Part of the debate – Senedd Cymru am 5:31 pm ar 2 Tachwedd 2021.
Diolch i Siân Gwenllian am y cwestiynau hynny. O ran y cwestiwn ynglŷn ag adeiladau newydd sbon neu'r ystad hynaf, mae gwahaniaeth, wrth gwrs, yn yr approach tuag at y ddau. Jest i fod yn glir, mae'r polisi rwy'n ei ddatgan heddiw hefyd yn cynnwys adnewyddiadau eang mewn ysgolion o unrhyw oedran fel petai, felly dyw e ddim yn gyfyngedig cweit yn y ffordd honno, ond mae'r pwynt cyffredinol mae'r Aelod yn ei wneud, wrth gwrs, yn bwynt teg.
O ran amserlenni'r gwaith retrofit ac ati, mae'r cynllun a gyhoeddwyd wythnos diwethaf gan y Prif Weinidog a'r Gweinidog Newid Hinsawdd yn sôn am ddatblygu cynllun strategol i ddatgarboneiddio adeiladau erbyn diwedd 2023, bod pob adeilad cyhoeddus â ffynhonnell wres carbon isel erbyn 2030 ac, os gallan nhw, yn creu eu hynni eu hunain hefyd. Felly, mae'r amserlen yn un hwy, ond am y rheswm mae'r Aelod efallai'n cydnabod yn y cwestiwn, sef bod lot mawr o'r ystad yn hŷn. Felly, mae angen mapio'r gwaith cyn ein bod ni'n gallu mynd ati i wneud hynny, ond mae'n elfen bwysig, wrth gwrs, o'r siwrnai rŷn ni arni tuag at fod yn genedl sero-net.
O ran sgiliau'r gweithlu, fe wnaf i gyfeirio'r Aelod at yr hyn wnaeth Gweinidog yr Economi ei ddweud, ond hefyd mae'n sicr yn rhan o'r agenda addysg bellach yma yng Nghymru. Ynghyd â'r datganiad hwn, yr wythnos hon, mae'r Bil yn cael ei gyflwyno ar gyfer diwygiadau ôl-16, ac un o'r cyfleoedd a'r sialensau mae hynny'n mynd i ganiatáu i fynd i'r afael ag e'n fwy effeithiol yw rhai o'r anghenion newydd yma yn ein heconomi ni, fel ein bod ni'n gallu ymateb mewn ffordd lot mwy hyblyg i'r galw am sgiliau newydd, fel petai, yn yr economi. Felly, mae hynny'n cyfrannu tuag at hynny.
O ran y gronfa her, y rheswm am ei chyfyngu yn y cam cyntaf i ysgolion cynradd yw bod y prosiectau efallai'n haws eu delifro a bod hynny'n dysgu gwersi inni ar gyfer prosiectau ehangach na hynny. Fe fues i'r wythnos diwethaf yn ysgol gynradd Nottage yn etholaeth Sarah Murphy i gwrdd â phlant fanna a oedd wedi cyfrannu at ddylunio ac adeiladu rhan o'u maes chwarae. Mae'n enghraifft fach—rŷn ni'n sôn am rywbeth lot fwy uchelgeisiol fan hyn—ond roedd e'n gwbl glir, o ran y cwestiwn olaf a wnaeth yr Aelod ddweud, fod y broses o ddysgu'r sgiliau a mynd i'r afael â'r adeiladu wedi dangos talentau a chreadigrwydd ymhlith y disgyblion, a oedd yn arloesol iawn. Felly, y bwriad yma yw cynllun cychwynnol sydd â ffocws ar ysgolion cynradd er mwyn dangos y cysyniad ehangach a dysgu o hynny fel ein bod ni'n gallu, gobethio, ehangu ar hynny.