8. Dadl Fer: Cyflawni'r weledigaeth: Codi'r gwastad yn y Cymoedd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:40 pm ar 13 Hydref 2021.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 5:40, 13 Hydref 2021

(Cyfieithwyd)

Ond rydym yn glir yn ein huchelgais ar gyfer adferiad economaidd sy'n adeiladu Cymru fwy teg, mwy gwyrdd a mwy ffyniannus. Ac roedd yr Aelod yn iawn i dynnu sylw at y buddsoddiad yn rhaglen y Cymoedd Technoleg, sy'n rhan o'r weledigaeth honno, ac mae'n gwneud cynnydd; mae'n gweld mwy o ganlyniadau. Roeddwn yng nghyfleuster Thales yn ddiweddar, gydag eraill, a sylwodd yr Aelod fy mod yno. Roeddwn yn falch iawn o'i gael yn cymeradwyo fy ymweliad â'i etholaeth. Ond i weld beth sy'n digwydd wedyn i adeiladu ar hynny, nid yn unig ar gyfer yr un prosiect, ond ar gyfer y cyfleoedd i fusnesau eraill, a'r pwynt y mae'r Aelod yn ei wneud ynghylch cael hybiau i dynnu pobl at ei gilydd mewn gweithgarwch.

Ac yn yr un ffordd, cyfarfu'r Prif Weinidog hefyd â chynrychiolwyr o CiNER Glass Limited, sy'n ceisio creu cyfle cyflogaeth sylweddol, eto ym Mlaenau Gwent. Ac mae'n wir, wrth gwrs, y byddant wedi'u lleoli'n ffisegol ym Mlaenau Gwent, ond mae'r ardal teithio i'r gwaith yn golygu y byddem yn disgwyl i bobl o'r tu allan i'r fwrdeistref sirol, ac etholaeth yr Aelod, gael eu cyflogi yno. Nawr, bydd hynny nid yn unig yn dod â swyddi i'r ardal, bydd yn ceisio defnyddio technoleg i helpu i gyrraedd targedau newid hinsawdd Llywodraeth Cymru ei hun a bydd hefyd yn fuddsoddiad yn yr economi gylchol.

Ddydd Llun cyfarfûm â phrif weithredwyr ac arweinwyr gwleidyddol o'r pum awdurdod lleol sy'n ffurfio ardal Blaenau'r Cymoedd i drafod ein huchelgais cyffredin a sut yr ydym gyda'n gilydd yn trosi'r rheini'n flaenoriaethau ar y cyd ar gyfer gweithredu. Ac roedd y cyfarfod yn un cadarnhaol; nid yw hynny wedi bod yn wir bob amser. Os meddyliwch, tua 10 mlynedd yn ôl, roedd cael pum awdurdod lleol a'r Llywodraeth yn yr un ystafell gyda'i gilydd i gytuno ar brosiect, a chytuno ein bod yn mynd i ddefnyddio ein priod ddulliau gweithredu i wneud rhywbeth cadarnhaol—ac unwaith eto, nid yw hynny'n golygu na ddigwyddodd y sgyrsiau hynny erioed, ond credaf ein bod bellach mewn gwell lle i weld hynny'n troi'n realiti, sef y prif bwynt y mae'r Aelod yn ei wneud: nid amcanion yn unig, ond a fyddwn ni wedyn yn cyflawni'r canlyniadau y ceisiwn eu gosod i ni ein hunain yn ogystal?

Felly, mae hyn yn ymwneud hefyd â manteisio ar y cyfle i ailegnïo ac ailgynllunio llawer o ganol ein trefi a'n strydoedd mawr ar draws y Cymoedd, a'r newyddion da, er ein bod yn cydnabod bod llawer i'w herio, yw bod cyfleoedd hefyd o ran ble mae hynny eisoes wedi'i wneud yn llwyddiannus. Mae cyfleoedd i ddysgu o'r hyn sydd eisoes wedi gweithio. Ac rydym yn cydnabod canol trefi fel rhan o fywyd a gweithgarwch dynol, a'r angen i sicrhau cynaliadwyedd hirdymor a phwysigrwydd ymdeimlad o le ar gyfer lle mae pobl yn byw o ran cael canol tref neu stryd fawr ffyniannus.

Felly, mae ein dull 'canol trefi yn gyntaf' wedi'i ymgorffori yn ein fframwaith cynllunio, 'Cymru'r Dyfodol', ac mae'n golygu mai canol trefi ddylai fod yr ystyriaeth gyntaf ar gyfer pob penderfyniad ynglŷn â lleoliad gweithleoedd a gwasanaethau. Mae'n rhywbeth yr oeddwn o ddifrif yn ei gylch yn fy rôl flaenorol fel Gweinidog iechyd: rhan o'r rheswm pam ein bod wedi edrych ar fuddsoddi mewn optometreg a fferylliaeth ar y stryd fawr. Ac felly, mae'r rhaglen Trawsnewid Trefi yn darparu £136 miliwn i gefnogi adferiad economaidd a chymdeithasol canol trefi a dinasoedd yng Nghymru, gyda £3 miliwn o gyllid Trawsnewid Trefi wedi ei gymeradwyo ar gyfer etholaeth yr Aelod yn unig, i gefnogi dros £8 miliwn o fuddsoddiad ledled y sir. Fodd bynnag, rydym yn cydnabod bod canol trefi yn wynebu llawer o heriau sydd wedi'u gwaethygu gan y pandemig.

Nawr, nodaf yr hyn a oedd gan yr Aelod i'w ddweud am y parc rhanbarthol, a'r pwynt am fuddsoddi mewn pobl a lle ac nid gweld llwyddiant yn unig yn nhermau niferoedd swyddi ond mewn perthynas ag a yw'n lle da i fyw ynddo. A yw pobl yn falch o ble y dônt, ac am aros yno hefyd? A allwch fod yn llwyddiannus yn y lle hwnnw a pheidio â theimlo'r angen i symud oddi yno a symud ymlaen? Felly, mae parc rhanbarthol y Cymoedd yn dal i fod yn rhywbeth yr hoffem ei weld yn llwyddo, a gwn y bydd yr Aelod am barhau i siarad â mi a fy nirprwy ynglŷn â hynny.

Mae'r defnydd cynyddol o dechnoleg ddigidol a gweithio mwy hyblyg yn rhoi cyfle inni sicrhau ymwelwyr newydd a rhoi egni newydd yn ôl yng nghalonnau llawer o gymunedau llai y Cymoedd. Dyna pam y bydd y Llywodraeth hon yn parhau i fuddsoddi mewn cynlluniau peilot ar gyfer hybiau cydweithio ac i'w cefnogi ar draws nifer o gymunedau'r Cymoedd.

Ac rwy'n cydnabod yr hyn a oedd gan yr Aelod i'w ddweud am Zip World Tower yn Hirwaun a phwysigrwydd twristiaeth. Mae Croeso Cymru wedi gweithio'n galed ar hyrwyddo'r Cymoedd, ac mae 60 y cant o'r lleoliadau y mae Croeso Cymru yn rhoi sylw iddynt o fewn ardal y Cymoedd. A dylwn ddweud fy mod wedi ymweld â Zip World, ac roedd—mae fy nodyn yn dweud y dylwn fod wrth fy modd; roeddwn ar ben fy nigon yn dod i lawr, ac roedd yn ddiwrnod allan gwych, a byddwn yn hapus i fynd eto gyda fy mab. Ac felly, mae'r pwynt yno am fod eisiau dychwelyd dro ar ôl tro. Gallaf ddweud yn onest, yn ystod y busnes anodd o geisio cael fy hun a phobl eraill wedi ein hethol—gyda rhai wedi'u hethol am y tro cyntaf—gwelais fwy o gymunedau'r Cymoedd ac rwy'n cydnabod bod potensial gwirioneddol yno. Rwyf innau hefyd am weld mwy o bobl yn mwynhau hynny fel rhan reolaidd o fywyd hefyd.

Rwyf am orffen drwy gydnabod bod cryfderau a chyfleoedd inni adeiladu arnynt. Yn bendant, mae'r heriau i gydnabod a mynd i'r afael â'n heconomïau lleol yn ganolog i'n dull o adfywio'r economi yn seiliedig ar leoedd. Edrychaf ymlaen at wneud hynny drwy weithio gyda'r Aelod a chyda'r cyfuniad o her a chefnogaeth y bydd yn ei gynnig wrth wneud hynny, ynghyd â chynrychiolwyr eraill y Cymoedd. Felly, nid yw'r sgwrs wedi gorffen o ran ble'r ydym arni heddiw; mae llawer mwy o bwyntiau inni wneud penderfyniadau arnynt er mwyn gwneud gwahaniaeth go iawn. A rhaid i'n ffocws fod ar y canlyniadau a sut i wneud gwahaniaeth ymarferol gyda ac ar gyfer y bobl y mae'r Aelod yn eu cynrychioli ac y mae'n fraint gennyf innau eu gwasanaethu hefyd.