Rwy'n dod at y pwynt ynglŷn â 10 mlynedd. Nid wyf yn mynd i ddweud mwy nag 'yn fuan', oherwydd rydym yn trafod amser ar ei gyfer yn y Cyfarfod Llawn, ond yn fuan iawn—rydym yn ymwybodol o'r brys.

Felly, fel roeddwn yn dweud, er nad oes ei angen yn gyfreithiol, mae CNC yn gofyn am gymeradwyaeth gan eu tîm trwyddedu cwympo coed i sicrhau bod eu cynlluniau'n cydymffurfio â safon coedwigaeth y DU. Cynhelir arolygon pellach o safleoedd cyn i weithrediadau cwympo coed ddechrau ac os oes angen, gellir rhoi mesurau lliniaru pellach i'r contractwr. 

Ar y pwynt hwn, roeddwn am ddweud ein bod wedi cael nifer o sgyrsiau gydag CNC ers i ni ddod i rym ym mis Mai, fy nghyd-Aelod, Lee Waters, a minnau. Nid wyf yn ymwybodol, Rhun, o lythyrau sydd i ddod i chi, felly os hoffech dynnu fy sylw'n ôl atynt, byddwn yn ddiolchgar, oherwydd hyd y gwn i, nid oes gennyf ôl-groniad. Mae rhywbeth wedi mynd o'i le yno, felly byddwn yn ddiolchgar pe gallwch dynnu fy sylw atynt. 

Un o'r ystyriaethau rydym yn eu trafod yw pa mor agos at y gwaith cwympo ei hun y dylid cael ail adolygiad o'r safle ar gyfer amodau cynefin gwahanol o'r arolwg gwreiddiol, a pha ffactorau y mae'n rhaid iddynt eu hystyried er mwyn rhoi hynny ar waith. Ni fyddech am wneud hynny ar gyfer pob un, ond bydd ffactorau i'w hystyried. Felly, dim ond dweud ein bod yn cael sgyrsiau ar faterion o'r fath.

Un o'r pethau a ddysgwyd gennym o COP26 oedd sgwrs â'r hyn a elwir yn wladwriaethau is-genedlaethol eraill y Cenhedloedd Unedig megis Quebec ar newidiadau i arferion coedwigaeth lle nad yw cwympo clir yn digwydd mwyach a lle cedwir gorchudd canopi bob amser, hyd yn oed mewn coedwigoedd pren cynaliadwy cynhyrchiol. Rydym yn awyddus iawn i CNC symud at y dull cynhyrchu hwnnw mor gyflym ag y gallwn. Nid oes modd gwneud hynny dros nos. Ni allaf wneud i hynny ddigwydd bore yfory. Ac mae llawer o amodau eraill sy'n berthnasol i goetiroedd Cymru, gan gynnwys yr angen i roi camau ar waith i atal lledaeniad clefydau. Mae'n dal i fod gennym goedwigoedd pinwydd ungnwd ac yn y blaen. Felly, ni fydd yn digwydd dros nos, ond rydym yn ymwybodol iawn o'r angen i wneud hynny. Yn wir, rydym yn ymrwymedig iawn i'r ymdrech fyd-eang i gael gorchudd canopi parhaus ar gyfer diogelu cynefinoedd, gan gynnal diwydiant pren cynhyrchiol ar yr un pryd. Felly, rydym yn sicr yn awyddus i wneud hynny. 

Rydym hefyd yn ystyried effaith gronnol cwympo coed ar gynefinoedd fel rhan o drefn y drwydded gwympo coed. Rydym yn gwneud mwy nag ystyried beth sy'n digwydd pe baem yn cwympo'r clwstwr hwn o goed heb ystyried beth fydd yn digwydd i roi pwysau ar y clwstwr o goed draw acw, a allai fod yno o hyd ond a fydd yn dod yn gyrchle i fywyd gwyllt wedi'i ddadleoli. Yn ystod lansiad cynllun cadwraeth y gylfinir, roeddwn yn awyddus iawn i ymgysylltu â phobl sy'n awyddus i warchod glaswelltir ynglŷn â'r hyn sy'n digwydd i ymylon glaswelltiroedd gyda choedwigoedd ynddynt os bydd cwympo'n digwydd mewn mannau eraill yn y cynefin a'r mathau o ysglyfaethwyr sy'n cael eu symud ar eu traws ac yna'n ysglyfaethu ar y glaswelltir.

Mae pawb ohonom yn gwybod hyn, Ddirprwy Lywydd, ond mae'r ecosystem rydym yn siarad amdani'n gymhleth iawn. Mae'n fwy na'r darn hwn o dir, mae'r cyfan yn rhyngweithio. Felly, rydym yn awyddus iawn i CNC ystyried yr effeithiau cronnol hynny ac ystyried anghenion rhywogaethau mewn perthynas â cheisiadau presennol a newydd am drwyddedau cwympo coed, yn ogystal â'u cynlluniau adnoddau coedwigoedd mewnol eu hunain. Er mwyn cynorthwyo gyda'r broses honno, mae gennym bellach gytundeb rhannu data ffurfiol gyda chanolfannau cofnodion lleol ledled Cymru i ddiweddaru eu cronfa ddata system gwybodaeth ddaearyddol eu hunain gyda data arolwg newydd. Rydym hefyd wedi cyhoeddi contract i fonitro ac asesu poblogaethau o wiwerod coch ar Ynys Môn, a fydd yn cael ei gwblhau yng ngwanwyn 2022. Mae gwiwerod coch eisoes yn cael eu monitro yn y ddau safle canolog arall y mae'r Aelodau wedi sôn amdanynt, yng Nghlocaenog ac yng nghanolbarth Cymru.

Os ydym am elwa'n llawn o'r cyfraniad y gall ein coetiroedd ei wneud i natur ac argyfyngau hinsawdd, mae angen inni blannu a rheoli mwy o goed. Bydd angen inni sicrhau'r cydbwysedd cywir wrth wneud hyn er mwyn gallu rheoli a phlannu coetiroedd yn effeithiol i ddiwallu ein hangen i wella cynefinoedd a bioamrywiaeth, yn ogystal â darparu pren ar gyfer tai carbon isel, er enghraifft. 

Ddirprwy Lywydd, wrth gloi, rydym yn llwyr gydnabod yr angen am ganllawiau clir ar sut a phryd y defnyddir y pwerau newydd sy'n deillio o welliannau i'r Ddeddf Coedwigaeth. Bydd CNC yn cyhoeddi canllawiau drafft cyn y ddeddfwriaeth yn fuan iawn. Diolch.