– Senedd Cymru am 5:26 pm ar 9 Tachwedd 2021.
Eitem 6 yw'r eitem nesaf, sef Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio) (Cymru) (Coronafeirws) (Rhif 2) 2021. Dwi'n galw ar y Gweinidog Cyllid a Llywodraeth Leol i wneud y cynnig yma. Rebecca Evans.
Diolch, Llywydd. Mae etholiadau'n hanfodol i'n democratiaeth ni. Dylid cymryd unrhyw beth sy'n effeithio arnyn nhw o ddifrif, felly rwy'n falch o ddod â'r rheoliadau hyn ger eich bron ac i glywed barn cydweithwyr yn y Siambr heddiw ar Reoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio) (Cymru) (Coronafeirws) (Rhif 2) 2021.
Rwyf i eisiau sicrhau bod isetholiadau lleol yn cael eu cynnal yn ddiogel ac mewn ffordd sy'n sicrhau'r cyfleoedd gorau i bawb fwrw eu pleidlais. Mae pleidleisiau drwy ddirprwy yn caniatáu i bobl na allant bleidleisio'n bersonol gael unigolyn dibynadwy i bleidleisio ar eu rhan. Hefyd, mae pleidleisiau brys drwy ddirprwy ar gael hyd at 5 p.m. ar ddiwrnod yr etholiad am resymau meddygol penodol. Ehangodd Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio) (Cymru) (Coronafeirws) 2021, a ddaeth i rym ar 25 Chwefror eleni, y rhesymau hyn i gynnwys y rhai sy'n hunanynysu neu'n dilyn cyngor y Llywodraeth mewn cysylltiad â COVID-19. Roedd hyn yn sicrhau bod pleidleisiau brys drwy ddirprwy ar gael i bob etholwr yr oedd yn ofynnol iddo hunanynysu ond a oedd hefyd yn dymuno cymryd rhan mewn isetholiadau llywodraeth leol. Heb y rheoliadau diwygiedig hynny, gallai grŵp o bobl gael eu difreinio am ddilyn cyngor y Llywodraeth, sy'n golygu na fyddant yn gallu gadael y tŷ i bleidleisio'n bersonol. Roedd y pleidleisiau brys drwy ddirprwy oherwydd COVID-19 hefyd ar gael yn etholiadau'r Senedd. Nododd adroddiad y Comisiwn Etholiadol ar etholiadau mis Mai 2021, a oedd yn cynnwys rhai isetholiadau, fod 5 y cant o'r holl ddirprwyon a benodwyd yn ddirprwyon brys a bod 2 y cant oherwydd COVID-19, a bod y dewis hwn yn rhan bwysig o etholiadau tra bod y gofynion i ynysu yn parhau.
Mae Rheoliadau Cynrychiolaeth y Bobl (Diwygio) (Cymru) (Coronafeirws) (Rhif 2) 2021 yn ymestyn y darpariaethau hyn dros dro i 28 Mawrth 2022. Ar ôl y dyddiad hwn, ni chaniateir cynnal unrhyw isetholiadau lleol o unrhyw fath cyn yr etholiadau lleol cyffredin ym mis Mai. Byddwn yn ystyried ar wahân pa drefniadau fydd angen eu sefydlu ar gyfer etholiadau cyffredin llywodraeth leol ym mis Mai y flwyddyn nesaf. Rwy'n ddiolchgar i Aelodau'r Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad am eu hystyriaeth hwylus o'r rheoliadau hyn ac edrychaf ymlaen at glywed barn yr Aelodau.
Galwaf ar Gadeirydd y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad, Huw Irranca-Davies.
Diolch, Dirprwy Lywydd. Gwnaethom drafod y rheoliadau hyn yn ein cyfarfod ddoe, yn dilyn cais gan y Gweinidog i gyflymu ein gwaith craffu, ac mae ein hadroddiad i'r Senedd yn cynnwys dau bwynt i gyflwyno adroddiad arnynt.
Fel y dywedodd y Gweinidog eisoes, mae'r rheoliadau hyn yn caniatáu i etholwyr wneud cais am bleidlais frys drwy ddirprwy mewn rhai isetholiadau llywodraeth leol a gynhelir rhwng y dyddiad pan ddaw'r rheoliadau hyn i rym a 28 Mawrth 2022. Bydd hyn yn caniatáu i'r etholwyr gydymffurfio â'r ddeddfwriaeth berthnasol, cyngor Llywodraeth Cymru, neu gyngor ymarferydd meddygol cofrestredig mewn cysylltiad â coronafeirws.
Ein pwynt adrodd cyntaf yw na chafwyd ymgynghoriad ffurfiol ar y rheoliadau hyn oherwydd eu natur frys a'r amserlen hwylus, ac rydym wedi tynnu sylw at y dyfyniadau perthnasol o'r memorandwm esboniadol a ddaw gyda'r rheoliadau sy'n ymwneud â hyn.
Tynnodd ein hail bwynt adrodd sylw at anghysondebau rhwng y memoranda esboniadol Cymraeg a Saesneg, a allai fod wedi achosi dryswch ynghylch effaith y rheoliadau. A nodwn fod y gwallau hyn bellach wedi'u cywiro a bod memorandwm esboniadol diwygiedig wedi'i osod. Diolch, Gweinidog a diolch, Dirprwy Lywydd.
Nid oes unrhyw siaradwyr eraill. Weinidog, ydych chi am ddweud unrhyw beth arall?
Diolch. Hoffwn—rwy'n credu fy mod—. Nid wyf wedi fy nhawelu—ymddiheuriadau. Hoffwn ddiolch eto i'r pwyllgor am ei waith yn y maes hwn, a phwysleisio pa mor bwysig yw'r rheoliadau hyn, oherwydd mae nifer fach o isetholiadau lleol yn cael eu cynnal yn yr hydref ar gyfer swyddi gwag a gyhoeddwyd yn ddiweddar, felly bydd y rheoliadau hyn yn helpu pobl i ddweud eu dweud yn yr etholiadau hynny. Diolch yn fawr.
Diolch, Weinidog. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.