Aelodau, fel pwyllgor a Chadeirydd newydd—a dywedaf gyda balchder fy mod yn credu mai dyma'r Cadeirydd pwyllgor ieuengaf yn hanes ein Senedd—bûm yn myfyrio ar y cyfle y mae ein proses ddeisebau yn ei gynnig. Mae deisebu'r Senedd yn ffordd i bobl Cymru godi eu llais a dweud eu barn. Mae'n ffordd o dynnu sylw at faterion pwysig a heriol, chwilio am atebion a dod o hyd i atebion. Mae'n ffordd o wneud gwahaniaeth cadarnhaol. Ac mae dadleuon fel hon heddiw yn sicrhau bod y deisebau sydd wedi dal dychymyg miloedd o bobl ledled Cymru yn cael eu clywed a'u trafod ar lawr eu Senedd. Dyma'r ffordd yr ystyriwn ni fel Aelodau etholedig gryfder eu syniadau, eu rhinweddau, a'r rhwystrau i'w gweithredu.

Roedd y ddeiseb rydym yn ei thrafod heddiw, 'Cynorthwyo teuluoedd sy'n colli plant a phobl ifanc yn sydyn ac yn annisgwyl', i fod i gael ei thrafod yn wreiddiol ym mis Mawrth 2020 a'i harwain gan ein Cadeirydd blaenorol gwych, Janet Finch-Saunders, ond yn anffodus, fe'i gohiriwyd oherwydd y pandemig. Lywydd, cyflwynwyd y ddeiseb gan Rhian Mannings. Yn ei deiseb, mae Rhian yn galw ar Lywodraeth Cymru

'i helpu i ddarparu gwasanaeth... i sicrhau bod teuluoedd sy'n colli plant neu bobl ifanc 25 oed neu iau yn annisgwyl yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt.'

Hoffwn ddechrau drwy dalu teyrnged i Rhian, sydd yma heddiw, am ei harweiniad ysbrydoledig a'r ymrwymiad i wella'r gefnogaeth i bobl a theuluoedd sy'n wynebu colli plentyn neu unigolyn ifanc. Yn dilyn yr amgylchiadau mwyaf trasig y gellir eu dychmygu, mae Rhian wedi ymroi i wella'r cymorth a roddir i eraill. Rwy'n siŵr y bydd y teimladau hyn yn adleisio drwy gydol y ddadl yn ein Siambr heddiw. 

Yn ystod ein cyfarfod ychydig wythnosau'n ôl, cyfarfûm â Nadine, a drodd at 2 Wish Upon A Star am help. Nawr, dywedodd Nadine rywbeth am golled ac ymdopi â hi a waeth argraff rymus arnaf. Roedd yn gignoeth, ond roedd yn sefyllfa sy'n gyfarwydd iawn i mi, ac rwy'n siŵr y bydd yn gyfarwydd i lawer ohonom, yn anffodus. Lywydd dros dro, fe ddywedodd, ac rwy'n dyfynnu: 'Mae gan fy nheulu gachomedr, sy'n dangos bod pob diwrnod yn gachu. Mae rhai dyddiau'n fwy cachu na'i gilydd pan ddaw'r sbardunau un ar ôl y llall. Nid y dyddiadau arwyddocaol ar y calendr yw'r rhain o reidrwydd.' Lywydd dros dro, bydd yn bedair blynedd y dydd Sul hwn ers imi golli fy nhad mewn digwyddiad trasig sydyn ac annisgwyl, a gallaf ddweud bod dyddiadau arwyddocaol yn anodd ac rwy'n cael mwy o drafferth nag erioed o bosibl. Fodd bynnag, nid oes raid mai dyddiau arwyddocaol yw'r sbardun. Gall fod yn unrhyw beth, yn unrhyw ddiwrnod, a gallai fod oherwydd unrhyw beth. 

Bydd llawer ohonom yn gwybod bod Rhian wedi colli ei mab, George, a'i gŵr, Paul, yn drasig o fewn pum niwrnod i'w gilydd yn 2012. Yn y ddau achos, mae'n sôn am ddiffyg cymorth i'w chefnogi hi a'i theulu gyda'r amgylchiadau hynod ddirdynnol hyn. Rwy'n credu ei bod hi'n amhosibl i'r rhan fwyaf ohonom ddeall yn iawn sut beth yw wynebu sefyllfa fel hon. Yn drasig, mae llawer o bobl a theuluoedd eraill sy'n gwylio heddiw, yma yn y Senedd a thu hwnt, ar Senedd.tv ar-lein, wedi profi colled a galar ar lefel na fydd yn rhaid i'r rhan fwyaf o bobl ei hwynebu byth.