Diolch, Alun, am ddod â'r ddadl hon i'r Siambr heddiw. Rwy'n credu ei bod yn ddadl bwysig iawn ac rwy'n ddiolchgar iawn i chi am roi amser i mi siarad.

Un o'r gwersi allweddol a ddysgais o'ch sylwadau oedd eich bod yn iawn i ddweud, 'Iawn, mae codi'r gwastad yn ymadrodd gwleidyddol newydd ffasiynol,' os mynnwch, ond nid cyfrifoldeb Llywodraeth y DU yn unig ydyw. Mae'n rhaid i Lywodraeth y DU chwarae rhan wrth reswm, ond credaf fod gan bob lefel o lywodraeth, a'r sector preifat hefyd, rôl i'w chwarae.

I'r perwyl hwnnw, roeddwn am ddefnyddio fy sylwadau heddiw i sôn yn benodol am fy mhrofiad fel cynghorydd lleol ym Mhen-y-bont ar Ogwr, ac yn benodol am gymhwyso proses y CDLl a sut y mae honno'n gwneud cam â chymunedau'r Cymoedd. Oherwydd, yn fy marn i, mae honno'n astudiaeth achos ynddi ei hun. Felly, i'r perwyl hwnnw, rwy'n datgan fy niddordeb yn y mater hwn yn gyntaf fel cynghorydd presennol yng Nghyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr.

Gwelaf fod yr Aelod dros Ogwr yma, ac felly ni fydd angen i mi egluro daearyddiaeth Pen-y-bont ar Ogwr. Ond i'r rhai nad ydynt yn gwybod, mae gennych dri phrif gwm yng ngogledd yr etholaeth—cymoedd Ogwr, Llynfi a Garw—a'ch trefi mwy o faint yn y de. Ond yn anffodus, o edrych ar y broses gynllunio honno, a phroses y CDLl ym Mhen-y-bont ar Ogwr, mae'n dangos dau hanner gwahanol iawn i'r stori.

Fe roddaf enghraifft ichi: yn CDLl 2018-33 cyngor Pen-y-bont ar Ogwr, dim ond 14 y cant o'r cartrefi y bwriedir eu hadeiladu sydd yn ardaloedd y Cymoedd hynny, neu ardal porth y Cymoedd. Neu, o'i roi mewn ffordd arall, dim ond 1,360 o'r 9,200 o gartrefi a gynlluniwyd sydd wedi'u lleoli yn y cymunedau hynny. Y cwestiwn y mae angen inni ei ofyn i ni'n hunain yw, 'Pam?' Pam y mae proses ein CDLl ym Mhen-y-bont ar Ogwr—ac mewn mannau eraill yn ôl pob tebyg—yn gwneud cam â chymunedau'r Cymoedd?

Wrth gwrs, mae gan rai lleoedd ym Mhen-y-bont ar Ogwr dir llwyd sylweddol y gellid adeiladu arno yng nghymunedau'r Cymoedd hyn. Rwyf wedi cael y trafodaethau hyn gyda swyddogion ac yn y gorffennol, maent wedi dweud wrthyf nad yw'r ardaloedd hyn mor ddeniadol i ddatblygwyr. Ond does bosibl nad y gynffon yn ysgwyd y ci yw hynny. Mae angen inni sicrhau bod tai'n cael eu hadeiladu lle byddant yn gwneud y mwyaf o les cyhoeddus—[Torri ar draws.]—yn hytrach na gorlenwi cymunedau eraill am eu bod yn fwy deniadol. [Torri ar draws.]