Part of the debate – Senedd Cymru am 5:13 pm ar 2 Tachwedd 2021.
Er mwyn adeiladu ar hyn, rwy'n cyhoeddi heddiw, o 1 Ionawr 2022, y bydd yn ofynnol i bob prosiect adeiladu, adnewyddu ac ymestyn mawr sy'n gofyn am gymorth ariannol drwy'r rhaglen, ddangos sut y mae'n cyflawni carbon sero-net, ynghyd â gostyngiad o 20 y cant ar faint o garbon a ymgorfforir—hynny yw, y carbon a allyrrir drwy ddeunyddiau adeiladu a'r broses adeiladu. Hefyd, er mwyn manteisio i'r eithaf ar ysgolion a cholegau carbon sero-net, bydd gan bob cynnig gynlluniau uchelgeisiol ar gyfer bioamrywiaeth, teithio llesol a chyfleusterau gwefru cerbydau trydan. Rydym yn gweithio gyda'r bwrdd teithio llesol i sefydlu gofynion sylfaenol ar gyfer ysgolion a cholegau newydd i gefnogi 'Llwybr Newydd: Strategaeth Drafnidiaeth Cymru 2021'.
I fod yn glir, bydd y gofyniad carbon sero-net yn berthnasol i bob cynnig achos busnes nad yw wedi cael ei gymeradwyo yn ystod y cam achos busnes amlinellol erbyn 1 Ionawr 2022. Rwy'n deall, wrth gwrs, y gallai cyflawni'r nod hwn effeithio ar gost gyffredinol prosiectau. Fodd bynnag, mae'r gost o beidio â chymryd unrhyw gamau yn debygol o fod yn llawer mwy. Felly, rwyf eisiau anfon neges glir at ein dysgwyr ifanc ein bod yn gwrando, ac ein bod yn gweithredu. I'r perwyl hwn, rwyf yn ehangu'r cynllun treialu carbon sero-net, a fydd yn parhau i ariannu 100 y cant o'r costau ychwanegol i gyflawni'r ymrwymiad carbon sero-net o dan y don bresennol hon o fuddsoddiad.
Mae angen i ni sicrhau bod ymrwymiadau cynaliadwyedd a datgarboneiddio yn rhan annatod o'n bywyd bob dydd. Mae hyn yn arbennig o wir am aelodau iau ein cenedl. Mae angen i ni ddarparu ffordd effeithiol iddyn nhw ddysgu am yr amgylchedd o'u cwmpas, gan gynnwys yr adeiladau y maen nhw'n dysgu ynddyn nhw. Gwelais enghreifftiau o hyn yn ystod yr ymweliad ddoe. Mae tîm y prosiect wedi datblygu adnoddau addysgu a fydd yn rhoi cipolwg ar garbon sero-net, sydd yn gysylltiedig â'n cwricwlwm ac sy'n darparu cyswllt pendant rhwng y dechnoleg yn eu hysgol newydd a sut mae hyn yn effeithio ar yr amgylchedd o'u cwmpas. Mae'n bwysig ein bod yn sylweddoli nad yw'r ymrwymiadau hyn yn ymwneud â buddsoddi mewn adeiladau yn unig, maen nhw hefyd yn ymwneud â buddsoddi yn y bobl sy'n gweithio ac yn dysgu ynddyn nhw.
Wrth symud ymlaen, byddaf yn disgwyl i awdurdodau lleol a sefydliadau addysg bellach, ynghyd â'u timau dylunio a darparu, weithio'n agos gyda'n plant, ein pobl ifanc a'n staff fel eu bod yn cael y cyfle i helpu i gynllunio eu hamgylchedd dysgu. Dyna pam yr wyf hefyd yn cyhoeddi heddiw y byddwn yn sicrhau bod cronfa her ysgolion cynaliadwy ar gael i ysbrydoli'r gwaith o gyflwyno nifer o ysgolion cynradd arloesol a chynaliadwy sydd mewn cytgord â'u hamgylchoedd naturiol. Dyma gyfle clir i adeiladu ar gwricwla ysgolion, gan gydnabod mai un o bedwar diben Cwricwlwm Cymru yw galluogi dinasyddion gwybodus a moesegol. Mae cynaliadwyedd yn orfodol o fewn Cwricwlwm newydd Cymru a bydd yn rhan o addysg pob dysgwr drwy gydol ei daith ddysgu. Bydd ysgolion sy'n elwa ar y gronfa yn cynnwys dysgwyr wrth ddatblygu neu weithredu atebion cynaliadwy ac amgylcheddol fel rhan o'u dysgu. Byddaf yn cyhoeddi rhagor o fanylion am y gronfa her gyffrous hon cyn bo hir.
Yn olaf, er bod rhaglen ysgolion a cholegau'r unfed ganrif ar hugain wedi mabwysiadu ymagwedd organig tuag at gynaliadwyedd a datgarboneiddio, teimlaf mai dyma'r amser iawn i ystyried newid ein brand fel ei fod yn gwneud datganiad clir am ein hymrwymiadau ar gyfer yr amgylchedd a chenedlaethau'r dyfodol. Gyda hynny mewn golwg, bydd 1 Ionawr 2022 yn gweld enw newydd ar gyfer y rhaglen, sef 'cymunedau cynaliadwy ar gyfer dysgu'.