O ffrind y Gruffalo i Squirrel Nutkin Beatrix Potter, mae'r wiwer goch, unig rywogaeth wiwer frodorol y DU, wedi bod yn rhan annwyl iawn o gefn gwlad y DU ers miloedd o flynyddoedd. Yn anffodus, mae eu niferoedd wedi lleihau dros y degawdau diwethaf am sawl rheswm, a'r prif reswm oedd cyflwyno'r wiwer lwyd anfrodorol. Yn anffodus, mae llawer mwy o wiwerod llwyd nag o wiwerod coch yn y Rhondda ac ardal ehangach de Cymru. Mewn gwirionedd, rwy'n cael problemau gyda gwiwerod llwyd yn fy ngardd, sydd fel pe baent yn meddwl ei bod yn ddoniol dwyn nid yn unig bwyd yr adar, ond y cyfarpar bwydo ei hun hefyd. Ond o ddifrif, gwn pa mor bwysig yw hi ein bod nid yn unig yn cynnal niferoedd y gwiwerod coch yng nghanolbarth a gogledd Cymru, ond ein bod yn sicrhau ein bod yn gweld y niferoedd yn dechrau codi eto. Mae Llywodraeth Cymru yn gweithredu gyda chynllun cadwraeth y gwiwerod coch a'r cynllun gweithredu i reoli'r wiwer lwyd, ond gallai'r rhain fod yn ofer os na wneir newidiadau i feini prawf y drwydded gwympo coed, fel y nodwyd yn briodol gan y deisebydd.

I mi, mae'r ddadl heddiw'n tynnu sylw at ddau fater pwysig iawn, a'r cyntaf yw canlyniadau anfwriadol cwympo coed. Cawsom lifogydd dinistriol yn Rhondda y llynedd, yn dilyn y cwympo coed uwchben Pentre. Bu'n rhaid torri'r coed oherwydd eu bod wedi'u heintio, ond dioddefodd cannoedd o gartrefi a busnesau lifogydd o ganlyniad. Yn debyg iawn i'r hyn a ddywedir yn y ddeiseb,

'Er bod angen trwydded torri coed er mwyn cwympo coetir, ni ellir gwrthod y trwyddedau hyn hyd yn oed os ydyn nhw’n arwain at golli cynefin a dirywiad ym mhoblogaeth y wiwerod coch.'

Mae'n rhaid inni sicrhau, yn y dyfodol, nad oes unrhyw ganlyniadau anfwriadol yn digwydd o ganlyniad i gwympo coed, ac mae'n rhaid i hyn olygu ystyriaeth o golli cynefin a bioamrywiaeth gan arwain at ddirywiad yn y boblogaeth.

Yr ail fater yw colli rhywogaethau sydd mewn perygl ac sydd dan fygythiad. Gwn fod llawer o bobl yn dadlau y dylem adael i natur ddilyn ei chwrs, ond gyda phob parch, rwy'n anghytuno, yn enwedig mewn perthynas â rhywogaethau sydd â delwedd gyhoeddus wych fel y wiwer goch. Bydd tynnu sylw at eu brwydr yn arwain at ddiddordeb ehangach a dealltwriaeth o sut y mae bioamrywiaeth a cholli poblogaeth yn effeithio ar bob un ohonom. Os gallwn gamu i'r adwy i ddiogelu'r rhywogaethau hyn, dylem wneud hynny. Diolch i'r deisebydd am godi'r mater eithriadol o bwysig hwn.