3. Sut mae Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r sector gofal yn ystod y pandemig? OQ57132

Rwy'n diolch i'r Aelod am hynna, Llywydd. Mae'r sector gofal cymdeithasol wedi gwneud ymdrech gyfunol enfawr i amddiffyn y rhai sy'n dibynnu arno yn ystod y pandemig. I gefnogi hynny, rydym ni wedi darparu dros £185 miliwn drwy gyllid caledi a chyfarpar diogelu personol am ddim. Ers mis Medi, mae £90 miliwn arall wedi ei gyhoeddi ar gyfer y sector, gan gydnabod parhad y pandemig.

Ar 28 Ebrill 2020, cyhoeddodd Llywodraeth y DU y byddai profion COVID yn cael eu hymestyn i holl staff a phreswylwyr cartrefi gofal yn Lloegr. Nid oedd hynny yn wir yng Nghymru, wrth i chi, Prif Weinidog, ddweud nad oeddech chi'n gweld unrhyw werth i ddarparu profion i bawb mewn cartrefi gofal ar y pryd. Roedd honno yn foment allweddol i Mr a Mrs Hough, a oedd yn rhedeg cartref nyrsio Gwastad Hall yng Nghefn-y-Bedd, sir y Fflint. Ni chafodd profion eu cyflwyno i holl staff a phreswylwyr cartrefi gofal gan eich Gweinidog iechyd ar y pryd tan 16 Mai 2020. Bum diwrnod yn ddiweddarach, ar 21 Mai, lladdodd Mr Hough ei hun. Roedd deuddeg o'u preswylwyr wedi marw ym misoedd cyntaf hynny y pandemig. Dywedodd ei weddw, Mrs Hough, ei bod yn credu bod trallod ei gŵr o weld y cleifion yn ei chael yn anodd wedi arwain yn uniongyrchol at ei farwolaeth, gan ychwanegu bod ei gŵr wedi marw yn sgil COVID a'i bod yn dymuno i Lywodraeth Cymru gael ei dwyn i gyfrif ac yn dymuno atebion. Dywedodd prif weithredwr Fforwm Gofal Cymru nad oedd y materion yr oedden nhw wedi eu hwynebu yn annodweddiadol. Sut, felly, ydych chi'n cyfiawnhau i weithwyr proffesiynol yn y sector gofal fel Mrs Hough eich gwrthodiad parhaus i'w galwad am ymchwiliad cyhoeddus penodol i Gymru i'r broses o ymdrin â phandemig COVID-19?

Rwy'n gwneud hynny drwy gyfeirio at fy nghytundeb â Phrif Weinidog y DU, sef arweinydd y blaid y mae'r Aelod yma yn ei chynrychioli.

Yfory, Brif Weinidog, bydd y grŵp trawsbleidiol ar ddementia yn cyhoeddi adroddiad ynglŷn â gofal ysbyty, a hoffwn i yn y fan hon dalu teyrnged haeddiannol iawn i Lynne Neagle am ei gwaith arbennig gyda'r adroddiad yma cyn iddi hi ymuno â'r Llywodraeth. Brif Weinidog, mae'r pandemig unwaith eto wedi dangos pwysigrwydd aruthrol cydweithio agos rhwng y sector iechyd a'r sector gofal cymdeithasol. Mae yna argymhellion yn yr adroddiad yma, wedi siarad gyda'r proffesiynau iechyd, wedi siarad gyda phobl a'u teuluoedd sy'n dioddef o ddementia, argymhellion ymarferol iawn, er enghraifft slotiau amser penodol i berson gael ei ryddhau o'r ysbyty, a hynny'n galluogi wedi hynny y teuluoedd, y cartrefi gofal a'r gofalwyr i drafod ac i gyfrannu ynglŷn â'r system, ac i ddeall y system ryddhau o'r cartref. Hefyd, timau penodol yn yr ysbyty yn sicrhau bod popeth yn barod erbyn bod rhywun yn gadael yr ysbyty; bod y meddyginiaeth, bod y gwaith papur, bod y drafnidiaeth, bod y cyfan i gyd yn barod. A fyddech chi, Brif Weinidog, yn fodlon darllen yr adroddiad yma gan y grŵp trawsbleidiol ar ddementia ac wedyn ystyried creu peilot i roi'r argymhellion ymarferol yma ar waith? Diolch yn fawr.

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn ychwanegol, a dwi'n edrych ymlaen at ddarllen yr adroddiad. Mae'n grêt i glywed am yr argymhellion ymarferol sydd tu fewn i'r tudalennau, ac fel oedd yr Aelod yn dweud, bydd y Gweinidog, Lynne Neagle, yn awyddus i weld yr adroddiad, a siŵr o fod i weld os mae pethau ymarferol yna ŷn ni'n gallu rhoi ar y gweill yma yng Nghymru. Rŷn ni'n gwybod, yn ystod y pandemig i gyd—pobl sy'n dioddef o ddementia a'r bobl sy'n gofalu amdanyn nhw—wedi cael amser caled dros ben, a bydd y gwaith mae'r grŵp trawsbleidiol yn ei wneud, dwi'n siŵr, yn help i ni gynllunio i roi mwy o wasanaethau i'r bobl sy'n dioddef o ddementia yn y dyfodol.