6. Pa ganllawiau y mae Llywodraeth Cymru'n eu rhoi i gwmnïau sy'n defnyddio tir Cymru at ddibenion gwrthbwyso carbon? OQ56962

Diolch am y cwestiwn. 

Safon wirfoddol yw'r cod carbon coetiroedd ar gyfer prosiectau creu coetiroedd yn y DU. Fe'i cefnogir gan bob un o'r pedair Llywodraeth ac mae'n darparu mecanwaith i dirfeddianwyr allu cymryd rhan yn y farchnad garbon. Mae gwefan y cod yn rhoi arweiniad i brosiectau sydd â diddordeb mewn dal a storio carbon o goetiroedd.

Diolch yn fawr iawn, Weinidog. Mae'n wir i ddweud bod cefnogaeth gyffredinol i amcan Llywodraeth Cymru i weld Cymru yn dod yn wlad garbon niwtral erbyn 2050, ond mae'n amlwg fod yna broblemau yn y farchnad garbon ar hyn o bryd, yn arbennig fel mae hyn yn effeithio ar ein tir amaethyddol. Mewn cyfres o atebion i gwestiynau ysgrifenedig wrthyf i, mae'r Llywodraeth wedi cadarnhau erbyn hyn fod arian cyhoeddus drwy gynllun Glastir yn mynd i gwmnïau y tu allan i Gymru er mwyn plannu coed. Mae ffermydd cyfan ar draws Cymru yn cael eu prynu at y diben hwn, gyda chwmnïau rhyngwladol yn gwerthu'r carbon ar y farchnad ryngwladol. Yn anffodus, pan fydd darn o dir fferm yn cael ei werthu fel hyn, nid yw'r tir yma ar gael bellach i ffermwyr Cymru ar gyfer gwrthbwyso carbon, a'r un mor bwysig, fydd e ddim ar gael chwaith i helpu Llywodraeth Cymru i gyrraedd yr amcan o fod yn net sero. Felly, beth yw'r ateb i'r broblem? Wel, mae'n bosib newid y system ariannu neu ddefnyddio'r system gynllunio. Felly, Weinidog, ydy Llywodraeth Cymru yn cydnabod bod problem, ac ydych chi'n barod i gymryd camau drwy newid y system ariannu a'r system gynllunio i fynd i'r afael â hyn? Diolch yn fawr.

Rydym yn sicr yn cydnabod bod perygl o broblem go iawn yma, ond ar yr un pryd rydym yn rhoi cymorth i dirfeddianwyr ar hyn o bryd os ydynt am blannu coed ar eu tir, ac mae'n rhaid iddynt wneud hynny yn unol â chynllun plannu coed. Felly, ni allwch dorri unrhyw hen goeden ar unrhyw hen dir; rhaid i chi gael eich cynllun plannu coed wedi'i gymeradwyo. Mewn gwirionedd, un o'r pethau a drafodwyd gennym—. Mae fy nghyd-Aelod, Lee Waters, fel y gwyddoch, newydd wneud astudiaeth ddofn o goed, ac un o'r pethau a gododd ynddi oedd y gwrthwyneb llwyr i hynny, sef bod y cynlluniau plannu coed weithiau'n rhwystr i blannu coed. Mae'n amlwg fod yn rhaid inni gael y cydbwysedd yn iawn. I fod yn glir iawn cyn inni ddechrau'r sgwrs, nid ydym yn credu mai gwrthbwyso yw'r ffordd i fynd. Yn amlwg, yr hyn y dylech ei wneud yw lleihau eich allyriadau, felly nid yw'n iawn llygru cymaint ag y mynnwch a phlannu coed. Felly, rydym yn glir iawn fod gwrthbwyso ar gyfer cwmnïau sydd eisoes wedi lleihau eu hallyriadau i'r pwynt lle na ellir eu lleihau ymhellach gyda thechnolegau cyfredol, ac felly mae angen rhywfaint o wrthbwyso.

Rydym yn rhan o grŵp y pedair gwlad ar goetiroedd ar hyn o bryd. Mae Llywodraeth yr Alban yn darparu'r ysgrifenyddiaeth ar ei gyfer. Rwy'n hapus iawn i siarad â Llywodraeth yr Alban, a fydd â phroblemau tebyg i ni. Yn sicr, nid ydym am weld tir amaethyddol da yn cael ei brynu at y diben hwn a'i orchuddio â choed heb unrhyw reswm da dros wneud hynny. Rydym am sicrhau bod y goeden gywir yn cael ei phlannu yn y lle iawn ar y tir cywir yng Nghymru, a bod tir amaethyddol da yn parhau i gael ei ddefnyddio ar gyfer cynhyrchu bwyd. Felly, byddwn yn edrych arno. Cefais gyfarfod da iawn gyda Undeb Amaethwyr Cymru yn gynharach hefyd ar yr union bwynt hwn. Rwy'n ymwybodol iawn o bryder pobl ynglŷn â hyn, felly byddwn yn parhau i'w fonitro. Nid oes llawer iawn ohono'n digwydd ar hyn o bryd, ond rwy'n gweld y perygl y gallai ddigwydd. Felly, byddwn yn parhau i'w fonitro. Rwyf hefyd yn awyddus iawn i edrych ar ffyrdd y gall Llywodraeth Cymru gaffael tir o'r math hwnnw at ddibenion cymunedol ac ar gyfer cynlluniau ffermwyr ifanc ac yn y blaen. Rwy'n hapus iawn i weithio gyda chi a chydag eraill i sicrhau bod gennym yr holl amddiffyniadau cywir ar waith, gan annog y bobl iawn i blannu'r goeden gywir yn y lle iawn.

Y peth olaf yr hoffwn ei ddweud yw bod llawer o arian ar gael ar gyfer hyn. Hoffem helpu ein ffermwyr i ddenu'r arian hwnnw i'w ffermydd, unwaith eto er mwyn plannu'r goeden gywir yn y lle iawn at y diben cywir. Felly, nid nad ydym eisiau arian o'r farchnad masnachu allyriadau; rydym am ei gael yn y lle iawn ac i'r bobl iawn ac er budd y cymunedau cywir. Felly, mae cydbwysedd i'w daro yma. Rwy'n hapus iawn i weithio gyda chi ac eraill ledled Cymru i sicrhau ein bod yn cael y cydbwysedd cywir hwnnw—ein bod yn elwa ar arian sydd ar gael a'n bod yn ei ddefnyddio i'r perwyl cywir yng Nghymru.