw drwy'r pandemig, ac fel y dywedwch, mae hynny wedi niweidio'r rhagolygon ymhellach i'r bobl fwyaf difreintiedig yng Nghymru. Rydym yn gweld prisiau bwyd ac ynni'n codi ac maent yn mynd i godi ymhellach. Mae'n gyfnod anodd iawn ar bobl sy'n cael trafferthion yng Nghymru, a gwnaeth Sefydliad Bevan a Sefydliad Joseph Rowntree hi'n glir mai'r hyn sydd angen ei wneud yw cynyddu incwm a lleihau costau i deuluoedd yn yr amgylchiadau hyn. Mae'n rhwystredig nad yw llawer o'r ysgogiadau treth a budd-daliadau yn nwylo Llywodraeth Cymru, ond wrth gwrs mae pethau y gellir eu gwneud yng Nghymru. Weinidog, a wnaiff Llywodraeth Cymru barhau i weithio i edrych ar ddatganoli'r gwaith o weinyddu budd-daliadau, a fyddai'n helpu mewn sawl ffordd; ystyried cyflwyno'r cynlluniau peilot ar gynyddu'r nifer sy'n manteisio ar fudd-daliadau drwy Gymru gyfan, oherwydd gwaetha'r modd, gwyddom fod llawer i'w wneud o hyd i berswadio a galluogi pobl i fanteisio ar fudd-daliadau y mae eu hangen arnynt yn ddybryd ac y byddant yn eu gwario yn eu cymunedau lleol er lles yr economi leol; a hefyd, a wnaiff Llywodraeth Cymru edrych yn ofalus a pharhau i edrych ar ymestyn cymhwysedd i gael prydau ysgol am ddim? Byddai'r rhain i gyd yn helpu i gynyddu incwm a lleihau costau.

Diolch yn fawr iawn am eich cwestiwn, John Griffiths. Fe wnaethoch nodi'r effaith anghymesur a'r anghydraddoldebau cynyddol o ganlyniad i COVID-19, a hefyd effaith toriadau pellach gan Lywodraeth y DU—torri'r ychwanegiad o £20 yr wythnos i gredyd cynhwysol—ac wrth gwrs byddwn yn clywed mwy, yn wir, am effaith codi prisiau tanwydd a chostau bwyd hefyd. Felly, fel y dywedodd Sefydliad Bevan, mae angen inni sicrhau y gallwn gynyddu incwm lle y bo modd. Felly, dyna pam y mae'r cynllun gweithredu pwyslais ar incwm wedi bod mor bwysig i gael arian i bocedi pobl, a hefyd y ffaith ein bod yn ymestyn y gronfa cymorth dewisol hefyd. Ond yn sicr, byddaf yn ystyried eich safbwyntiau ar yr ail ymgyrch genedlaethol i annog pobl i fanteisio ar fudd-daliadau lles yn ddiweddarach yr hydref hwn, fel y gallwn fwrw ymlaen â hynny mewn perthynas â'r cynlluniau peilot, a sicrhau ein bod yn cyflawni yn ôl eich adroddiad blaenorol o'r adeg pan oeddech yn Gadeirydd y pwyllgor, sef 'Budd-daliadau yng Nghymru: opsiynau i'w cyflawni'n well', mewn perthynas â'n system nawdd cymdeithasol a'r effaith y mae'n ei chael ar Gymru. Ond hefyd, wrth gwrs, mae'r adolygiad o gymhwysedd ar gyfer prydau ysgol am ddim ar y gweill.

Trosglwyddwyd cwestiwn 7 [OQ56876] gan y Llywodraeth i'w ateb yn ysgrifenedig. Cwestiwn 8, felly, ac yn olaf, Vikki Howells.