9. Dadl Ceidwadwyr Cymreig: Iechyd Meddwl

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:20 pm ar 6 Hydref 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lynne Neagle Lynne Neagle Labour 4:20, 6 Hydref 2021

(Cyfieithwyd)

Diolch am hynny, Janet. Byddwn yn hapus iawn i gyfarfod â'r unigolyn a grybwyllwch, ond dylwn ailbwysleisio nad ydym, diolch byth, yn gweld cynnydd yn y cyfraddau hunanladdiad ar hyn o bryd. Mae'n bwysig iawn fod pob un ohonom yn wirioneddol gyfrifol yn yr iaith a ddefnyddiwn ynglŷn â hunanladdiad, oherwydd pan soniwn am gyfraddau, mae pobl yn dweud pethau fel, 'Cyfraddau'n mynd drwy'r to', ac yn y blaen. Mae pobl fregus yn clywed hynny a gall ddylanwadu ar eu hymddygiad.

Rydym yn cadw gwyliadwriaeth mewn amser real fel ein bod yn ymwybodol, heb orfod aros am gwestau, beth yw'r gyfradd hunanladdiad wirioneddol ar sail barhaus. Ac mae hyn hefyd yn golygu y gallwn roi cymorth ar unwaith i'r teuluoedd a'r bobl eraill sydd mewn profedigaeth o ganlyniad i hunanladdiad. Rydych yn llygad eich lle am effaith hunanladdiad; mae'n dinistrio teuluoedd, ffrindiau a chymunedau cyfan. Yr hyn rydym eisiau ei wneud—ac rwy'n hyderus ein bod yn gwneud cynnydd ar hynny—yw sefydlu llwybr profedigaeth ar ôl hunanladdiad a sicrhau ei fod ar gael i bawb y mae hunanladdiad yn effeithio arnynt. 

I droi, felly, at wasanaethau iechyd meddwl yn ystod y pandemig, fel y gŵyr yr Aelodau, maent wedi parhau i fod ar gael yn ystod y pandemig, ond mae amseroedd aros i gael cymorth wedi'u heffeithio ac nid yw rhai targedau wedi'u cyrraedd. Rydym yn cydnabod bod amseroedd aros ledled Cymru, yn enwedig i blant a phobl ifanc, yn her, ond gallaf sicrhau'r Aelodau fy mod yn benderfynol o fynd i'r afael â'r her honno fel mater o frys.

Fodd bynnag, nid newid targedau na chreu rhai newydd yw'r ateb yma. Drwy fy nghysylltiad rheolaidd â byrddau iechyd, rwy'n pwyso arnynt gyda fy nghynlluniau i fynd i'r afael ag amseroedd aros, ac rwyf wedi mynd gam ymhellach pan fyddaf wedi teimlo bod y sefyllfa'n fwy difrifol, tra'n cydnabod nad yw hyn yn rhywbeth y gellir ei ddatrys dros nos. Ac fel y dywedais eisoes, rydym wedi buddsoddi'n helaeth yn ein cymorth mynediad agored haen 0. Ar yr un pryd, rwy'n benderfynol o ddatblygu ein dull system gyfan o ymyrraeth gynnar ac atal ar gyfer plant ac oedolion er mwyn sicrhau y gall pawb gael y cymorth cywir ar yr adeg gywir. Bydd hyn yn helpu i leddfu'r pwysau ar y gwasanaeth a lleihau amseroedd aros. 

Rydym yn gwneud cynnydd da o ran gwella gofal argyfwng, a byddaf yn rhoi rhagor o wybodaeth am hyn yn fy natganiad yr wythnos nesaf. Gallaf ailadrodd ein hymrwymiad i sicrhau bod un pwynt cyswllt iechyd meddwl 24/7 ar gael i bob oedran ym mhob ardal bwrdd iechyd erbyn mis Ebrill 2022. Fodd bynnag, un elfen yn unig yw ymateb y GIG yn yr ymateb trawslywodraethol ac amlasiantaethol ehangach sydd ei angen. Fel y dywedodd John Griffiths yn ei gyfraniad, mae iechyd meddwl yn fusnes i bawb.

Rwy'n deall yn iawn fod sicrhau bod cael y gweithlu cywir ar waith yn hollbwysig, ac mae ein cynllun cyflawni ar gyfer iechyd meddwl yn cynnwys hyn fel nod sylfaenol. Yn ogystal ag ehangu'r gweithlu, rydym hefyd angen y cymysgedd cywir o weithwyr proffesiynol sy'n gallu darparu cymorth iechyd meddwl. Mae Addysg a Gwella Iechyd Cymru a Gofal Cymdeithasol Cymru yn gwneud cynnydd da ar ddatblygu gweledigaeth a chynllun gweithlu trawsnewidiol mwy hirdymor ar gyfer iechyd meddwl a gofal cymdeithasol yng Nghymru. 

Gwyddom fod y pandemig wedi cael effaith enfawr ar weithlu'r GIG yn ei gyfanrwydd, felly yn ogystal â'r gwaith blaengynllunio y mae Addysg a Gwella Iechyd Cymru yn ei wneud, rwyf hefyd yn edrych ar beth arall y gallwn ei wneud yn awr i gryfhau ein gweithlu presennol yng ngoleuni'r pwysau presennol ar y gweithlu a'n rhagolwg o gynnydd yn y galw iechyd meddwl. Byddaf yn dweud mwy am hynny wrth y Siambr maes o law.