Part of the debate – Senedd Cymru am 4:51 pm ar 7 Rhagfyr 2021.
Diolch yn fawr, Sioned Williams. Rwy'n falch iawn o gael y cwestiynau yna y prynhawn yma. Ac efallai i ddechrau ar y pwynt olaf hwnnw ynghylch sut yr ydym ni'n mynd i sicrhau bod hyn yn wahanol a bod hyn yn cael ei weithredu, rwy'n credu mai dyma pam y mae cynnig dull glasbrint, cryfhau'r llywodraethu, y cydweithrediad amlasiantaethol, yn enwedig gyda'r heddlu—. Gan ei bod yn gwbl glir, o ran y system cyfiawnder troseddol, fod yn rhaid i ni gryfhau nid yn unig y ffaith y gall menywod fod â ffydd ynddo, a'n bod hefyd yn gweld bod ffydd yn cael ei droi'n weithredoedd, euogfarnau, a hefyd i weld hyn fel rhan o'r ffordd—ac rwy'n credu bod y Prif Weinidog wedi cyfeirio ato—mae'r heddlu eu hunain wedi sefydlu eu tasglu eu hunain, sy'n cynnwys yr holl heddluoedd yng Nghymru. Ac rwy'n credu ei bod yn bwysig fy mod yn cyd-gadeirio'r bwrdd partneriaeth cenedlaethol gyda'r prif gomisiynydd heddlu a throseddu. Felly, mae'n gwbl glir bod yn rhaid iddyn nhw gyflawni'r canlynol—. Bydd yn eiddo ar y cyd, ac wedi ymrwymo i sefydlu'r strwythur hwn ar gyfer gwneud penderfyniadau ar y cyd. Mewn gwirionedd, mae'r dull glasbrint yn gweithio'n dda o ran datblygu ein glasbrintiau cyfiawnder ieuenctid a throseddau benywaidd yng Nghymru.
Mae ymyrraeth gynnar ac atal yn flaenoriaeth, fel y dywedwch chi. Ac rwyf eisiau canolbwyntio ar eich pryderon am ariannu, y comisiynu cynaliadwy. Rwyf eisoes wedi sôn am y symiau o arian sydd wedi mynd i mewn a'r cynnydd mewn cyllid, ond mae ein cynghorydd cenedlaethol Yasmin Khan wedi gwneud gwaith arloesol yn cadeirio adolygiad comisiynu cynaliadwy gyda'r holl ddarparwyr arbenigol—anodd yn ystod y pandemig, ond rydym yn cydnabod bod angen dulliau comisiynu effeithiol arnom i sicrhau bod darpariaeth genedlaethol o ran cyllid, cyfuno adnoddau'n well, alinio'r dulliau caffael sydd gennym, er mwyn ennill mwy ar gyfer y buddsoddiad cyhoeddus sy'n mynd i mewn i VAWDASV. Felly, mae gennym y canllawiau comisiynu presennol, sy'n cael eu hadolygu, yn seiliedig ar grŵp comisiynu'r cynghorydd cenedlaethol, i weithredu hynny, ond mae hefyd yn ymwneud â buddsoddiad y mae'n rhaid iddo ddod o bob rhan o'r Llywodraeth, nid llywodraeth Cymru yn unig, ond llywodraeth leol, felly mae'n gyllid gan adrannau iechyd, tai, addysg a diogelu hefyd. Gan fod hyn i gyd yn ymwneud â gwella ansawdd gwasanaethau. Felly, mae canllawiau comisiynu yn argymell comisiynu gwasanaethau sy'n cael eu harwain gan anghenion, a hynny er mwyn sicrhau bod gennym gyllid ar gyfer gwasanaethau i gyrraedd anghenion a thirweddau amrywiol.
Rwy'n falch iawn eich bod hefyd wedi sôn am anghenion a materion penodol amrywiaeth—soniais amdano yn fy natganiad—er enghraifft, profiad menywod anabl, pobl anabl, a oedd wedyn yn teimlo'n gaeth iawn, yn enwedig yn ystod y cyfnod o gyfyngiadau symud. Felly, rwyf eisiau tynnu sylw at ein llinell gymorth Byw Heb Ofn, y gwasanaeth 24/7 ar gyfer dioddefwyr a goroeswyr cam-drin domestig, ond, yn amlwg, mae materion yn ymwneud â hygyrchedd hyd yn oed gyda hwn, ond hefyd i ddweud bod angen inni roi cyhoeddusrwydd i'r 999 a phwyso 55 pan fydd cysylltwr ffôn yn ateb, felly mae'r heddlu yn barod i ymateb. Ond ymgysylltu â'r fforwm cydraddoldeb i bobl anabl hefyd, o ran yr ymgynghoriad, byddaf yn gofyn am eu barn, yn ogystal ag, wrth gwrs, barn ein fforwm cydraddoldeb hiliol hefyd. Rydych hefyd yn gwneud rhai pwyntiau pwysig iawn o ran cyflawni'r strategaeth hon, o ran ymyrraeth gynnar a hefyd atal. Dyma pryd mae'n rhaid iddo fod yn ddull aml-asiantaeth.
A dywedaf i orffen fod yn rhaid i leisiau goroeswyr fod wrth wraidd popeth a wnawn. Rwyf bob amser yn cofio un o'r menywod cyntaf un a ddaeth i mewn i'r lloches yng Nghaerdydd yr oeddwn yn ymwneud â hi. Ni fydd ots ganddi fy mod yn sôn amdani—Monica Walsh. Roedd hi'n unigolyn mor gryf. Yn y pen draw, ychydig yn ôl, daeth yn Arglwydd Faer Caerdydd. Gwelsom bryd hynny fod yn rhaid i oroeswyr ein harwain yn y ffordd y gwnaethom ddatblygu'r gwasanaethau arbenigol hynny, ac mae'n rhaid i ni wneud hynny yn y strategaeth newydd hon. Dylen nhw fod wrth wraidd popeth a wnawn. Clywsom oroeswyr, oni wnaethom ni, yn yr wylnos ychydig wythnosau'n ôl. Rwyf wedi mynnu eu bod yno ar bob lefel o'r strategaeth newydd hon. Ond mae'n rhaid i ni hefyd ymgysylltu â chyflawnwyr VAWDASV, gan barhau i herio eu gweithredoedd, gan geisio deall beth sy'n gweithio i atal cyflawni fel y gallwn ni ddiogelu'r rhai a fyddai fel arall yn cael eu cam-drin. Ond bydd ein fframwaith cenedlaethol ymgysylltu â goroeswyr yn cael ei gryfhau gan y strategaeth hon.